Arif Əliyev: "Jurnalist ictimai marağa xidməti həmişə üstün
tutan romantik şəxsdir"
BU GÜN İSƏ
CƏMİYYƏTDƏ ROMANTİKAYA YER ÇOX AZ AYRILIR -
YAŞAMAQ UĞRUNDA MÜBARİZƏ, QAZANMAQ,
AİLƏNİ DOLANDIRMAQ EHTİYACI HƏR ŞEYİ
ÜSTƏLƏYİB"
Bir qələm əhli üçün yəqin
ki, sözün yerini verə biləcək başqa heç nə ola bilməz. yoxdur. Bir şərtlə
ki, o qələmdən süzülən
sözün müəllifi
həm də hal əhli ola. Bəzən nəzərdə
tutub, arzusunda olduğumuz müsahiblərlə
söhbətlərimiz istədiyimiz
kimi anında alınmadığından, zamanla
ayaqlaşmağa məcbursan.
O da qalır zamanın
sənə ayıracağı
zamana. Amma həmkarlarla
qarşılıqlı söhbətə
həmişə hazır
olduğumuzdan onları
gözləməyə dəyər.
Bugünkü həmsöhbətimizi
gözlədiyimiz kimi...
Bəlli səbəblər
üzündən oxucularımızla
şənbə görüşlərimizin
arasında qısa fasilə oldu. Amma vədimiz dəyişməz
olaraq qalıb. Zəfər qoxulu fasilədən sonra yenə də maraqlı bir həmkar müsahibimizlə
oxucuların görüşünə
gəlmişik. Onu ilk
dəfə iki il əvvəl təsadüfi
bir rastlaşmada görmüşdüm. İkinci
görüşümüz isə bir müsahibənin
əsasını təşkil
edən sual-cavab xarakterli oldu. Tətil günü olmasına baxmayaraq, təklifimizi məmnuniyyətlə
qəbul etdi. Və bu şənbə
günü jurnalist, bu sənətin peşəkarı, mənalı
və dolğun fəaliyyət yolunun sahibi, həmkarımız
Arif Əliyevlə söhbətimizi oxucularımıza
təqdim edirik. Düzü, ilk suala aldığım konkret cavab məni azacıq narahat etsə də, ardınca gələn dolğun söhbət hər şeyi öz yoluna qoya bildi.
- Yaxından tanımaq istərdim sizi...
- Qazaxda anadan olub, Bakıda böyümüşəm. Babaxan
müəllimin adı
ilə tanınan 82 nömrəli məktəbi
bitirmişəm. Ali təhsilimi
Moskva Dövlət Universitetinin
jurnalistika fakültəsində
almışam. Yazmağa
çox erkən başlamışam. İlk yazım
8 yaşında ikən
dərc olunub və buna görə xeyli başım ağrayıb. Təhsilimi
başa vurandan sonra çox böyük arzu və ümidlərlə Bakıya qayıtmışam,
baxmayaraq ki, Moskvada qalmaq və işləmək imkanı
vardı. Nə dərəcədə düz
elədim bunu bilmirəm, amma bu fürsətdən yararlanmadım və az
sonra ümidlərimin
əbəs olduğunu
anladım. Lakin bir müddət sonra eşidəndə ki, Nəcəf
Nəcəfov adlı
bir redaktor "Molodyoj Azerbaydjana" qəzetində nəsə
maraqlı işlər
görür "Azərtac"dakı
işimdən ayrılıb
həmin redaksiyaya gəldim. Bu gəliş həyatımdakı ən
uğurlu qərarlarımdan
biri oldu, çünki mərhum Nəcəfdən çox
şey öyrəndim,
uzun müddət onun rəhbərliyi altında işlədim. Daha sonra rus
dilində çap olunan "Xəzər"
adlı jurnalın baş redaktoru oldum, Aydın Məmmədovla birlikdə
çalışdıq. Növbəti
mərhələ "Azadlıq"
qəzeti oldu. Yaradılan vaxtdan Nəcəf Nəcəfovun
müavini kimi fəaliyyətə davam etdim. Qısa bir müddət ölkənin ikinci prezidentinin mətbuat katibi oldum. 90-cı illərin ortalarında
"Yeni Nəsil" Azərbaycan
Jurnalistlər Birliyinə
rəhbərlik etdim, daha sonra yaratdığımız
Bakı Mətbuat Klubunun prezidenti olaraq çalışdım.
