"Angelus"

"Bir rəsmin dedikləri" rubrikasının budəfəki qonağı sənətşünas Türkan Hacırəhimovadır. Onunla fransız rəssam Jan-Fransua Millenin "Angelus" əsəri haqqında danışmışıq.

Barbizon məktəbinin yaradıcılarından olan fransız rəssam Jan Fransua Mille 1814-ci il oktyabrın 4-də La-Manş körfəzinin sahilində yerləşən balaca Qrüşi kəndində varlı kəndli ailəsində dünyaya gəlib. Onun rəssamlıq qabiliyyəti ailəsi tərəfindən tanrı vergisi kimi qarşılanır. 1837-ci ildə o, Parisə gəlir və iki il rəssam Pol Delaroşun emalatxanasında rəssamlıqla məşğul olur. 1840-cı ildən gənc rəssam işlərini nümayiş etdirməyə başlayır.

- Türkan xanım, əsərin yaranma tarixçəsi haqqında nə bilirik?

- Fransua Millenin "Axşam duası" əsəri 1859-cu ildə yaranıb. Əsər kətan üzərində yağlı boya ilə təsvir olunub. Ölçüsü 53.3 x 66-dır. Rəssamın digər əsərləri ilə müqayisədə daha kiçik ölçüdə olan tablo XIX əsrin ən məhşur əsərlərindəndir.

- Əsərin rəng həlli barədə nə deyə bilərsiniz?

- İlk olaraq onu qeyd edək ki, əsərin olduqca maraqlı bir atmosferi var. Rəsm sanki bizi düşünməyə vadar edir. Əsərin arxa fonunda açıq tonlardan istifadə olunub. Eyni zamanda günəşin qürubunu göstərərkən tünd rənglərdən istifadə olunması, hər iki kontrastın bir-biri ilə mükəmməl uyumu tamaşaçıda maraq oyadır. Rəsmin ön planında isə hər iki obraz tünd tonlarda, əsasən, qəhvəyi rəng tonlarında verildiyi üçün üz cizgilərinin tam əks olunmadığını görürük. Obrazların geyimindən də bəllidir ki, onlar torpağa, məhsuldarlığa böyük önəm verirlər. Yəni necə deyərlər, öz ruzilərini torpaqdan çıxarırlar. Hər iki obraz üfüqi xətt boyunca təsvir olunub. Üz cizgiləri tam dəqiqliklə təsvir edilməsə də, yorğun olduqları aydın şəkildə görünür. Əsərdə istifadə olunan bütün rənglərin bir-biri ilə uyumu düşündürücü təəssürat yaradır və özümüzü o təsvirin içində hiss edirik.

- Bəs kompozisiya mövzu ilə necə səsləşir?

- "Angelus" tablosunda günəşin qürub çağında dua edən bir cütlük görürük. Kartof tarlasında çalışan bu iki obraz sanki arxadakı kilsənin zəng səslərini eşidib işlərini yarıda dayandırıblar. İstifadə etdikləri alətləri bir kənara atıb, dua edirlər. Əsərdə təsvir olunmuş adam papağını əlində tutub başını önünə əymiş bir tərzdə dua edir. Qadın da eyni şəkildə, lakin hər iki əlini bir-birinə birləşdirmiş formada təsvir olunub. Cütlüyün Angelus duasını etdikləri güman edilir. Elə məhz əsər də öz adını bu duadan götürüb. Angelus mücəssəmə və müjdəni xatırladan bir katolik sədaqəti deməkdir. Duada bəhs edilən mələk Allahın oğlu olan İsaya hamilə qalacağını Məryəmə vəhy edən Allahın elçisi Cəbrayıldır.

- Əsər hazırda harda saxlanılır?

- Tablo Parisin Orsay muzeyində saxlanılır.

- Sizcə, bu rəsm bizə nə deyir?

- Rəsm torpağa verilən dəyər, münbitlik, Tanrıya sevgi təcəssüm etdirir. Onu da qeyd edək ki, bu əsər dini mövzulu deyil, ancaq dini inanclarla sıx bağlıdır. Fransua Mille burada yaşadığı modern dünyada Tanrını yox, ona olan sevgini təsvir edib.

Aytac SAHƏD

525-ci qəzet.- 2023.- 27 sentyabr.- S.10.