Müstəqillik dövrünün 10 ili: Azərbaycana xaricdən baxış

ADU-nun YENİ NƏŞRİ ÖLKƏMİZİN 1993-2003-cü İLLƏRDƏKİ MƏNZƏRƏSİNƏ XARİCİ MÜƏLLİFLƏRİN BAXIŞLARINI ƏKS ETDİRİR

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunan "Müstəqillik dövründə ingilisdilli mətbuatda Azərbaycan obrazı (1993-2003)" kitabı Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru, akademik Kamal Abdullanın təşəbbüsü və universitet əməkdaşlarının zəhməti nəticəsində hazırlanaraq çap edilib. Müdrik, uzaqgörən dövlət xadimi Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycanın Prezidenti olduğu dövrdə respublikada həyata keçirilən siyasət və onun nəticələri həmişə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olub, obyektiv və subyektiv mövqedən qiymətləndirilib və müxtəlif ölkələrin mətbuatında işıq üzü görən yüzlərlə analitik yazının mövzusu və məzmununu təşkil edib. Oxucuların istifadəsinə verilən kitab həmin yazıların bir hissəsi, ingilisdilli mətbuatda yer alan məqalələr əsasında tərtib olunub.

Xarici müəlliflərin Azərbaycan haqqında yazdıqları məqalələrlə tanış olmaqla, 1993-2003-cü illərdə respublikada hansı məsələlərin daha çox aktuallıq kəsb etdiyini və beynəlxalq aləmdə maraq doğurduğunu müəyyənləşdirmək mümkündür. Buna əsaslanaraq, nəşrə daxil edilən məqalələri üç qrupa bölmək olar: birinci qrup - Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq müharibəsi, ikinci qrup - əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan neft strategiyası, üçüncü qrup isə - Azərbaycanın ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi həyatı, tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı yazıları əhatə edir.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin prezidentlik illəri də daxil olmaqla, müstəqillik illərində Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioriteti, dünyadakı havadarlarının siyasi, iqtisadi və hərbi yardımlarından istifadə edən Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində respublikanın pozulmuş ərazi bütövlüyü və suverenliyinin bərpa edilməsi olub. Erməni separatizmi və ona qarşı mübarizə həm də tərəflər arasında informasiya müharibəsinin tərkib hissəsidir. Qeyd olunan məsələ müxtəlif ölkələrin ingilisdilli mətbuatında da işıqlandırılıb. Xarici müəlliflərin əksəriyyəti balanslı mövqe tutmağa çalışaraq, işğalçı ilə işğala məruz qalan arasında fərq qoymamışdılar. O müəlliflər arasında, peşəkarlıq nümayiş etdirərək, prosesləri obyektiv işıqlandıranlarla yanaşı, qərəzli mövqe tutan, hadisələri təhrif edərək, Azərbaycana qarşı şər-böhtan yağdıran, Ermənistanın işğalçı simasını pərdələməyə çalışaraq, hərbi əməliyyatların azərbaycanlılarla Qarabağ erməniləri arasında getdiyini "sübut" edənlər də var.

Azərbaycanın zəngin neft-qaz ehtiyatları və onların işlənməsinə dünyanın iri neft şirkətlərinin cəlb edilməsi də xarici mətbuatın diqqət mərkəzində saxladığı məsələdir. Azərbaycanın xarici neft şirkətləri ilə apardığı danışıqlar, "Əsrin müqaviləsi" və digər neft müqavilələrinin imzalanması və ixrac marşrutlarının seçilməsi ətrafında cərəyan edən proseslər kitabda yer alan müvafiq məqalələrdə geniş şərh olunub.

Kitabla tanış olan oxucu Ulu öndər Heydər Əliyevin ABŞ və Rusiyaya səfərləri və bu zaman əldə etdiyi müsbət nəticələr, xarici ölkələrdən Azərbaycana gələn yüksək vəzifəli şəxslərlə görüşləri barədə də maraqlı məlumatlar əldə etmək imkanı qazanacaq.

1993-2003-cü illərdə xarici ölkələrin kütləvi-informasiya vasitələrində, o cümlədən, ingilisdilli mətbuatda Azərbaycan haqqında olan və kitabda xronoloji ardıcıllıqla yerləşdirilən materiallarla tanışlıq zamanı, oxucu qeyd olunan illərdə respublikaya münasibətdə müsbət tendensiyanın tədricən artmasının şahidi olur. Bu, bir tərəfdən, daxili və xarici siyasətdə müstəqilliyini qoruyub saxlamağa nail olan Azərbaycanın beynəlxalq hüquq norma və prinsipləri çərçivəsində fəaliyyət göstərməsinin, qlobal və regional səviyyədə sülhün və sabitliyin təmin olunmasında aktiv iştirak etməsinin, xarici aləmlə münasibətlərində ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığa və inteqrasiya proseslərinin dərinləşməsinə üstünlük verməsinin, milli və universal dəyərlərin uzlaşdığı multikultural cəmiyyətin inkişafı üçün hərtərəfli şərait yaratmasının, digər tərəfdən isə, respublikaya qarşı ədalətsiz informasiya müharibəsi aparan, fəaliyyətini saxta və uydurma dəlillər əsasında quran qüvvələrə qarşı mübarizədə konkret faktlara və arqumentlərə əsaslanan mövqe ortaya qoymasının, hər addımda Azərbaycanı əsassız olaraq günahlandırmağa və onun nüfuzuna ziyan vurmağa çalışan rəsmi və qeyri-rəsmi dairələrə münasibətdə uğurlu hücum diplomatiyası həyata keçirməsinin nəticəsi idi.

Kitabda yer alan məqalələr respublikanın xaricdən necə göründüyünü müəyyənləşdirmək baxımından da əhəmiyyətlidir. Xarici müəlliflərin Azərbaycanla bağlı müxtəlif hadisə və proseslərə yanaşması və onların apardığı qiymətləndirmələr respublikanın informasiya siyasətinin təkmilləşdirilməsi və həyata keçirilməsi zamanı nəzərə alına bilər. Bundan başqa, haqqında bəhs edilən məqalələrdən müvafiq mövzular üzrə elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı ilkin mənbə kimi də istifadə etmək olar.

Ümumilikdə, "Müstəqillik dövründə ingilisdilli mətbuatda Azərbaycan obrazı (1993-2003)" kitabı Ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi münasibətilə Azərbaycan Dillər Universitetində görülən işlərdən biridir və ictimai-siyasi, elmi baxımdan ciddi əhəmiyyətə malikdir.

Aqil ŞAHMURADOV

ADU-nun Regionşünaslıq kafedrasının dosenti,

Suğra ƏLƏKBƏRLİ

"Azərbaycanşünaslıq" Elmi Mərkəzinin elmi işçisi

525-ci qəzet .- 2023.- 27 oktyabr, №195.- S.11.