Yaradıcılıq yollarında
keçən 50 il
FİRUDİN QURBANSOYUN 70 YAŞINA
Vaxtın hökmü belə, sözü, belədir,
Sifəti belədir, üzü belədir,
Ömrün yolu belə, izi belədir,
Arxada yazdısa, qarşıda qışdır.
Enişdə, yoxuşda gözlə özünü,
Yəhərdən bərk yapış, yaşın
yetmişdir.
Yazıma xalq şairi Hüseyn Arifin bu misraları ilə
başlamağım heç də təsadüfi deyil.
Əslində, bu misralar 70 yaşın tərifini çox
gözəl təsvir edir.
Xatırlayıram, uzun illərdir, dostluq etdiyim
çox dəyərli qələm sahibi, universal, enksiklopedik
biliyə malik Firudin Qurbansoy bir dəfə mənimlə
görüşəndə, özü haqqında söz
açanda Hüseyn Arifin bu misralarına xitab etmişdi.
Əzəldən uymadım şöhrətə,
vara,
Tutmadım yönümü yad qapılara.
Neçə yol arxadan aldığım yara,
Namərdə, satqına kəc olmağımdır.
Yaş ötdükcə, ömrünün bu 70 ilinə
qədəm qoyanda da Firudin Qurbansoyun dəyişməz, sabitqələm,
biriya olduğunun şahidi olursan. Bəli, ömrün
baharından göz doymamış, qış kimi
üstümüzü alan, qapıdan içəri buraxmasan
belə, bacadan özünü içəri salan 70 yaşa qədəm
qoyur əzizim Firudin müəllim.
Acısı, şirini, rəhmi, zilləti, enişi,
yoxuşu olan zamanın təbiəti Firudun müəllimi
öz yolundan, öz əqidəsindən döndərə
bilmədi. Əyilməzlik, ədalət, ağa ağ, qaraya
qara demək həyat dostu oldu onun. Öz qələmi, bənzərsiz
yazıları ilə çiçəkli torpağa, ulduzlu
göyə, vurğunu olduğu el-obasına, vətəninə,
millətinə, xalqının şəninə,
günü-gündən füsunkarlaşan bu möhtəşəm
gözəlliyə nəğmələr söylədi.
...Keçən əsrin 80-ci illərinin sonu idi. Dahi
dramaturq Cəfər Cabbarlının 90 illik yubileyi respublikada
qeyd olunurdu. Azərbaycan Dövlət Televiziyası dahi sənətkarın
Bakıdakı ev-muzeyindən veriliş hazırlayırdı.
Televiziyanın səyyar kameraları muzeydə
qurulaşdırılmışdı. Ədəbi-dram
verilişləri baş redaksiyası böyük bir
veriliş hazılayırdı. Verilişin müəllifi,
ustadım - ədəbi-dram verilişləri baş
redaksiyasının ədəbiyyat şöbəsinin
müdiri, yazıçı-jurnalist Firudin Ağayev məni də
şeir söyləmək üçün muzeyə dəvət
etmişdi. Öncədən, həmin tədbir
üçün C.Cabbarlının "Ana" şeirini
hazırlamışdım. Muzeyə gələndə
dramaturqun qızı, muzeyin direktoru Gülarə xanım
Cabbarlı ilə rastlaşdım.
"Ana" şeirini söyləyəcəyimi
eşidincə çox sevindi. Mən həyətdə var-gəl
edərək uca səslə şeiri təkrarlayırdım.
Bu zaman bir nəfər mənə yaxınlaşdı və
şeiri təkrar söyləməyi rica etdi. Şeiri söylədikcə
o, mənim ifama düzəlişlər edir, məsləhətlərini
verirdi. Nəhayət ki, şeiri o dediyi tərzdə, əruz
vəznində söylədim. Vəzn də, diksiya da öz
yerində idi. Sonra özünü təqdim etdi. Bəli, o,
muzeyin əməkdaşı, gözəl qəlbli insan,
jurnalist-yazıçı Firudin Qurbansoy idi. Hər zaman bu
şeiri söyləyəndə onun məsləhətləri
yadıma düşür və o anları xüsusi minnətdarlıqla
xatırlayıram. O zamandan etibarən, Firudin Qurbansoyla
dostluğumuz, işbirliyimiz başladı. Onun dərc olunan hər
bir yazısını, çap olunan bütün
kitablarını oxuyur, fikirlərimi onunla
bölüşürdüm. Ona, həmçinin, bir müəllim
kimi baxırdım. Əruzu mənimsəməyimdə, dram səhnəciklərinin,
librettoların yazılma qaydalarını da mənə izah
etməkdə əməyini əsirgəməyib.
