Xeyirxahlığın sönməz işığı
Haqq dünyasına qovuşan elə insanlar var ki, onlar ana torpağın qoynuna çəkilsələr
də, xatirələri
qəlblərdə, ürəklərdə
yaşamaqda davam edir. Sağlığında
işıqlı əməlləri
ilə abidələşənlər
mənəvi ömürləri
ilə əbədiyaşarlıq
qazanırlar. Heç
vaxt unudulmurlar, ehtiramla yad edilir, tez-tez xatırlanır, ruhuna dualar oxunur.
İnsanlara səngiməz
sevgisi ilə fərqlənən, tutduğu
yüksək vəzifələrdə
səriştəliyi, peşəkarlığı,
prinsipial mövqeyi ilə seçilən
Rafiq Rəsul oğlu Xələfov kimi... Bu görkəmli ictimai və dövlət xadimi haqqında düşünəndə çox
vaxt onu necə təqdim etməkdə çətinlik
çəkirəm. Çünki
Rafiq Xələfov sözün
həqiqi mənasında
qeyri-adi bir şəxsiyyət idi. Onu yaxından tanıyanlar dönə-dönə
və ehtiramla təsdiqləyirlər ki, Rafiq Xələfov
mühüm dövlət
postlarında çalışmaqla
bərabər, sinəsində
böyük ürək
daşıyırdı. Daxili
aləmi çox zəngin idi. Ədəbiyyatı, poeziyanı,
fəlsəfəni çox
sevirdi və həm də bu sahələrin dərin bilicisi kimi şöhrət qazanmışdı. Hətta
iş prinsipində də özünəməxsus
qəribəlikləri var idi.
Söyləyirlər ki, kadrları
seçərkən işbilmə,
idarəetmə qabiliyyətləri,
peşəkarlıqları ilə yanaşı, onların mütaliəsi,
dünyagörüşləri ilə də maraqlanarmış. Özü
hərtərəfli şəxsiyyət
olduğundan çalışırmış
ki, rəhbərlik etdiyi
kollektivin üzvləri
də mənəvi cəhətdən zəngin
və kamil insanlar kimi seçilsinlər,
sevilsinlər.
O, 1939-cu ilin 5 iyulunda Bakıda anadan olsa da, əsil-nəsil etibarilə qarabağlı
idi. Vaxtilə bir müsahibəsində belə demişdi: "Mən adamların, nəsillərin bölgələrə
məxsusluğu və
bölünməsini qəbul
etmirəm. Azərbaycan
vahid bir dövlətdir. Amma onunla
da qürur duyuram ki, ata tərəfdən Qarabağ xanlığına,
ana tərəfdən isə
Şəki xanlığına
bağlıyam. Beləliklə
də, iki qədim, mötəbər
nəslin övladı
olduğum üçün
özümü xoşbəxt
sanıram. Fikirləşirəm
ki, torpaq, Vətən
sevgisi, bütövlük,
xeyirxahlıq, sərtlik,
insanlarla işləmək
qabiliyyəti - bunların
hamısı məhz soydan, qandan, gendən insana ötürülür. Əsil-nəcabət
deyiləndə heç
vaxt adamın vəzifəsi, zənginliyi,
kasıblığı, elmi
dərəcəsi nəzərdə
tutulmur. Xalqın bu məsələyə münasibətində məşhur
bir deyimi var: ot kökü üstə bitər. Bu, təkcə insanın şəxsi keyfiyyətlərində
deyil, işə münasibətində də
özünü göstərməlidir.
Bu, elə bir müdrik kəlamdır
ki, hətta kadr seçərkən də
istifadə etmək olar".
Rafiq Xələfov Azərbaycan
Politexnik İnstitutunu
bitirmişdi. Əmək
fəaliyyətinə Dövlət
Layihə İnstitutunda
mühəndis-konstruktor kimi
başlamışdır. O, burada adi mühəndislikdən
baş mühəndis
vəzifəsinə qədər
şərəfli bir yol keçmişdir. Qısa müddətdə
özünü bacarıqlı
mühəndis kimi göstərməyə müvəffəq
olan Rafiq Xələfov
perspektivli, böyük
potensiala malik bir kadr kimi tanınmışdır.