"Gün" qəzeti
İdarə Heyətinin
sədri oldum. Lakin getdikcə bir çox sahələrdə,
ümumi jurnalistikanın
vəziyyətindən asılı
olaraq bu fəaliyyət söndü.
Yəqin ki, artıq özüm də nələrdənsə yorulmuşdum.
2018-ci ildən qismən
Bakı Mətbuat Klubunun fəaliyyəti bərpa olunub və mən də onu dostların,
həmkarların köməkliyilə
genişləndirməyə çalışıram.
- Bir az da böyüdüyünüz
mühitdən danışaq...
- Mən daha çox
ana tərbiyəsi ilə
böyümüşəm. Ağır xasiyyətli atamın başı həmişə işə
qarışıq olub,
çünki sürücü
idi və nəqliyyat sahəsində
çalışanlar adətən
çətin xarakteri
ilə fərqləniblər.
Buna görə də
yeyinti sənayesi sahəsi üzrə texnoloq işləyən anamın təsirinin izlərini daima hiss etmişəm. Ailədə
üç qardaş olmuşuq və ilk övlad mənəm.
- Dediniz ki, ilk yazınız
8 yaşında ikən
işıq üzü
görüb...
- Yəqin ki, içimdə
olanı ifadə etmək üçün qələmə çox erkən üz tutmuşam. Qazax elindən olsam da, poeziyaya meylim o qədər güclü olmayıb. Bəzi təcrübələr olsa
da, çox tez anlamışam ki, bu sahə mənim çörəyim deyil. Düşünürəm ki, qələmi
elə özüm tapmışam. Müxtəlif
təsirlərin, o cümlədən,
mistik təsirlərin
nəticəsində məndə
elə bir əminlik olub ki, bu sahədə özümü ifadə edə biləcəyəm,
istədiyimə nail olacağam.
Deyəsən, bunu bacarmışam.
- Onu da dediniz ki, 8 yaşında çap olunan ilk yazınıza görə başınız
da ağrıyıb. Bir az
qəribə gəldi...
- Yazı küçəmizdəki yolların
bərbad vəziyyəti
haqqında idi. Əslində kiçik bir qeyd idi
bu və "Azərbaycan gəncləri"
qəzeti bunu çap etdi o zaman. Yazı çıxandan sonra redaksiyada oldum və yazıçı
Bayram Bayramov mənə avtoqrafla
kitabını bağışladı
və bu, mənim üçün çox böyük hadisə idi. Həmin yazıya görə məktəbə
şikayət gəldi,
onun ardından da müəllimlər məni
tənbeh etdi. Amma onu deyim ki, həmin
o yol indi də bərbad vəziyyətdədir.
- Onda ünvanı da bilək...
- "Ulduz" metro stansiyası
yaxınlığında 205 nömrəli qəsəbə
adlanan bir yaşayış sahəsi
vardı. O zamanlar bizə çox sirli gəlirdi bu ad. Düşünürdük
ki, yəqin burada hərbi hissə yerləşib, çünki
həmin qəsəbədəki
evləri alman əsirləri
tikmişdi. Və qəsəbənin adı
ilə biz hətta fəxr də edirdik. Lakin sonra məlum oldu ki, qəsəbədə 205 nömrəli
elektrik yarımstansiyası
var və ad da ona uyğun qoyulub. Bu da bizi çox peşman etmişdi.
- Beləcə jurnalistikaya gələn yola qədəm qoya bildiniz...
