Adını əməli ilə qazanan şair

Ağacəfər Həsənli-70

İnsan var ki, ömür yollarında rastına təbiətin və taleyin ən böyük bəxşeyişi qismində çıxır... Bir çox qələm dostları kimi, mənim də Ağa deyə xitab etdiyim Ağacəfər Həsənli də belə dəyərli və nadir insanlardan biridir. Adı ilə əməli həmişə tən gələn Ağacəfərlə çox sonralar dostluğa çevrilən tanışlığımızın düz 40 illik tarixçəsi var.

İlk tələbəlik illərindən üzübəri bədii sözün təsir gücünə güvənib könüldən-könülə körpü salan Ağacəfər Həsənli bu gün artıq öz imzasını çağdaş ədəbiyyatımızda çoxdan təsdiqləmiş peşəkar bir qələm əhlidir.

Təbii ki, hər bir yaradıcı insana güc verən qoynunda doğulub boya-başa çatdığı yurd, dədə-baba ocağıdır. Ağacəfərin ulu babalarının şəcərəsi seyid-peyğəmbər nəslindən zinətlənib. Nadir şah Əfşarın zamanında Ərdəbilədən Muğana, ordan da ecazkar təbiəti olan Lerikə köçüblər. Ağacəfər də yetmiş il əvvəl günəşli bahar günü sözünün sahibi olan ağır ləngərli, ağzı xeyir-dualı ata-babalarının məskunlaşdığı Rvarud kəndində dünyaya göz açıb. Ağacəfər Həsənli dağlara, el-obasına, doğma kəndinə qəlbən, ruhən bağlıdır. Ona görə də yarım əsrdən çox şəhərdə yaşasa da, "Mən köklü-köməcli bir kənd oğluyam" deyir... Sözün zirvəsinə yüksələn yoluna şəhərdə davam edən şairin poetik dünyasından ədəbi tənqidin görkəmli nümayəndələri saysız-hesabsız sanballı məqalələr yazıblar. Mən isə gənc yaşlarından qələmi müxtəlif mətbuat orqanlarında cilalanmış Ağacəfərin özünəməxsus dəst-xətti ilə seçilən publisistik yaradıcılığından qısa da olsa, söz açmaq istərdim.

Sovet dönəminin 70-80-ci illəri Azərbaycanda, Ağacəfərin təbirincə desək, jurnalistikanın qızıl çağları, ən parlaq dövrüydü. Ağacəfər də o vaxtlar "Sovet kəndi" qəzetində çalışırdı və əks-səda doğuran yazıları ilə oxucuların diqqətini cəlb edə bilirdi. Poeziyada olduğu kimi, publisistikada da Ağacəfər bədii amalına sadiq qalır; dilə, sözə həssaslıqla yanaşır, lirik duyğulardan məharətlə istifadə edərək dolğun təsvirlər, canlı lövhələr yaradır.

Mətbuat səhifələrində bizi əhatə edən ətraf mühitin qorunması haqda zaman-zaman yazılır, danışılır, "həyəcan təbili" çalınır. Çünki təbiət ədəbiyyat və incsənətin əbədi mövzu mənbəyidir. Bir çox publisistik məqalələrində, o cümlədən, "Cənub meşələrinin həyəcanı" ekoloji-oçerkində Ağacəfər təkcə ana təbiətin taleyindən narahatlığını dilə gətirməklə kifayətlənmir, həm də mövzunun aktuallığını önə çəkərək milli təəssübkeşlik hissi ilə qabartdığı məsələnin nə qədər ciddi olduğunu müvafiq qurumların diqqətinə çatdırır. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, həmin oçerk 23 il əvvəl "Azərbaycan" ədəbi dərgisində də dərc olunub (2001, №9).

Ağacəfər vətənpərvər ziyalı, mübariz publisistdir. O, nəinki ölkədə, respublikamızın hüdudlarından uzaqlarda gəzib-gördüklərini, içində olduğu hadisələrin mahiyyətini, qürbətdə yaşayan soydaşlarımızın həyat və fəaliyyətini, bir sözlə, təbiət, cəmiyyət, sənət həqiqətlərini oxucularla bölüşməyi özünə borc bilir.

Müqəddəs ruhların behişt yeridir,

Ocaq Azərbaycan, pir Azərbaycan.

Harda baş ucaldan övladı varsa,

Orda bərqərardır bir Azərbaycan.