Məhz bu məziyyətlərinə görə
də az keçmir ki, onu "Azərdəniznefttikinti" trestində
baş mühəndis
vəzifəsinə irəli
çəkirlər. Rafiq Xələfov
hərtərəfli biliyə
malik olan mühəndislik
məharəti ilə
təkcə respublikamızda
deyil, xarici ölkələrdə də
diqqət çəkirdi.
Yenilikçiliyi, ixtiraçılığı
və səmərələşdirici
təklifləri ilə
şöhrət qazanan
Rafiq Xələfov 1969-cu ildə
Suriya Ərəb Respublikasında neft kəşfiyyatı aparmaq
məqsədilə yaradılmış
qrupun tərkibində
bu ölkəyə ezam olunub. Ezamiyyət
müddətində o, neft
yataqları tikintilərinin
aparılması müqaviləsinin
rəhbəri kimi çalışmışdır. Buradakı səmərəli
fəaliyyətinə və
bacarığına görə
keçmiş SSRİ-nin
Suriyadakı səfirliyinin
fəxri fərmanları
ilə təltif olunmuşdur. Yenidən vətənə qayıtdıqdan
sonra Rafiq Xələfov
neft sənayesi tikintisi üzrə aparılan işlərdə
gərgin və səmərəli fəaliyyəti
ilə şöhrət
qazanmışdır. Tikilən
obyektlərdə yeni texnoloji
proseslərin tətbiqi
nəticəsində aparılan
bütün işlər
keyfiyyətli olmuş,
neftlə bağlı
tikilən müəssisələr
qısa müddətdə
başa çatmışdır.
Məsələn, Nəriman
Nərimanov adına Dənizdə Neftçıxarma
İdarəsinin Səngəçal
sahəsində üç
kilometrdən çox
dənizüstü estakada
yolları, estakadayanı
meydançalar, meydançalar
üstündə dəniz
neft-mədən təsərrüfatı
obyektlərinin tikilməsində
Rafiq Xələfovun böyük
xidmətləri olmuşdur.
Bundan başqa, Bakı şəhərinin bir çox rayon və qəsəbələrində neftçilər
üçün yaşayış
binaları, sosial məişət obyektləri
tikilib istifadəyə
verilmişdir. Azərbaycan
neft və dağ sənayesində çalışdığı bütün məsul vəzifələrdə Rafiq Xələfov
işgüzarlığını, zəhmətsevərliyini, təşkilatçılığını
və yüksək peşəkarlıq qabiliyyətini
məharətlə nümayiş
etdirmişdir. Neft sənayesində, xüsusilə
də dənizin dərin qatlarından çıxarılan neftin
sahilə nəql olunması üçün
avtomatik boru kəməri çəkən
qurğunun ixtirası
da məhz Rafiq Xələfova
məxsusdur. Elə bu səmərəli fəaliyyətinə görə
də "Əməkdar
mühəndis" fəxri
adına layiq görülmüşdür.
Rafiq Xələfov həm də 10 il Azərbaycan avtomobil yollarının tikintisi və istismarı naziri vəzifəsində çalışıb.
Məhz onun gərgin əməyi sayəsində şose yolları sistemində ilk dəfə olaraq uzunmüddətli perspektiv
proqram işlənib hazırlanmışdır. Əlbəttə,
Rafiq Xələfovun respublika
ərazisindəki yolların
tikintisində və yol şəbəkəsinin
genişləndirilməsində böyük xidmətlərini
unutmaq olmaz. Naxçıvanda, Qarabağda,
eləcə də digər bölgələrdə
inşa edilən körpülər, yollar, tikilən zavodlar onun zəhmətinin bəhrəsi idi. Bu gün ölkə rəhbəri cənab
İlham Əliyevin təşəbbüsü
ilə çəkilən
yeni yolların, körpülərin
xoş mənzərəsi
adamın ürəyində
qəribə bir xiffət yaradır. Kaş Rafiq Xələfov sağ olaydı. O, şəhərimizin tanınmaz
dərəcədə dəyişməsini
görsəydi, kim bilir sevincindən nə edərdi?!