- Bəli, qədəm qoya bildim, hərçənd
ki, daha çox rejissor olmağa həvəsli idim və mən bu istəyimi məktəbin sonuncu siniflərində tətbiq
də etmişdim. Yəqin ki, xatırlayarsız,
o zaman Azərbaycan televiziyasında
"Gəlin, a dostlar"
adlı yarışlar
keçirilirdi. Məktəbimizin
komandası iki il həmin yarışlarda çıxış etdi və hər dəfəsində də çempion oldu. Həmin yarışlarda bizim komandanın rejissorluğunu edirdim. Elə o vaxtdan müəllimlərim də
məni rejissorluğa
sövq edirdi, üstəlik, öz istəyim də vardı. Məktəbi bitirdim, sənədlərimi
İncəsənət İnstitutuna
verdim. Yazılı imtahanlardan keçdim, gəlib çatdım yaradıcılıq mərhələsinə.
İmtahanı mərhum
Ədil İsgəndərov
götürürdü. 17 yaşlı
bir yeniyetməyəm,
həyəcanla dəhlizdə
gözləyirəm və
görürəm ki, məndən
başqa imtahan verənlər yaşca xeyli böyükdülər.
Növbəm çatdı,
içəri daxil oldum. Ədil İsgəndərov məni
görən kimi dedi ki, axır ki, bir uşaq gəldi,
bayaqdan qocalar məni yorub. Yaşımı soruşdu,
dedim ki, 17. Bir balaca zarafat edəndən sonra dedi ki, bax, fərz edək ki, qəbul olundun və 21 yaşında rejissor sənətinə yiyələndin.
İndi bir tamaşaya
quruluş verirsən və orada da Amalya Pənahova rol alıb. Ona necə deyəcəksən
ki, bu hissəni elə oynama, belə oyna? Bununla də rejissor
olmaq həvəsim söndü.
- Və...
- ...və düşünmədən
jurnalistikaya qəbul olmaq qərarına gəldim. Lakin həmin dövrdə yeganə olan indiki Bakı
Dövlət Universitetinin
hüquq, jurnalistika və şərqşünaslıq
fakültələrinə daxil
olmaq ətrafında müxtəlif söhbətlər
dolanırdı və
mən sənədlərimi
Moskva Dövlət Universitetinin
jurnalistika fakültəsinə
verdim, qəbul olundum, təhsili başa vurub qeyd etdiyim kimi
böyük ümidlərlə
Vətənə döndüm.
- Sanki peşmançılığınızı
hiss etdim...
- Əslində peşman deyiləm. Amma əgər
bir neçə ömür olsaydı, yüz faiz başqa
peşə seçərdim.
Tək peşmançılığa
görə yox. İnsan çox şeyi yoxlamaq istəyir və təəssüf ki, etmək
istədiklərini bir
ömrə sığışdırmaq
olmur. Bəlkə də on peşə var ki,
daha üstün tuturam deməzdim, amma o sahələrdə də təcrübəmin
olmağını istəyərdim.
Buna rəğmən, mən
jurnalistikanı həqiqətən
müqəddəs sayıram.
Hesab edirəm ki, bəşər tarixinin insanlara özlərinə
kömək üçün
yaratdığı, formalaşdırdığı
ən böyük institutdur jurnalistika. Bəlkə elə ona görə də deyirlər ki, qədim peşədir. Bir
də düşünürəm
ki, mənim bu sahədə bacarıqlarım
da var, deməyə sözüm
də var. Yəni düşünmürəm ki, səhv
addım atmışam.
Təbii ki, o zaman biz özümümü
başqa cür görürdük, özümüzü
başqa cürə hazırlamışdıq, lakin
təəssüf ki, alınmadı,
çünki çox
ağır və çətin bir dövr yaşadıq. İkinci Dünya müharibəsini yaşayan
nəsil bizə deyirdi ki, siz nə ağrı görmüsüz, nə də müharibənin dəhşətini yaşamısız.
Amma zamanla biz hər şey gördük. Dünyanın ən böyük imperiyasının
dağılmağını da, yenisinin formalaşmasını
da, müharibələri də,
çevrilişləri də
gördük. Hər birində nələrisə
qazansaq da, nələrisə
də itirə-itirə
gəldik və təəssüf ki, bu itənlər arasında bizim üçün vacib, mühüm olan çox şeylər arxada qaldı.