...Müxtəlif qəzet və jurnallarda çap olunmuş publisistik məqalələrində, sənətə, ayrı-ayrı sənətkarlara həsr etdiyi yazılarında poetik dil, bədii söz Ağacəfər Həsənlinin ruhunu, mənəvi dünyasını əks etdirən şəffaf aynaya bənzəyir. Bu aynada onun özü və sözü ilə bərabar dünənimizin və bu günümüzün mənəvi mənzərəsi, yaradıcı simalarının obrazları canlanır.

Ağacəfərin bələdçiliyi ilə Xalq şairi Məmməd Arazın: "Sən bölgə şairi deyilsən, ölkə şairisən" dediyi Şəkər Aslanın, "Dağlar oğlu" romanınım müəllifi Məmmədhüseyn Əliyevin, "Mənə vaxt verin" deyən, fəqət dünyadan çox erkən köçən Vaqif Hüseynovun, AzTV-də "Hünər"in əsasını qoyan Məmməd Kazımın, bugünkü "nəsildaşları, tale ortaqları - Vaqif Bəhmənli, Adil Cəmil, Tofiq Nurəli, Maarif Soltan, Əjdər Ol, Balayar Sadiq və neçə-neçə əhli-qələmin söz dünyasına səyahət edirsən.

Xatirələr aynasında Ağa ilə Masallıda, Lənkəranda, Lerikdə unudulmaz görüşlərimiz, Bakıda "Mars" ədəbi dərgisində çiyin-çiyinə çalışdığımız günlər canlanır. İlk dəfə Ağa məni cənub bölgəsinin mədəni mərkəzi Lənkəranda respublikanın Əməkdar artisti, rəhmətlik Əli Salahlının yaratdığı "Muğam" teatrına aparıb. Əli klassik və müasir Azərbaycan şairlərinin şeirlərini əzbərdən, həm də çox məharətlə ifa edirdi. "Muğam" teatrındakı çıxışında Ağacəfər qeyd etdi ki, bütün söz məclisləri Füzuli kəlamları ilə açılmalıdır və musiqinin müşayiəti ilə dahi şairin qəzəllərindən birini dedi. O gün mən də Ağacəfərin "Can böyük təslim aktıdır, bədəndən ağrıyla çıxır" mətləli şeirini söylədim. Böyük zövq aldığım o məclisdə Ağacəfərin bir çox şeirini əzbər söyləyəndən sonra Əli Salahlı üzünü bizə tutub ərklə dedi: "Ağanın qədrini bilin, bu kişi böyük şairdi!"

Etiraf edim ki, iyirmi il əvvəl mənim Bakıya gəlməyimin əsl səbəbkarı Ağacəfər Həsənli olub. Elə ona görə də özünü "əziyyətə" salıb, 55-60-65 illik yubileylərimin həm rəsmi, həm də bədii hissələrinə aparıcılıq edib...

Ağacəfər Həsənli Azərbaycan ədəbiyyatını bir sıra beynəlxalq tədbirlərdə uğurla təmsil edib. O, Qaracaoğlan poeziya festivalının qalibi, TÜRKSOY və "Qızıl kəlmə" (Azərbaycan) mükafatlarının laureatı, Mahmud Kaşğari adına Beynəlxalq Fondun baş məsləhətçisidir. 50-dən çox kitabın müəllifidir. Əsərləri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunub. Müxtəlif ədəbi janırlarda yazılan yüzlərlə kitabın redaktorudur. Göründüyü kimi, şair-publisist Ağacəfəri Həsənlinin ədəbi fəaliyyəti çoxşaxəlidir. Geniş diapazona malik yaradıcılığı çoxcəhətli çalarları və mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir...

...Deyirlər, insanın doğulduğu yer, fəsil, adı, soyadı onun xarakterinə və taleyinə təsir edir, hətta qədim inanclara görə, onun gələcəyini müəyyən edir. Bu mənada ilin bahar çağı dağlar qoynunda dünyaya gələn Ağacəfər Həsənlinin adı ədəbi aləmdə ən məhsuldar və görkəmli qələm sahiblərinin cərgəsində çəkilir.

70 yaşlı müdrik qələm dostum özü bir şeirində deyir ki, heç kəs azadlığın tamını axıracan dadmır - yoxsa ağzının ləzzəti qaçardı... İlk növbədə mənim Ağaya arzum budur ki, ömrünün son anına qədər ağzının dadı-duzu qaçmasın! Hər zaman gözəl, mənalı yaşasın, sözü və qələmi ilə yeni gözəlliklər yaratsın!

Nurəddin ƏDİLOĞLU

525-ci qəzet.- 2024.-30 aprel,№74.-S.13.