Həmişə fəlsəfəyə meyilli olan Rafiq Xələfovun fikir və düşüncələrindən
süzülən sözlərində
böyük həyatsevərlik,
millətə bağlılıq,
xalqa xidmət ideyaları duyulardı:
"Biz xalqın övladlarına
bir ailənin üzvləri kimi baxmağı öyrənməsək,
istəməsək, təşkil
etməsək, bunun əvəzinə ayrı-seçkilik
salsaq, vay onda bu xalqın
halına... Millət meyvə deyil ki, yaxşısını yeyib,
pisini atasan. Millətə bütövlükdə
xidmət etmək gərəkdir". Keçdiyi
mənalı həyat
yoluna nəzər saldıqda görürsən
ki, Rafiq Xələfov həmişə
üzərinə düşən
hər bir vəzifəni ləyaqətlə
yerinə yetirmiş, çalışdığı hər bir kollektivdə
dərin hüsn-rəğbət
qazanmışdır. Onun
sözü ilə əməli arasında həmişə bir bağlılıq olmuşdur.
Rafiq Xələfov 1989-1993-cü illərdə
respublika Nazirlər Kabinetinin işlər idarəsində şöbə
müdiri vəzifəsində
çalışmış, Baş nazirin müavini olmuşdur. Qəzetlərə verdiyi bir müsahibəsində belə deyirdi: "Harada işləmişəmsə, hansı
vəzifəni daşımışamsa,
unutmamışam ki, mən
Azərbaycanı təmsil
edirəm. 29 yaşımda
keçmiş İttifaqda
çox əhəmiyyətli
olan sahələrdən
birinə başçılıq
etmişəm. Xarici ölkələrdəki fəaliyyətimdə
millətimizin, xalqımızın
ən nəcib keyfiyyətlərinin nümayişinə
çalışmışam". Bu etiraflar həqiqətdir.
Bir maraqlı fakt da
var ki, Rafiq Xələfov təyinatla
işə başladığı
gündən etibarən
ömrünün sonuna
kimi nə işə girmək, nə də işdən çıxmaq
barədə ərizə
ilə heç kimə müraciət etməyib. Yəni işə həmişə
rəhbərlik tərəfindən
təyin edilib, göndərilib və yaxud da işdən çıxarılıb. İxtisasca
mühəndis olsa da,
çalışdığı sahələr bir-birindən
çox fərqlənib.
Özü belə yazırdı: "Elmi-Tədqiqat
Layihə İnstitutu,
neft sənayesində müxtəlif vəzifələr,
fəhləlikdən nazir müavininəcən
yol, 10 il yol-tikinti naziri, 4 il Ə.Vəzirovun
mənə göstərdiyi
"qayğı sayəsində"
Nazirlər Kabinetində
çəkdiyim dustaqlıq
illəri. Ondan sonra isə "bəy"lərin hökmü
ilə küçəyə
atıldığım bir
dövrü unuda bilmirəm. Ancaq qurban olduğum Allah bu dövrdə mənə yar oldu, qüvvət verdi, dözüb vuruşmağa,
mübarizə aparmağa
qadirliyimi anlatdı. Həm də bu illər ərzində,
ən başlıcası,
insanları tanıdım.
Bildim ki, kim-kimdir".
Yaxşı deyiblər
ki, haqq üzülər,
amma qırılmaz.
1993-cü ildə Rafiq Xələfova
növbəti, yüksək
bir etimad göstərilərək ona
yeni bir sahəyə rəhbərlik həvalə
edildi. "Xalq üçün mallar"
Dövlət Konserninin
idarə heyətinin sədri vəzifəsində
çalışan Rafiq Xələfov,
həmişəki kimi,
özünəməxsus işgüzarlıqla
işə başladı.
O bu məsul vəzifədə də yüksək təşkilatçılıq
qabiliyyətini nümayiş
etdirdi. Bu, faktdır
ki, Azərbaycan Ordusu xüsusi geyimlərlə,
yəni çəkmədən
tutmuş paqona qədər - hər şey konsernin müəssisələrində istehsal olunurdu.
1997-ci ildə Rafiq Xələfov
Baş nazirin müavini təyin edildi. O bu məsul
işdə üzərinə
düşən bütün
vəzifələri ömrünün
sonunadək layiqincə
yerinə yetirmiş, ölkə iqtisadiyyatının,
xüsusən də yüngül sənayenin qarşılaşdığı problemlərin həlli yolunda əlindən gələni əsirgəməmişdi.
Rafiq Xələfov həqiqətən
zəngin təcrübəsini
həmişə Azərbaycan
iqtisadiyyatının inkişafına
həsr etmişdir. İctimai və dövlət xadimi olan Rafiq Xələfov çox səmimi və xeyirxah insan idi.