- Hakimiyyətin dövrü
qısa oldu...
- Bunun bir fəlsəfi izahını deyim. Qısa dövrünə işarə etdiyiniz hakimiyyət bir eksperiment etmək istəyirdi - neftlə zəngin Şərq ölkəsində demokratiya
qurmaq. Tarix belə bir təcrübə
tanımır. Dünyada
elə bir Şərq ölkəsi yoxdur ki, orada neft də olsun,
demokratiya da. Düşünürəm
ki, bu,uğursuzluğa
düçar olan tələsik yanaşma tərzi idi o zaman. Yadımdadır, Turqut Ozalın Bakıya son səfərində Prezident
iqamətgahında onun
şərəfinə bir
ziyafət təşkil
olunmuşdu. O, çıxışında
belə bir fikir səsləndirdi, dedi ki,
Azərbaycan böyük
müqavilələrin imzalanması
ərəfəsindədir. Bu, o zaman idi ki, "Əsrin müqaviləsi" hazır
idi, xırda detallar qalmışdı və demək olar ki, imzalanma günü də müəyyənləşdirilmişdi. Sözünün davamında
söylədi ki, bundan
çox ehtiyatlı olun. Türkiyədə hakimiyyətə gələndə
ilk gördüyüm iş
o oldu ki, dünyadakı
türk iqtisadçılarına
müraciət edib onları ölkəyə
dəvət edərək
dedim ki, gəlin və inkişafımız
üçün iqtisadi
plan hazırlayıb mənə
verin. Çağırışımı
eşidib hamı gəldi və ölkənin iqtisadi inkişaf planını hazırlayıb təqdim etdilər. Dedilər ki, ölkənin bir hissəsində biz neft yataqları tapmışıq.
Gəlin bu nefti istehsal edək və ondan gələn gəliri ölkə iqtisadiyyatının inkişafına,
yenidən qurulmasına
sərf edək. Onlara dedim ki, nəbadə o axtarışları
davam edəsiniz. Əgər tapmış olsanız belə, quyuların ağzını
elə qapadın ki, onları uzun müddət açmaq olmasın. Çünki neft qədər bir ölkənin əhalisini tənbəlləşdirən
və hakimiyyətini rahatlaşdıran heç
nə yoxdur. Neft inkişafa gedən yolu açmır, əksinə,
saxlayır. Bu yanaşma
tərzinə sonralar bir çox digər müdrik dövlət xadimlərinin
fikirlərində də
rast gəldim və araşdıranda gördüm ki, tarixdə
belə bir taktika yoxdur. Yəni mən bunu Şərq ölkələrinə aid
edirəm. Bu günün
özündə belə,
dünyada həm nefti, həm mükəmməl demokratiyası
olan bir Şərq ölkəsi hələ yoxdur. Görünür ki, bunun özünün hazırlıq
mərhələrinini keçmək
lazımdır. İkincisi,
idarəçilik sahəsindəki
təcrübəsizlik, səhvlər
özünü çox
göstərdi. Üçüncüsü
də, Rusiya faktoru. Düşünürəm
ki, bu məsələlər
həmin hakimiyyətin
qısamüddətli taleyini
həll edə bildi.
- Amma uğurlar da oldu yəqin...
- Qısa dövrdə həmin hakimiyyətin əlbəttə ki, uğurları
oldu və bu gün də
onların nəticəsini
görməkdəyik. Test üsulu,
milli valyutanın dövriyyəyə
buraxılması, rus qoşunlarının Azərbaycandan
çıxarılması. Bu, elə belədən deyildi. Bunun cavabını
Azərbaycan almalı
idi və aldı da. Nə yaxşı ki, yıxılmağına
baxmayaraq, o hakimiyyət
sonda bu baxımdan ən düzgün seçimini etdi.
- Azərbaycan jurnalistikasının
bu günündən danışaq...
