Şair ruhunun
üç görsənişi
Çoxillik
ənənəmizə sadiq qalıb ad günü ərəfəsində
sevimli şairimiz Vaqif
Bəhmənlinin yeni, ilhamlı və nurlu şeirlər
silsiləsini səmimi bir istəklə oxuculara təqdim edir,
ona cansağlığı, bir-birindən uğurlu illər
arzulayırıq.
"525"
Birinci görsəniş: Haqq! Haqq!
Haqq!
Rübai
Aqil -
haqq! Can qədri bilməyən... axmaq!
Gözünü
zilləyib Göyə çox baxma!
Tanrı
sovqatıdır gəzdirdiyin can,
Onu toz
qonmayan mehrabda saxla!
2022
Mən Allahı görürəm
Nə deyilir görün bir? -
Allah
gözə görünmür...
Amma nədədir
ki, sirr
mən
Allahı görürəm!
Görürəm
başım üstdə -
Tükənməz
bir həvəslə
törədir dəstə-dəstə
fövqəl-dahi, görürəm!
Çıxır
torpaqdan dən-dən,
Təkrar cücərir bədən.
Bəşərin
rişəsindən
qopan
ahı görürəm!
Borcu yoxdu
dədənə;
Hünərin
var, ödəmə...
Yol
açan hər qədəmə
qibləgahı görürəm!
Quru,
yaşı yandırır,
Dik qafalar
sındırır,
Necə cəzalandırır
hər
günahı... görürəm!
Haramlığa
od qoyan,
Xalq
doyanda O doyan!
Xəbis
gözləri oyan
Şahənşahı
görürəm!
Dadıb əcəl
tamını,
Səsləyirəm
hamını -
Dərk
edirəm "amin"i,
"illəllah"ı görürəm!
Doğdum,
doğdum deyənin
Qandı
teşti, ləyəni!
Allahı
görməyəni
müdam
zahı görürəm!
Kordu
uçrumda itən;
Dörd tərəfi
tutsa çən,
imdada
ünü yetən
son pənahı
görürəm!
Vaqiflərdə
olmaz kəm;
Son
sözünü söylər cəm!
Necə
deyim görmürəm;
Axı...
axı... görürəm,
And olsun
Allaha ki,
mən
Allahı görürəm!
2022
Ortaq
Can
yaşı altmışdan aşan adamın
altıdan altmışa yaş ortağı var.
Əsir,
yıxa bilmir qara yel, damın
dərin
özülündə daş ortağı var.
Ha
sürt, yeri qalır dəydi çamur ki...
Şaxtayla məzədi çapal narınkı.
Quduz
özbaşına parçalamır ki,
əngində qan dəymiş diş ortağı var!
Rənginin
nə fərqi - bozdu, ya kürən,
Halala qənimdi
haqqa tüpürən...
Əyilib,
qatlanıb
sərvət süpürən
yaltağın gizlində beş ortağı var!
Bitmir
dramalar, tamaşa uzun...
Finala
qalmaz heç biçarə quzu!
Göyə
cırmaq atan qara quzğunun
Yerdə
sürü-sürü leş ortağı var!
Nemətin
nurudu dad-tamlı şirə,
Yel dəyməsə
qamış düşməz həşirə!
Dəmirdən
üzüyü gözəlləşdirən
qənirsiz almazdan qaş ortağı var.
Kiminin
qisməti bostanda küdü,
Kiminin ox
hökmü yarar üfüqü!
Kiminin can
dostu, könül rəfiqi,
Kiminin
tamahkar iş ortağı var.
Sağ ikən
ölü var, ölü var diri,
Tapdanmış
örüşə yol gedir sürü...
Sonda
"ağ kəfənin küncünə
bürün!",
"torpağın altına düş!" - ortağı
var.
Yeriş
də gərəkdi, yolla deyil tək,
Əzrayillə
güləş qolla deyil tək!
Yası
yola verən molla deyil tək,
Ehsanat halva var, aş ortağı var.
Dağı
əzəmətdi tanıdan nişan -
Haqqı var söykənsin qaya balışa.
Alçaqda
baş hanı qoya balışa,
Comərdin çiynində baş ortağı var.
2022
İsti
Günəş,
nə həşrindi od ələyirsən?-
Od -
sütun qurmusan, dabanı yerdə.
Yeri yerə
yıxıb küpələyirsən,
Qaynar
qazançaya tab hanı Yerdə?
Şaxıyan
şəfəqdi qayanın kürkü,
Qoyun
qurddan qorxmur, istidən ürkür!