Sonralar Moskvada İctimai Elmlər Akademiyasını
müvəffəqiyyətlə bitirən Rafiq Xələfov
iki çağırış
Azərbaycan Ali Sovetinin
deputatı olmuşdur.
Zəhməti dəfələrlə
müxtəlif mükafata
layiq görülmüşdür.
İki Qırmızı
Əmək Bayrağı
ordeni, bir neçə medalla təltif olunan Rafiq Xələfov Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi
ilə həyata keçirilən daxili və xarici siyasətin qızğın
tərəfdarı, ölkədə
aparılan sosial-iqtisadi
islahatların, bazar iqtisadiyyatı
prinsiplərinin fəal
iştirakçısı idi.
Cəmi
59 il yaşamış Rafiq Xələfovun saçları
da erkən ağarmışdı.
Qızı Fəxriyyə
Xələfova danışır:
"İndi övladlarının hər biri valideyndir.
Həm özümüzü,
həm də başqalarını müşahidə
edəndə şəksiz
bir fikrin üstündə dayanıram.
Atam təkcə görkəmli məmur, dövlət xadimi deyildi, o, torpağını
ürəkdən sevən,
çox dərin düşüncəli, uzaqgörən,
əsl vətənpərvər
idi. Bizi müxtəlif ölkələrə
aparmışdı, dünyanın
neçə möhtəşəm
muzeyini, qeyri-adi abidələrini, təbiət
mənzərələrini görmüşdük.
Yadımdadır, 1983-cü ildə qəflətən
dedi ki, gəlin sizi bu il Şuşaya
aparım. Təəccüb
etsək də, sözündən çıxmadıq.
Sonralar Şuşaya tez-tez gedirdik. Hər dəfə də atam bu
sözləri işlədərdi:
"Siz bəy nəvəsisiniz. Şuşadakı
mülkümüzü sovet
hökuməti əlimizdən
alsa da, yenə də millətimizə qalıb". Şuşa işğal ediləndə
atamın nə çəkdiyini biz yaxşı
hiss edirdik. Erkən bəyazlaşmış saçları
da buna sübut idi. Qaçqınlara, köçkünlərə
əlindən gələni
edirdi. İndi anlayıram
ki, atam bizi niyə Şuşaya aparırdı. İstər
sağlığında, istərsə
də ondan sonra çoxlu xarici ölkədə olmuşam. Amma gözlərimdən
Cıdır düzü
çəkilmir. Ümumiyyətlə,
ata kimi də çox bənzərsiz idi. Vəfatından 15 il keçsə
də, biz onu həmişə öz yanımızda, varlığımızda
hiss edirik. Sadəcə
olaraq özü görünmür. Fikirləri,
tövsiyələri, məsləhətləri
bizimlədir. Haradasa bir uğur qazanmayanda
dərhal fikirləşirəm
ki, atamın dediyi tövsiyədəki hansısa
bəndə əməl
etməmişəm. Bizim
bütün həyat prinsiplərimizdə, insanlara
münasibətimizdə, el-obaya,
qohum-əqrəbaya məhəbbətimizdə
atamın arzu-istəklərinə
əməl etməyə
çalışırıq. Təsəvvür edə bilmirəm ki, Rafiq Xələfov
kimi ailəcanlı, övladsevgili, torpağına,
vətəninə bağlı
bir insan aramızdan əbədi gedə bilər. Valideyn itkisi təbiidir. Hər kəs bunu çəkir
və bu dərdə alışır.
Deyim ki, mən atamın ölümü ilə barışmamışam,
- yalan olar. Amma onun yoxluğuna inana bilmirəm. Həmişə onu duyuram. Məhəbbətini
də, qınağını
da... Kaş ki, bu günləri görəydi.
Qarabağımız işğaldan
azad edildi. İnanın mən hər dəfə Şuşaya gedəndə
atamı da yanımda
hiss edirəm..."
Rafiq Xələfov həmişə
insanlara diqqətlə
yanaşardı. Xüsusilə
də qayğıya ehtiyacı olanlara çox həssas münasibət göstərərdi.