- İtkilərimiz çox böyükdür, hədsiz
böyükdür. Azərbaycan
jurnalistikası neft bumu üzərində yaranıb. Bu dalğa maraqları böyütdü,
yeni resurslar yaranmağa
başladı, Zərdabi
"Əkinçi"ni buraxdı,
digər cəhdlər
oldu və bizi bəlaya saldı. Sonralar bu faktor Azərbaycan
mediasının inkişafına
böyük təsir göstərdi, çünki
bu, iqtisadi proseslərlə çox bağlıdır. 80-ci illərin
ortalarında media ilə
məşğul olanda
böyük sıçrayış
dövrü keçdik.
Bəlkə də bu, indi heyrət
doğurar, lakin bizim
qəzetlər fantastik
tirajla çıxırdı.
"Azadlıq" qəzetinin
ilk sayı 200 min tirajla
buraxıldı və
artıq günorta köşklərdə qəzet
qalmamışdı. Bu, tək
bizə deyil, böyük təsir gücünə malik digər
qəzetlərə də
aid idi. Televiziya az qala Prezident
Aparatından üstün
bir institut idi. Biz belə bir dövr keçdiyimizdən
medianın böyük
gələcəyini görürdük.
Sonra medianın reklam dalğası gəldi.
1998-ci ildə medianın
qızıl dövrü
başladı, həm
vəsait vardı, həm də imkanlar. Redaksiyalarda 150-200,
televiziyada 1200 nəfər
insan çalışırdı.
Artıq beynəlxalq arenaya çıxmaq haqqında düşünürdük.
Belə imkandan sonra bu gün
redaksiyalar 6-10 nəfər
işçi saxlamaq gücü ilə fəaliyyət göstərir.
Bu gün medianın nə vasəiti var, nə təsir gücü var, nə də tirajı var. Bu gün media sağdan da,
soldan da qorunmaqla məşğuldur.
Yadımdadır, bir qəzet redaktoru mənə zəng vurmuşdu ki, reklamdan bizə 6 maşın veriblər bunları nə edək, nə məsləhət görürsünüz? Təsəvvür
edirsizmi bir redaksiyanın öz işçisinə maşın
hədiyyə etmək
qədər inkişaf
səviyyəsi olub.
Amma bu gün əməkdaşına məvacibini
belə verə bilməyən redaksiya mediaya xidmət edir. Bu bir yana,
eyni zamanda bu gün media güclü ideoloji təsir altındadır.
O zamanın həm müxalifət, həm hakimiyyət, həm müstəqil medianın fəaliyyəti, yanaşma
tərzi, cəmiyyətin
müxtəlif seqmentlərini
müdafiə cəhdləri,
həyatla qaynaşması
bu gün yoxdur. Bu gün təəssüf ki, media prinsipləri
təhsil sahəsindən
də uzaqlaşıb.
O zaman doqquz universitet jurnalist hazırlayırdısa,
bu gün onun sayı dörddür və hamısı da dövlət
təhsil ocaqlarıdır.
Orada jurnalistika təhsilinin nə gündə olduğunu biz
redaksiya işçiləri
yaxşı görürük,
çünki onlarla hər şeyi təzədən başlamaq
lazım gəlir. Bir dəfə mənə sual verdilər ki, bugünkü medianı nə ilə müqayisə edə bilərsiniz? Cavab verdim ki, ağzı açılıb göyə
buraxılan şarla. Həmin şarın xaotik hərəkət trayektoriyasını izləmək
bəlkə də mümkündür, lakin proqnozlaşdırmaq qeyri-mümkün.
Çünki bu günün mediası öz dayaqlarından deyil, yalnız siyasi iradədən
asılıdır.
- Sizin nəzərinizdə jurnalistin tərif forması...
- Jurnalist yazmaq, fikrini ifadə edə bilmək mədəniyyəti və
bacarığı olan,
ictimai marağa xidməti həmişə
üstün tutan romantik bir şəxsdir.