Tonqal tini
kimi bürüyür bürkü
uçanı səmada, çapanı yerdə.
Məqsədin nədir ki, zəhri yarırsan? -
Yoxsa cəhənnəmə
od aparırsan?
Meşənin
köynəyi yanıb cırılsa
kölgə gözəməyə sap hanı Yerdə?
Mən elə
bilirdim sən Yerə dostsan;
Xəyanət
törəyir bəzən də dostdan!
Bar verməz
sinəsi dağlanan bostan,
bitsə
də kül bitər yabanı yerdə!
Dözürük
birtəhər, hələ ki, can sağ!
Günəş,
hirsindən al, insafına bax!
Babalı
sənnikdi alışıb yansaq,
Çıraqla
axtarma, taa, qanı yerdə!
2023
Barışıq aşı
(Təzadlı xitablar)
Ahıl,
qoca yaşımda bu söz də bir yaraşıq,
Xanımlar,
ay xanımlar,
mən sizi
çox sevirəm!
Ürəyimdən
keçir ki, içi özüm qarışıq,
yeddi
yana yeriyən kişiləri devirim!
Devirim an
içində,
taxtdan
elə salım ki,
xilas
şansı olmasın imtiyazlı təklərin.
Ağır
lomu, baltanı himə elə çalım ki,
daş
üstünda daşı da qalmasın erkəklərin!
Dərin
qatlar qabarar... bətnində tumu varsa;
Hər
qadın haqq divanı,
hər
kişi bir canitək!
İstəyirəm
nə qədər kişi hulqumu varsa,
çəkim qədəminızə İsmayıl qurbanıtək!
Di gəl
ki, asan deyil yonmaq donqar hürgücü,
Nə
sirr varsa dibdədi,
dirək
düyün dirəkdi.
Həm də
ki, çöküb bir az,
əyrini
islah üçün,
mənim
təşəbbüsümə dəstəyiniz gərəkdi...
O ki,
qaldı "genderə"...
Qərbin başına dəysin,
rədd
olsun onunla bir Şərqin bərabərliyi!
Nə
Allah çözə bilər,
nə
"Quran", nə də "Yasin"
düyünləri qatbaqat
gərgin
bərabərliyi!
Ən gərəklı
mətləblər, heyif, yazılı deyil,
bəlkə ruhdu sevişən,
hardan
bilək can sevir? -
Qızın
oğlan sevgisi qızdan asılı deyil,
oğlan
da sevdiyini səbəb olmadan sevir...
Çökür
qadın hökmüylə qəsr-qala kişilər;
Tamaha qul olanlar tora düşən balıqdı.
Xanımların
böyrünü tutub duran kişilər
"mamasının balası" olsalar... iş
fırıqdı!
Xanımlar,
çöl uzunu bitməyin yovşan kimi,
Dəvə, təkə, kəhərə üz verməyin
qətiyyən.
Gur
işıq kişiləri çaşdırır dovşan
kimi,
Nur verin
kişilərə,
göz
verməyin qətiyyən!
Sizə
söylədiklərim göydən gələn nəfəsdi,
Min ilə təsdiqlənir bəzən ufaq bir səda.
Yetim
böyüdən ana min kişiyə əvəzdi,
yetimçə doğmaz kişi lap özünü cırsa da.
Qəlbən
gələn istəklər gəlməyirsə, bəxtə tən
heç
nədən əngəllənir həyatın düz işləri.
Kişıləri
qovun siz soğançalı mətbəxdən,
Yataq
otaqlarından kürüyün kişiləri!
Möhkəm
sürtsən qazanın qalın dibi deşilir,
Sürtük tava kimidi hər gün əllənən
sinə.
İfrat
tumarlananda qadınlar "pişikləşir",
Hətta
ondan daha pis...
dönür qab əskisinə!
Xanımlar,
ay xanımlar,
Sizi
möhkəm sevirəm,
lap qızlıq vaxtınızdan,
Sülhsevər kişiləri işğal etməyin əsla.
Endirməyin
onları qəlbi, qədim taxtından -
buna
çatmır haqqınız heç bir şərtlə, əsasla!
Kişini
saxlamayın kərənti, bel əlində,
kişini
yollamayın toyuq yemi dalınca.
Hin
qapısın qapamaq heç nədi yel əlində,
toyuq
olmaq yaxşıdı buyruq qulu olunca!
Xanımlar, kişiləri
savaşmağa qoymayın,
istəməyin onlardan cib yandıran donları.