Bu genişürəkli vətən
oğlu həm də çox səxavətli idi. Arxivində ünvanına
göndərilmiş yüzlərlə
təşəkkür məktubu,
teleqram var. Bu saralmış
kağızlarda bir fikir tez-tez vurğulanır:
"Göstərdiyiniz maddi
kömək üçün
sizə təşəkkür
edirik". Etdiyi
yaxşılıqları heç
vaxt dilə gətirməyən, həmişə
reklamdan qaçan Rafiq Xələfov böyük ürək və mədəniyyət
sahibi idi. Dostları, tanışları
ehtiramla danışırlar
ki, o, ədəbiyyatı,
teatrı çox sevərdi. Şairlərdən
Xəlil Rza Ulutürk, Rəfiq Zəka, Xalq artisti Həsən Turabovla dostluq edərdi. Rafiq Xələfov əsl ədəbiyyat aşiqi idi. Üzə çıxarmadığı neçə-neçə
əsəri var. Janr etibarilə müxtəlif olsa da, istedadlı qələmin bəhrəsi
kimi mükəmməldir.
Onun maddi imkanı var idi ki, bu
əsərləri kitab
şəklində çap
edib bir müəllif kimi də şöhrətlənsin.
Amma daxili mədəniyyəti buna yol verməyib. Rafiq Xələfov sadəcə öz qəlbinin hisslərini kağızlara köçürərək
arxivinə atırdı.
İstər Rəfiq Zəkanın, istərsə
də Xəlil Rza Ulutürkün təkidlərinə baxmayaraq,
o, heç vaxt şairlik iddiasında olmadı. İndi onun həm fəlsəfi
düşüncələrinə, həm də poetik dünyasına nəzər salanda heyrətqarışıq bir
təəccüb də
keçirirsən. Belə
yazıların müəllifi
necə susa bilərmiş? Dərhal öz kəlməsi yadımıza düşür:
"Hər kəs öz işini görsə yaxşıdır".
Amma Rafiq Xələfov başqa qələm sahiblərinin
öz yazılarını
kitab şəklində
çap etməsinə
kömək göstərərdi.
Gözəl örnəkdir,
nümunə götürməyə
dəyər.
Vaxtilə Rafiq
Xələfovla bir yerdə işləyən,
ondan böyük dəstək, qayğı
görən insanların
sayı çoxdur. Onların hər birinin ürəyində haqq dünyasına qovuşmuş Rafiq Xələfovun işıqlı
abidəsi yaşayır.
Belə xatirələrlə
dolu ürəyin sahiblərindən biri də "Azəraqrartikinti"
Səhmdar Cəmiyyətinin
prezidenti Ağalar Vəliyevdir. Söhbət
əsnasında dedi:
"Rafiq müəllim
haqqında keçmiş
zamanda danışmaq çox ağırdır.
Ulu Tanrının ona ayırdığı ömür payını şərəflə, vicdanla
yaşamış Rafiq
Xələfov 59 illik zaman kəsiyində öz ömrünü xalqının, canından
artıq sevdiyi vətəninin yolunda şam kimi əritdi.
O, Azərbaycan avtomobil
yollarının tikintisi
və istismarı naziri işlədiyi vaxt mən Yevlax
Dəmir-Beton Məmulatları
Zavodunda mühəndis
işləyirdim.
Məhz onun
diqqəti sayəsində
həmin zavodda əvvəlcə baş mühəndis, bir il sonra isə
direktor oldum. Rafiq Xələfov həmişə işçilərinin
yaşayış tərzi
ilə, ev şəraiti ilə maraqlanardı. Deyərdi ki, özünə gün-güzəran qura bilməyən hansısa bir təşkilata rəhbərlik edə bilməz. Müşahidə
aparmışdım ki,
həmişə maddi
cəhətdən korluq
çəkən insanlarla
daha çox təmasda olmağa, onlara hansı vasitə iləsə kömək etməyə can atırdı. Bu mənada mənim də boynumda Rafiq Xələfovun böyük
haqqı var. Hərdən mənə elə gəlir ki, daşıdığım
yüksək vəzifələrdən
asılı olmayaraq, Rafiq Xələfovu tanıdığım gündən
mənim uğurlarım
başlayıb. Anam həmişə ona uzun ömür arzulayardı. Heyiflər olsun ki, qədəri
belə oldu. Çox az yaşadı..."
Üzümüzə gələn yay 85 yaşı tamamlanacaq Rafiq Xələfovun. Elə 50-dən sonra çəkdirdiyi şəkillərdə də 85 yaşın izləri var. Nədənsə yada böyük şairimiz Səməd Vurğun düşür. O da belə vaxtsız qocalmışdı...
Flora XƏLİLZADƏ
525-ci qəzet.- 2023.- 11 oktyabr.- S.10;11.