Bu gün isə cəmiyyətdə
romantikaya yer çox az ayrılır.
Niyə görə? Çünki yaşamaq uğrunda mübarizə, qazanmaq, ailəni dolandırmaq ehtiyacı hər şeyi üstələyib. Uzağa
getməyək, jurnalistikada
təhsil alan tələbələrə baxaq.
Qrupda 20-25 nəfər
varsa, onun yalnız 3-4 nəfəri deyir ki, mən
jurnalistikanı davam etmək istəyirəm. Hələ bunların bacarığı olub-olmayacağı
da sual altındadır.
Bizim peşə üçün zəruri
olan faktorlar var. Biri Allah
vergisidir, yəni yazmaq bacarığıdır.
Əgər bunlar yoxdursa, oxuyub təhsil almaqla heç nə əmələ gəlməyəcək.
İkincisi, daima oxumalı, işləməli,
cilalanmalı və hərəkətdə olmalısan.
Dayandınsa, yıxılacaqsan.
Bir də
jurnalistika professionallıq
tələb edir. Çox zaman bu professionallıq sualının
cavabını axtarırlar.
Profesionalizm əmtəədir.
Hərə bacardığı
işlə məşğul
olub güzəranını
təmin edir. Niyə jurnalist professional olmaq istəyir? Ona görə ki, istəyir hər şeyi olsun, təminatı da yüksək. Amma bu, professionallıqdırmı? Təbii
ki, yox. O qədər bizim dəyərli, peşəkar yazarlarımız
var ki, onlar bir kənara qısılıb
qalıblar. İşinə
ömür, əmək,
vaxt sərf eləyib ortaya qoyanlar yalnız dediyim romantiklər ola bilər. Praktiklər jurnalistikadan kənar peşə seçməlidirlər.
- Anladığım o oldu
ki, onda tənqidlə
təhqiri ayırd edə bilməyənlər
də həmin praktiklərdir...
- Bu, düşünürəm ki, insanların
içindəki xislətin
təzahürüdür. Bu gün jurnaistika
deyəndə sərhədləri
çox genişləndirmişik.
Bu, əvvəlki kimi dar dairə
deyil. O zaman bir yerə toplasaydın,
ölkədə 5-6 min
jurnalist olardı. Bu gün yazmaq,
çap olunmaq, üzə çıxmaq,
fikrini cəmiyyətdə
ifadə etmək, kütləyə çatdırmaq
prizmasından baxanda, bəlkə də, ölkənin yarısı
jurnalistdir. Sərhədlər
o qədər genişdir
ki, onların içərisində həmin
çərçivələri gözləmək çox
çətin olur. Bu gün ən
kəskin media Azərbaycandan xaricdə olanlardır. Amma orada hansı professionallıqdan söhbət
gedə bilər? Onlar qapalı söyüş formalarını
da ötüb keçir, çünki daxildə özlərinin haqq-hesabı var. Azərbaycan rəhbərlərindən tutmuş
biz peşəkarlara qədər dəfələrlə
fikir bildirmişik ki, media kompromat
müharibə meydanına
çevrilib. Media bir şantaj vasitəsinə çevrilib. Bir də cəmiyyətdə
ümumi mədəniyyətin
aşağı düşməsinin
də təsiri özünü göstərir.
Vaxt vardı biz jurnalistlərin hansısa kitabı oxumaması utanc gətirən bir hadisə idi. Bu gün oxumaq,
hansısa bir mədəni inkişafa tərəf doğru addım atmaq, bundan istifadə etmək ən sonuncu mərhələdir.
Ona görə də daha aşağı
bilik səviyəsilə,
daha aşağı mədəni səviyyə
ilə yürüyənlərin
peşəsi qərəzli
də olmalıdır.
- Bu, həm
də senzuranın olmamasından sui-istifadəyə
bənzəyir...
- Senzuranı klassik mənada başa düşürüksə,
bu, lazım deyil. Çünki senzura, yəni kənar bir təşkilatın sənin
fikirlərinin ifadə
istəyini məhdudlaşdırması
deməkdir və bunun əleyhinəyəm.