Qonşu
hasarlarına dırmaşmağa qoymayın,
həm
də uçuq hasartək alçaltmayın onları!
Qaçaq
salmayın qəti çöldən, sudan,
havadan;
kişini
təntidəndə gen dünyanı dar görür.
Nəzərə
almayaq heç ayıbdı el-obadan,
Kişiləri
qırmayın...
axı uşaqlar görür!!!
Cəmi
dünyadan bezir bəxtindən bezən kişi,
Qafası
qalmaqaldı -
əlidi, yaxasıdı...
Qadınların
zərbinə tablayıb dözən kişi
Kişilərin
kişisi, kişilərin xasıdı!
2023
Dünyanı bilmədim
Alıb
papağımı qarşıma qoydum,
Dünyanın
işini birəbir saydım...
Çox
dildən eşitdim, çox dildən duydum
Ötəri
dünyadı, beca dünyadı!
Birinə
vətəndi, birinə qürbət,
Birinə
vüsaldı, birinə firqət,
Birinə
dərd verdi, birinə sərvət -
Təkdirək
dünyadı, haça dünyadı!
Qoca
nağılbazdı, ona tay hanı?
Sirli mətləbləri
ulduzun sanı...
Gözdən
yaş çıxardıb isidir canı;
Tüstülü dünyadı, baca dünyadı.
Ayağı
bilinməz, başı bilinməz,
Hansıdı
qiymətli daşı, bilinməz!
Yaşından
yaş alar, yaşı bilinməz
Növcavan
dünyadı, qoca dünyadı!
Gözləri
gülsə də yanağı nəmdi,
Bəmi
var zil kimi, zili var bəmdi,
Misrası
sevdadı, rədifi qəmdi,
Qafiyə dünyadı, heca dünyadı.
Aqilə
cənnətdi, bağdı gəzməli,
Axmağa
torbadı ağzı büzməli...
Ayaqlar
altına salıb əzməli,
Ərşə
tən dünyadı, uca dünyadı!
Dəryatək
çalxanıb qalxır qəfildən,
Alır
qisasını şahdan, tifildən,
Öküzdən
güclüdü, iridi fildən,
Qarışqa dünyadı, cücə dünyadı.
Saysam da
özümü ağıllı, qılman,
Nədən
çiçək ömrüm çürümüş alma?
Çox
gəzib dolaşdım içində, amma,
Bilmədim
bu dünya necə dünyadı...
2021
Qorxuram
"Covid-19"-a
dair zarafatyana yekun
qəzəl.
Olmuşam
bələkdəki körpə çağa, qorxuram!
Su ilidib
çimməyə, tas qurmağa qorxuram!
Cəmi
eniş-yoxuşu "Covid" tutub sərasər,
Nə ağılla risq edib çıxım dağa,
qorxuram?!
Viruskeçməz
köynəyim, əlbəttə ki, dərimdi,
Onu ki, Allah verib, soyunmağa qorxuram.
Ağ ciyər
nədir, canım, tamam buzam, əriyib
Suya
dönnəm, üstümü basdırmağa qorxuram!
Dəvət-filan
yollayıb çağırmıram simsarı,
Toy adını tutmuram, yas qurmağa qorxuram.
Oyanmağa,
yatmağa, oturmağa, durmağa,
Ağlamağa, gülməyə, asqırmağa
qorxuram.
Həkimlərin
əlinə keçən "gup" gedir deyə
Adımı gərargaha yazdırmağa qorxuram.
Deyir, bir
yol yoluxub sağalan diri qalır,
O üzdən
"korona"nı azdırmağa
qorxuram!
2022
İkinci görsəniş: EŞQ!
EŞQ! EŞQ!
Qorxulu nağıl
Sənə nə olandı ki, məni qəhr etmək ilə? -
Xumar
gözün xəlvətdə dola bir az,
dolmaya.
Adın
çıxıb qılıncla, köhlən səyritmək
ilə,
boynumu
vursan üzün sola bir az, solmaya...
Axar-baxar
ömrümü çəkmə başa mey kimi -
camın
dibində xıltı qala bir az, qalmaya.
Qamışlıqlar
səslənə şər vədəsi ney
kimi,
qarğuluqlar saçını yola bir az, yolmaya.
Dərdin
sinəmdə divdi, önümdə dibsiz quyu,
Göydə itlər hürüşür... qibləm
sağmı, solmu ya?
Hicrinlə
uyuyanı oyatmaz qəm tütəyi -
İsrafil
onu qapıb çala bir az, çalmaya.
