"Musiqiçilər"

XVI əsrin sonu - XVII əsrin əvvəllərində məşhurlaşan italyan rəssam Mikelancelo Merisi adı ilə tanınan Karavaccio 29 sentyabr 1571-ci ildə Cremona yeparxiyasının kiçik Karavaccio şəhərində anadan olub. Karavaccio rəsm çəkməyi Simone Peterzano və Titian kimi rəssamlardan öyrənib. O, əsərlərində realistik üslubdan daha çox istifadə edib.

Karavaccio keşməkeşli bir həyat sürüb. Bir çox mübahisə, cinayət və davalarda adı hallanıb, bir müddət həbsxanada yatıb. Daha sonra qaçaq həyat tərzi yaşayıb və 1610-cu il iyulun 18-də vəfat edib.

"Bir rəsmin dedikləri" rubrikasının budəfəki qonağı sənətşünas Güləbətin Əhmədovadır. Güləbətin xanımla məşhur italyan rəssam Karavvaconun "Musiqiçilər" əsərindən danışmışıq.

- Rəsmin yaranma tarixçəsi haqqında nə bilirik?

- "Gənclərin konserti" kimi də tanınan bu əsəri Karavaccio 1595-ci ildə çəkib. Karavaccio 24 yaşında italyan kardinal, diplomat Francesko Maria del Montenin evində çalışmağa başlayır. Del Monte Romanın ən böyük əsər kolleksiyasına malik bir diplomat idi. O dövrdə kilsə müxtəlif musiqi janrlarını dəstəklədiyi üçün musiqi səhnələrinin populyar olmasından ilhamlanan və musiqiyə də böyük marağı olan Kardinal Del Monte Karavacciodan öz sarayı üçün müxtəlif rəsmlər çəkməyini istəmişdi. Bu əsərlərdən biri də "Musiqiçilər" əsəridir. Amma Karavaccionun bu əsərində səslənən musiqilər qeyri-dini hesab olunur. Bu əsər rəssamın kətan üzərində yağlı boya ilə çəkdiyi, müasir musiqi səhnəsindən ibarət alleqorik bir təsvirdir.

- Əsərin rəng koloriti necədir?

- Karavaccio bu əsərdə işıq-kölgədən istifadə edib və təsviri aranjimanlara dramatik yanaşıb. O, əsərdə ağ və qızılı tonlara üstünlük verib və bir qədər dramatik görüntü yaradıb.

- Bəs kompozisiya?

- Karavaccionun bu rəsmini əsasən alleqorik rəsm əsəri kimi qəbul edə bilərik. Burada musiqi alətləri, notlardan ibarət yazılar, ifaçıların bədən quruluşu ilə bağlı yüksək realistik detallar var. Həmçinin, fiqurlar kətanın çox hissəsini doldurur. Oğlanlardan üçü musiqi ifa edir. Mərkəzi (ortadaki) fiqurun əlində ud (musiqi aləti) var. Diqqətli baxsaq, fiqurun gözləri yaşlı və qəmgin ifadəsini görə bilərik. Onun Karavaccionun dostu Mario Minniti olduğu düşünülür. Kornet (17-ci əsrdə, skripka oyununun yayılmasından sonra tədricən yerini itirən bir musiqi aləti) çalan sağdan ikinci oğlan isə Karavaccionun avtoportretidir. Diqqətli baxsaq, rəsmin sağ üst hissəsində musiqi alətinin ucunu görə bilərik. Sağdakı oğlan musiqi partiturası öyrənir. Soldakı oğlan isə Eşq Tanrısı Erosu təmsil edir. Ön planda musiqi partituraları olan iki açıq kitab və skripka var. Karavaccio sanki bu rəsmdə tamaşaçını musiqiçilərə qatılmağa dəvət edir.

- Sizcə, bu rəsm bizə nə deyir?

- Karavaccionun bu əsərində muqisi və eşqin harmoniyasını görürük. Həmçinin, eşq ilə birlikdə hüzn və kədər də təsvir olunub. Rəsmdəki əsas fiqurun gözləri dolmuş, qəmgin bir şəkildə musiqi alətini çalmasına və Erosun küt uclu oxlarına diqqət yetirsək, burada ağrılı bir eşqin təsvir edildiyini görə bilərik. Onların səsləndirdikləri mahnı sevginin dərdlərindən bəhs edir.

Aytac SAHƏD

525-ci qəzet.- 2023.- 25 yanvar.- S.11.