Lakin hər bir insanın daxilində, beynində bir nəzarətçi olmalıdır. Biz hər şeyi nəzərə alırıq.
Biz cəmiyyətin fikrini, haqqında söz dediyimiz adamla sabah qarşılaşacağımızı,
öz mədəni səviyyəmizi, hətta
reklam itirməməyi
belə, nəzərə
alırıq. Yəni
medianın özünü
daxilindən məhdudlaşdıran
məqamlar az deyil ki, bunları
senzura adlandıra bilərik. Lakin təəssüf olsun ki, Azərbaycanda bu gün həmin
səviyyə mümkün
olan bütün sağlam çərçivələri
keçib. Jurnalist bir fikir yazmaq
istəyəndə ehtiyat
edir, çünki onun yazacağı qanunvericiliyə söykənibsə,
deməli, cəza alacaq. Belə hallar da olub.
Fakta görə deyil, fikrinə görə cərimə cəzası kəsilən
jurnalistlər görmüşük.
Xırdalıqlara varmaq
istəmirəm, lakin hazırda senzura çox yüksək həddədir. Ona görə də qızıl ortanı tapmaq çətindir.
- Açıq-aşkar görürük ki, bu günün oxucusu sarı mətbuata daha həvəslidir. Televiziyalar
da göz önündə...
- Belə bir
şeyi nəzərə
alaq. Milli dəyərlərimiz, mentalitet
kimi ifadələri çox işlədirik. Adi insan mentalitetinə
görə bir-birinə
çox yaxındır.
Digər ölkələrlə
müqayisə etsək
belə, görərik
ki, burda o qədər güclü fərq yoxdur. Sarı mətbuata maraq dünyanın bütün ölkələrində
var və yüksək tirajla da çap olunur.
Eyni vəziyyəti özümüzdə də
görürük. Niyə?
Çünki cəmiyyətin
özünün təxminən
60 faizi həmin məhsulu istehlak edəndir. Buna nə qədər yüksək texnoloji və ya mədəni
inkişaf imkanları
verilsə də. Digər tərəfdən
düşünürəm ki, burada media
səhəsində yürüdülən
siyasətin də böyük rolu olub. Televiziyalar dediniz sualda. Azərbaycan televiziyası
öz-özünə bu
dərəcədə bayağılaşa
bilərdi? Buna müəyyən bir istiqamət verildi və sonra hökumət
özü dəhşətə
gəldi ki, bu nədi belə?
Bu gün televiziyalarda ekstrosenslərin
hökmranlıq etdiyi,
orda-burda adam axtaranların at çapdığı bir
mühiti görürük.
Axı televiziya nəsillər formalaşdırır.
Biz nə qədər desək ki, sosial şəbəkələr
dövrüdür, televiziya
əhalinin əsas informasiya mənbələrindən
biri olaraq bu gün də
qalmaqdadır və uzun müddət də belə olacaq. Televiziya sehrli bir aləmdir
və bununla da insanları cəlb edir. Təəssüf ki, cəlb etdiyi insanları seriallarla, bayağı verilişlərlə,
səviyyəsiz tok-şoularla,
müğənnilərin bir-birilə
dalaşmağı ilə
formalaşdıra-formalaşdıra gedir. Beləcə, 30 ilə üç nəsil yetişdirə bilib bu televiziya
və sonra da deyirik bunları
hardan tapmışıq.
Bax, bu iki
faktor birləşəndə
güclü bir qüvvəyə çevrilir
və axırda bizi də əzir.
Nəticədə bizlər
də balaca kabinetlərdə, kiçik
kollektivlərlə, az-çox
aşağı tirajlarla,
imkanlarımızdan qat-qat
məhdud şəraitdə
fəaliyyətimizi davam
etdiririk, çünki
gücümüz buna
çatır.
- Günümüzün gəncliyi...