Nəyə gərəkdi vüsal? Söyüd barsız
yaşayır:
irmaqlar
qadasını ala bir az, almaya.
Su doldurub
xəlbirə, aşiq arsız yaşayır -
tanrı
təpəsinə daş sala bir az, salmaya?!
2020
Gələndə yar adı
Yarın
adı gəlcək titrəyir dizim,
Apara bilmirəm yükü... görürəm.
lap dibdə
tiyanın qaralır dibi,
o mənfur
körpünü, tükü görürəm...
Gələndə
yar adı qulaqlarıma,
göylərdən kimsə daş tökür görürəm.
Çökürəm
dibimin buzlaqlarına,
bürüyür başımı bürkü görürəm.
Yar
adı gələndə pörtür sifətim,
gen yolu
tıncıxan səki görürəm.
Haqqı
anlamağa çatmır qüdrətim,
Tilsimdi, cadudu... nə ki, görürəm.
Unudub
Allahı, unudub xalqı
ortağı olmayan TƏKİ görürəm.
Yarın
yaxasına baxanda, qalxır
sinəmda Himalay diki görürəm.
Sevgi aləmində
dibdən naşıyam;
sanki
heç görmürəm, sanki görürəm.
Yalnız
sərxoş vaxtda yarla qoşayam,
Çünki o vaxt biri iki görürəm.
2020
Dörd bayatı
Bir
xanım mənə baxdı,
Bir baxıb yenə baxdı.
Üzümə
gülə bəlkə,
Sınayım yenə baxtı?!
Halımı
qanır yoxsa,
Bülbüləm sanır yoxsa?
Şam
kimi alışan gül
Dərdimə yanır yoxsa?
Meh
içrə gül səsiyəm,
Tərpətsən güləsiyəm.
Allah dəyməz
sevənə,
Hicrindən
öləsiyəm!
Sən
adlı tilsimim var -
Üfürsən uçar divar.
Mənim
olanım sənsən,
Sənin özgə kimin var?
2022
Eşqin adı və sayı
Eşq
Qaf dağı, eşq divar,
Qəmim
qoşun, sinəm dar,
Güya
içimdə div var -
Görən
mənim neçə qat
zəncirlənmiş sevgim var?
Sevgim
bulaq başında -
sütül oğlan yaşında,
dönür haqq savaşından;
qan
qızarır qaşında...
Sevgim var
qu şəklində,
nur, meh,
yer, su şəklində.
Sevgim var
xəyal, xülya,
çin-çin yuxu şəklində.
Bəlkə
gün işığıymış,
Coşqun eşqə şığımış?
Sevgi dərgahmış
demə,
Gün
ondan aşağıymış,
Ay ondan
aşağıymış!
Sevgi dəryada
qayıq,
Qayıqçının
yox sayı...
Qəvvastək
daldım eşqə,
Olmadım dibə layiq.
"Bir
az tənəm, bir az can,
Cüt cəhətə ərkim var".
Bir az ruham, bir az qan,
Gör, neçə qat sevgim var?!
Eşqimdir
qoca dərdim,
İslaqdı,
günə sərdim!
Bilsəydim
nədir sevgi
yuvasının yerini,
qədərini bilərdim...
2022
Nənə peyzajı
R.
üçün xırda bir zarafat
Ərz
eyləyim xanımı -
altmış yeddi yaşında...
Süfrəsindən
tanınır -
əli
duzda, yaş unda!
Heç nəyə yoxdu,
deməz:
teştə, ələyə gəlsə,
qəndə, çörəyə gəlsə...
Canını
əsirgəməz
qonşu
diləyə gəlsə!
Gülərüz
bacıları
gözləşib gəlir dilə:
- Bir az dili
acıdı,
amma
bununla belə,
üstümüzdə Allah var,
bacı
yaxşı bacıdı!
Oğul-qız
salır yada:
- Ana
yoxsa, can olmaz!
Ana
çoxdu dünyada,
bizim
anadan olmaz!
Nəvə
deyir, nənəcan
bir az
kökdü, ətlidi.
Paysız
girməz qapıdan,
dəhşət səxavətlidi!
Dinir baba
- başı daz,
Kol gəzir
dolaşmağa:
-
Yaşı ötsə də bir az
yarayır dalaşmağa...
2022
Etiraz
(Yenə
zarafat)
Günahım
yox, qadası,
nəyi
sayım adbaad?
Nədən
sənnən arası
bir az sərinəm,
arvad?
Menyün
elə qəliz ki,
dil-dodağım verir çat.
Çarxa
çıxanda hirs ki,
sanıram cinəm, arvad.
