Qayıda bilməyən günə təəssüf
Məmməd
Araz-90
Mənim
ürəyimdən uçub,
göylərə qanad
açan o gözəl,
əlçatmaz, əvəzolunmaz
günlərimin xatirəsini
dinləmək istərdinizmi?
1991-ci ilin may ayı idi. Bakı Mədəni Maarif Texnikumunda Azərbaycanın
əvəzsiz şairi
Məmməd Arazla tələbələrin görüşü
keçiriləcəkdi. Hamımız
çox həyəcanlı
idik, çox sevinirdik. Niyə də sevinməyəydik. Şeirlərini kitablardan oxuduğumuz, üzünü
televiziya ekranından gördüyümüz, əsərlərini
sevə-sevə əzbərlədiyimiz
ustad şairi yaxından görəcəkdik.
Mənim
də tələbə
yoldaşlarım kimi uçmağa qanadım yox idi. Beş
nəfər tələbə
şairin şeirlərini
bədii qiraət etməli idik. Mən də ustad şairimizin "Təəssüf" adlı
lirik şeirini əzbərləmişdim. Tədbirə
hazırlıq müddətində
Məmməd Arazla görüş münasibətilə
bir şeir yazmışdım, adını
da qoymuşdum "Sevin,
Məmməd Araz".
O vaxt Bakı Mədəni Maarif Texnikumunun rəhbəri-direktoru
Əməkdar artist, xanəndə
Mais Salmanov idi. Məktəbin mədəni-maarif işləri
üzrə təşkilatçısı
Talıb müəllim
direktora məlumat vermişdi ki, naxçıvanlı
qız, 16-cı qrup tələbəsi Təranə
Əliyeva Məmməd
Araza şeir yazıb. Mais Salmanov məni çağırdı, şeirimin
adına baxıb:
"Bala, oxu görüm, nə yazmısan o böyük insana? Nə ilə sevindirmək istəyirsən Məmməd
Arazı?" - dedi.
Şeiri
oxudum. Xoşuna gəldi. O vaxt Araz çayı sahilində tikanlı sərhədlərin xalq tərəfindən açılması,
o taylı, bu taylı Azərbaycan xalqının bir-birinə
qovuşması şeirimin
əsas qayəsi idi. Mən də
bu sevincli xəbəri nədənsə
həmişə qəmli,
hüznlü görünən
şairimizi sevindirmək,
bu kiçik şeirimlə 50 milyonluq xalqı sevindirən bu xəbəri onunla bölüşmək
istəyirdim.
Mais müəllim soruşdu
ki, bəs Məmməd
Arazdan nə deyəcəksən, de görüm.
"Təəssüf" şeirinin ikicə misrasını demişdim
ki, dayan bala, dayan - deyə məni saxladı. Sən bir tərəfdən
deyirsən ki, sevin Məmməd Araz, bir tərəfdən də
Bu görüş nə acı qismətmiş bizə,
Elə bil bir kədər
gölünə düşdük
-
deyirsən. Bu necə olur.
Yox, gəl sən elə öz şeirini de. Yaxşı yazmısan.
"Təəssüf" şeirini proqramdam çıxartdılar.
Görüş günü gəldi
çatdı. Ustad şairimiz Məmməd Arazla onun şeirlərini
əvəzolunmaz bir ifa ilə bədii
qiraət edən Azərbaycanın Xalq artisti, görkəmli incəsənət xadimi, müəllim, pedaqoq Mikayıl Mirzə də gəlmişdi. Sevincimizin həddi-hüdudu
yox idi. Ta o gün, o görüş təsvirə gəlməz.
Məmməd Araz şeiri ola, Mikayıl Mirzənin ifası ola.
Arada tələbələrə də
söz verirdilər. Nəhayət mənim növbəm çatdı.
Aparıcı qız məni təqdim edəndə az qala həyəcandan ürəyim dayanacaqdı.
Həyəcanla oxudum
"Sevin, Məmməd
Araz" şeirini.
Bizi, bizə qovuşdurdun, ay Araz,
Həsrətimi sovuşdurdun, ay Araz.
Dünən sənə ayrılıq
çayı deyən,
Yarı-yarla danışdırdın, ay Araz...
Və şeir sona çatdı. Onda gördüm zal alqışlayır məni.
Elə bu vaxt içimdən heç olmasa Məmməd Araz şeirindən bircə bənd demək keçdi. Və, onun çox sevdiyim "Haqqın yoxdu, haqqın var" şerindən axırıncı
bəndi söylədim:
Çox
tozanaq atlını təmkin atınla keçdin,
Sel boğan dərələri
bir mərd qadınla keçdin.
Bütün keçilməzliyi, Vətən,
adınla keçdim...
Haqqın
var, Məmməd Araz,
Haqqın
var yaşamağa!
