Aytəki nənənin xatirələri və duaları

Qarabağsız illərdə neçə-neçə vətən sevdalısı yurd həsrəti ilə dünyadan köçdü, fəqət Allahdan ömür payı alıb o əziz yurdun vüsalına yetişənlər də az olmadı. Ötən günlərin birində Azərbaycan Televiziyasının hazırladığı reportaj bu baxımdan həm qürur hissi, həm də kövrək duyğular yaşatdı.

95 yaşlı Aytəki nənə Xankəndinin ən yaşlı sakinidir. Bir əsrə yaxın yaşı olan Aytəki nənə ahıllıq mərtəbəsinə çoxdan qədəm qoysa da, müsahibəsində şahid olduq ki, çox səlis nitqə, iti yaddaşa malikdir. Uşaqlıq, gənclik illərinin Xankəndisini həmin şövqlə, eyni hərarətlə xatırlayır.

1925-ci il təvəllüdlü Aytəki nənə müsahibədə həyətlərindəki böyük qoz ağacını yada salır. Deyir, görən, o qoz ağacı durur, ya yox? Qoz ağacı barədə danışanda da, görünür, xoş xatirələr onu ağuşuna alır və nənəmiz gülümsəyir. Bağlarındakı hər ağacın yeri yadındadır Aytəki nənənin.

Görmüşük ki, qoca nənələrimiz el-obasından danışanda dodaqaltı oxşamalar, bayatılar deyib yaylıqlarının ucunu gözlərinə sıxırlar. Maraqlıdır, Aytəki nənə müsahibə boyu kövrəlmir, ağlamır, sonacan dəyanətini, təmkinini pozmur. Hiss olunur ki, illərdir, qaramat olub üstümüzə çökən kədərli duman artıq onun da zehnindən, könül dünyasından çəkilib. Dur ki, Aytəki nənə işıqlı danışır, xoş danışır.

Aytəki nənənin minnətdarlıq hissi sonsuzdur. Dualarının ilk ünvanı Ali Baş Komandandır. Deyir, o qədər dua eləmişəm ki!.. Görünür, həm də Aytəki nənə kimi ahıllarımızın duaları açdı Zəfər yolumuzu. Allah da o duaları eşidib haqq-ədalətin bərpasında yardımçımız oldu. Xankəndiyə bayrağın sancılması Aytəki nənənin xanım-xatın qürurunu, vətən-torpaq eşqini göylərə yüksəltdi.

Aytəki nənə acı xatirələri əsəbi tərzdə yada salır, ermənilərin üç azərbaycanlını diri-diri yandırması barədə acığından yana-yana danışır. Deyir, birinin adı Zərif idi, bir sinifdə oxumuşduq... Qələbəmizin sevinci içində olsa da, Aytəki nənə erməni vəhşiliklərini xatırladıqca hirsi, acığı bütün çalarları ilə səsinə, simasına köçür. İllər bir-birini əvəzləsə də, erməni zülmünün Aytəki nənənin ruhunda açdığı yaralar qaysaqlanmayıb.

Bəzi bədxahlara, nadanlara görə, Xankəndidə əvvəldən ermənilər çox olub, daha sıx məskunlaşıbmışlar. Xankəndinin ən yaşlı sakini isə deyir ki, orada əvvəllər erməni çox olmayıb, ta ki süni artıma qədər. Fabriklərə, zavodlara işçi qüvvəsi kimi cəlb olunan ermənilər oraya köçəndən sonra Xankəndidə ermənilərin sayı artıb...

Yaradanın lütfüdür ki, Aytəki nənə bu günləri gördü. Allah bir az da möhlət versin, bu ağbirçək xanım Kəndinə qayıtsın: Xan oğlanların qanı bahasına azad edilmiş o doğma, böyük Kəndə!

Nadir YALÇIN

525-ci qəzet.- 2023.- 20 oktyabr, №190.-S.8.