Gen
bardağı tut gendə,
çayı qardaşına sat!
Kür,
Araz batar məndə,
Nildən dərinəm, arvad.
Şirin
kökdən doyub can,
kefim
kök, içim bərbad.
Mən elə
yaranandan
qənddən şirinəm, arvad!
İstiotu
bəri qoy,
bişmişə duzu bol at!
Qızırqanma,
soğan soy,
dadlı
yerinəm, arvad.
Damara bax,
qan alan,
umma səhradan
imdad.
Suyu
tikandan alan
dəvən, nərinəm, arvad.
Sübh kələm,
axşam kələm;
damağımdan qaçıb dad.
Mən
ki, dovşan deyiləm,
Halal ərinən,
arvad!
Bəhmənlini
qınama,
demə
töhmət istəyir,
Tavanı
qoy yanıma,
ürəyim ət istəyir...
2022
Üçüncü görsəniş:
SÖZ! SÖZ! SÖZ!
Dünya
sənin, Məmməd Araz...
"Dünya sənin, dünya mənim,
dünya heç kimin..."
M.Araz
Fırfıratək
fırlanana - "heç kimin", - dedin,
İçin sözdü, çölün
sözdü, söz vətənindi.
Sözə
xatir boğum bir az hirsimi, - dedim,
Tərsə
çəkən tələbənəm, tərsini dedim:
Dünya
sənin, Məmməd Araz, dünya sənindi!
Yola
aşiq olanların mənzildir sonu;
Daş-kəsəklər, sür-sümüklər
yolötənindi.
İki qəlbi
əkiz tutub tən bildim sonu,
Bağışla
ki, şah şeirindən mən sildim sonu -
"Heç
kim nədi",
Məmməd
Araz, dünya sənindi!
Əli zərə
yatmayanlar zər tutur-tutsun,
Oyunçu yox, odunçu çox, talançı mindi.
Əyrimçələr
dik-dik gəzib sim udur-udsun,
Boğazında
qalar loxma kim udur-udsun-
Udulmayan
qaya dünya, Məmməd, sənindi!
Titrək-titrək
əsən külək titrəyən əlin,
Yarğan səbrin, çay gülüşün, duman
kinindi.
O nər
gədik, o ərən dik, o qaya gəlin,
gül
üstünə şeh adıyla daman sənindi,
Aləm sənin,
Məmməd
Araz, dörd yan sənindi.
Ata kitab,
ana tarla; sünbülü sözdü,
Al qanımda cücərənlər kəlmələrindi.
Fələyin
sərt zərbəsinə kişitək dözdün,
Qalibiyyət
axır dinib, son gülənindi -
Hünər
sənin, Məmməd Araz, zəfər sənindi!
İstəməzsən
olanımdan daha çox, şair,
Sözə qurban vətən ətri verən tənimdi.
Cənnətdəsən,
bəxtəvərsən, könlü tox şair;
Vətənin
göz yaşı suyun, ahı dənindi -
Xoş
halına, Məmməd Araz, dünya sənindi!
2022
Hərə bir can borcludu
Dünya
qurbangah yoludu -
köhnə qurban, təzə qurban!
Fəqir
yolu, şah yoludu -
Tanrı
salan izə qurban!
Kim istəməz
yeri qala,
Qalsa, mindən
biri qalar!
Can umsa
ki, diri qala
gərək qurban kəsə qurban,
gərək qurban əzə qurban!
Dərd fələkdi,
saçı tüstü,
Qardaş
külək, bacı tüstü...
Göz
yaşardır acı tüstü,
küllər gedir közə qurban!
El yolunda
giryan olduq,
İki
canda bir can olduq.
Biz
hamıya qurban olduq,
olan
hanı bizə qurban?!
Dizdə
buldum dirəyimi -
Dik
saxladı kürəyimi!
Haqq
namına ürəyimi
əhd
elədim dizə qurban!
O ki, son
söz qaldı mənə,
Bəndəm ruha, nə də tənə.
Aləmlər
qurban vətənə,
Mənim
canım sözə qurban...
2022
Ustalıq
Sözü
yerində deyəsən gərək,
Söz gərək yerinə düşə.
Elə
sığallana ki, lək
Tum gedib dərinə düşə.
Sözü
sözdən ehmal ayır,
Söz
sınsa sözdən... qanayır!
O kəlməni
yaz ki, şair,
Tanrı
dəftərinə düşə!
2023
Vaqif
BƏHMƏNLİ
525-ci qəzet.- 2023.- 23 may.- S.14-15/