Utancaq bir tələbə qızdan bunu gözləməyən 500 nəfərlik
zal yenidən alqış səslərinə
büründü. Məmməd
Araz - sadə, səmimi və sadə olduğu qədər də böyük olan o insan gülümsər baxışları ilə
məni yaxına çağırdı. Mənə
verilmiş gül dəstəsini şairimizə
verəndə, o, mənim
əlimi sıxdı və "Halal olsun qızım" - dedi. Bu bir kəlmə söz ilə sanki dünyanı mənə verdilər. Səhnədən sevincimdən
ağlayaraq endim. Arxadan məktəbin direktoru Mais Salmanov səsləndi ki, naxçıvanlı qız,
get yazı makinasında
şeirinin iki sürətini çıxart,
birini şairimizə hədiyyə elə, birinin də üstünə avtoqraf yazdır. Yazdırıb gətirdim. Və özümə götürdüyüm
şeir vərəqinin
üstünə Məmməd
Araz bu sözləri
yazıb mənə qaytardı:
Bir qız şeir dedi bizə möcüzə,
Allah, bu gözəli çox görmə bizə.
O gün tələbəlik
həyatımın ən
xoşbəxt günü
idi. 19-20 yaşlı,
təzə-təzə şeir
yazan, cızma-qara eləyən tələbə
üçün bundan
gözəl mükafat
ola bilməzdi...
Gəlin,
bir az da Məmməd Araz dünyasına üz tutaq, görək o dünyada nələr var:
...Açıb tökər dünyanın açılmaz
kələyini,
Süzgəcindən keçirdər
hər sözün gərəyini,
Qəlbinin arzusunu, bir oğul diləyini
Deyimində yaşadar Məmməd
Araz dünyası.
Bircə
misra sözündə
neçə-neçə çalar
var,
Düşünüb-daşındıran neçə-neçə
xallar var,
Onun şair ömründə eniş-yoxuş yollar var.
Bu yolları çox aşar Məmməd Araz dünyası.
Bir ömür butaladı, min
ömür naxışladı.
Kədəri buludladı, sevinci
yağışladı.
Üç gülə dünya
boyda özünü bağışladı.
Taleyinə vəfadar Məmməd
Araz dünyası.
Ailəliklə Məmməd Araz
vurğunu olmuşuq.
1990-95-ci illərin uzun
qış gecələrində
odun-kərmə peçinin
öləziyən istisində,
neft lampasının işaran sarı işığında bizim
ürəyimizi daha çox isidən Məmməd Araz misralarının odu olardı. Hərəmiz bir şeirini söylərdik. Atamın ən çox sevdiyi "Dünya gözəl dünyadı"
və "Nə bilim" şeirləriydi.
Özünəməxsus həzinliklə
söylərdi bu şeirləri:
Yenə
gördüm gördüyümüz
dağları
Nəfəsindən əriyirdi dağ qarı.
Yenə elə
durnaların qatarı,
Yenə elə
dərə, düzən
dünyadı -
Dünya gözəl,
dünya gözəl dünyadı.
Bəli, Məmməd
Araz, sevimli şairimiz, ustadımız!
Dünya, gözəl
dünyadır. Dünyanın
bu təkrarsız gözəlliyinə sənin
şeiriyyət dünyan
daha bir rəngarənglik, gözəllik
qatıb ki, səni oxuduqca bu gözəlliyə bir daha valeh
olursan, bir daha vurulursan.
Mən Arazam, səsim tutqun Arazdı,
Ha çağırdım, ha yüyürdüm,
ha yazdım.
İndi daha qaynar təbim
ayazdı,
İsinərmi bir od-ocaq, nə bilim...
İsinər, Məmməd Araz,
sənin qaynar təbin nəinki sənin ocağına yığılanları, ürəyi
sənin poeziyanla döyünən hər bir insanı, bütövlükdə Azərbaycan
poeziyasını isidəcək,
alışdıracaq bir
saf çeşmədir
ki, içdikcə çağlayır,
çağladıqca şeirimizdə
yeni-yeni büllur gözlər
açılır.
Əsl şairlərin ruhunda sadəlikdən doğan səmimilik, səmimilikdən
doğan böyüklük
olur. Bu sadəlik onu tanıyanların gözündə ucaltdıqca
ucaldır. Mən bu gün xatirələrimin
Məmməd Araz dünyasına yolçuluq
edib səfərimi başa vurdum. Sözümü texnikumda oxuyarkən Məmməd Arazla görüşdə
deyə bilmədiyim
"Təəssüf" şeirinin sonuncu bəndi ilə tamamlamaq, mənim üçün bir daha qayıda bilməyən günlərə
təəssüf, heyif
sənə, Məmməd
Araz, demək istəyirəm:
Bəlkə də yüz dəfə görüşdük
belə
Yenə xatirələr,
yenə təəssüf,
Təəssüf, təəssüf, təəssüf
ilə
Qayıda bilməyən günə təəssüf.
Təranə ARİFQIZI