- "Əsgərlər unudulanda ölürlər"
filmi ilə bir neçə xarici ölkəyə səfərə getdim. Filmi diaspor nümayəndəliyinin
vasitəsilə nümayiş
etdirmək üçün
idi bu səfər. Mən həmin səfərdən
böyük heyrətlə
qayıdandan sonra bir yazı yazdım
ki, Azərbaycanın xaricdə qızıl gəncliyi yetişir. Çox eşidirik deyirlər ki, gedirlər, oxuyub Vətənə qayıtmırlar
və sairə. Lakin belə deyil, istər xaricdə, istər ölkəmizdə unikal gənclik yetişir, özü də istənilən sahədə.
Uzağa getmədən
götürək hərbi
sahəni. Bizim bacarmadığımızı bu gənclik bacardı. Bəli, rəhbərlik də vardı, hərbi texnika da vardı,
amma müharibəni onlar etdilər və uddular. Gəncliyə daha geniş imkanlar açmaq və düzgün istiqamətləndirmək
lazımdır. Öz
sahəmizdə müxtəlif
treninqlər keçiririk
və həmin bu günün gəncidir ki, gəlib iştirak edir. Əgər 10-12 nəfər arasından üç uğurlu jurnalist çıxırsa,
bu, artıq medianın qələbəsidir.
Lap yaxşı, gənc jurnalistləri tapdıq, bəs bunları hara yerləşdirək? Azərbaycan
televiziyasına göndərəcəksən,
o, həqiqi jurnalist prinsiplərilə bir həftədən artıq
orada işləyə
bilməz. Ona görə ki, onu orda saxlamayacaqlar,
çünki prinsiplər
fərqlidir. Nəticədə
bu savadlı gənc kadr iri KİV-lərə üz tutur, hansının ki, mediadan kənar maliyyə qaynaqları, dəstəkləri var. Təbii ki, bu qaynaq və
dəstəklərin də
mediadan kənar tələbləri, standartları
olur. Beləcə həmin savadlı gənc kadr ya onlara uyğunlaşmalıdır,
ya çıxıb getməlidir, ya da bizim böyük
əksəriyyət kimi
başqa sahəyə
yönlənməlidir. Bizim
sənətindən uzaqlaşan
peşəkar jurnalistlərimiz
kifayət qədərdir.
Ona görə də onlardan gileylənmədən əvvəl
bir özümüzə
də baxmalıyıq
ki, nə şərait yarada bilirik bu gənc
istedad üçün?
Təəssüf ki, heç nə.
- Arif Əliyevin
mediaya sözünü
eşidək sonda...
- Sözüm böyük danışmaq
kimi qəbul edilməsin, çünki
mən özüm də bu medianın
içindəyəm. Çox
istərdim ki, media özünü əvvəlki qədər
böyük qüvvə
kimi hiss etsin. Nə qədər böyük humanizm nümayiş etdirmək istəsək də, dərk etməliyik ki, istənilən halda ədalət məntiqlə
bağlı qüvvəyə
söykənməlidir, özünü
müdafiə etməyi
bacarmalıdır. Bu gün Azərbayan jurnalistikası bunu bacarmır. Çox istərdim ki, həmin qüvvə bərpa olunsun. Bu gün mediadan
nə qədər narazılıq etsələr
də, bu sahə bütün strukturların önündə
getmək imicini saxlaya bilib. Haqqı tapdanan, çətin vəziyyətdə
olan öz sözünü hələ
də media vasitəsilə deyə bilirsə, deməli, dəyişən forma ola bilər, mahiyyət isə olduğu kimi qalıb.
SÖZARDI: Söhbəti
bitirdikdən sonra qapının astanasında
ayaq saxlayan Arif Əliyev dedi ki, qəzetinizə
bir neçə dəfə müsahibə
vermişəm və həmişə də razı qalmışam. Nə xoş bizə... Öz növbəmdə ümid
edirəm ki, daha bir müsahibə
ilə yadınızda
xoş təəssüratla
qala biləcəyik.
Tamilla M-zadə
525-
ci qəzet.- 2023- cü il.- 18 noyabr.- ¹ 209.- S. 16- 17.