Sonralar dəfələrlə ədəbi-mədəni
tədbirlərdə iştirak etdik. Neçə-neçə
səhnəni, televiziya və radio verilişlərini
bölüşdük. Müəllifi olduğum verilişlərin,
tədbirlərin iştirakçısı oldu. Bir yerdə
televiziya verilişlərində tərəf müqabili qismində
də iştirak etdik.
Hər il həm Bakıda, həm də Xızıda
böyük şairimiz Mikayıl Müşfiqin doğum və
anım günü tədbirlərində birgə iştirak
etdik.
Firudin Qurbansoyun ədəbi-bədii, elmi, publisistik
yazıları ilə bərabər, astronomiya elminə dair
fikirləri, yanaşmaları, yazıları da daim diqqətimdən
kənarda qalmırdı.
Onunla həmsöhbət olmaq çox
maraqlıdır. Hərtərəfli, ensiklopedik biliyə,
güclü təhlilə, araşdırmaya qadir Firudin
Qurbansoyla hər bir görüş, hər söhbət, hər
müsahibə daim maraqlı qarşılanır, yaddaşlara
köçür. Gözəl insani xüsusiyyətlərə
malik Firudin müəllim təmənnasız, xeyirxah
insandır. Hər zaman insanların köməyinə tələsir,
əlindən gələn köməkliyi kimsədən əsirgəmir.
Bu insan, dahi Nizami, Füzuli, Seyid Əzim Şirvani, Cəfər
Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq vurğunudur. O, müasir Azərbaycan
və dünya ədəbiyyatına yaxından bələddir.
Ömrünü sözün əsl mənasında ədəbiyyatımızın,
elmimizin inkişafına həsr edib...
Məncə, bu yerdə hörmətli oxucularıma
Firudin Qurbansoy haqqında avtobioqrafik məlumatların
çatdırılmasının tam zamanıdır.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, Jurnalistlər
Birliyinin üzvü tanınmış yazıçı,
ssenarist, publisist, tərcüməçi, pedaqoq, alim, ictimai
xadim Firudin Əliağa oğlu Qurbanov (Firudin Qurbansoy)
1954-cü il fevral ayının 10-da Bakı şəhərində,
Azərbaycan elminə, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə
böyük ziyalıları - Mirzə Əbdülqədir
Vüsaqi, Cəfər Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq, Məmməd
Akif Dadaşzadə, Seyfəddin Dağlı, Zeynəb
Xanlarova, Hacıağa Nəzərli, Nəcəf Rasim, Mehdi və
Ələkbər Nəzərli qardaşları, Seyfəddin
Dağlı, Bəybala Abbasov və digərlərini bəxş
edən məşhur Dağlı məhəlləsində
dünyaya göz açıb. Yasamal rayonu, C.Cabbarlı
adına 161 ¹li orta məktəbi, 1977-ci ildə isə Azərbaycan
Dövlət Pedaqoji Universitetinin filologiya fakültəsini
bitirib.
70 illik ömrünün 50 ilini Azərbaycan ədəbiyyatının,
mətbuatının, elminin, bütövlükdə mədəniyyətimizin
inkişafına həsr edən F.Qurbansoy 100-dən artıq
elmi məqalənin, bədii, publisistik yazının, felyeton,
satirik hekayə, oçerk, povest, 100-ə yaxın kitabın,
4 monoqrafiyanın müəllifidir.
İlk yazısı 1968-ci ildə "Kirpi"
jurnalında dərc olunub. Sonralar yazıları
"Pioner" jurnalında "Azərbaycan pioneri" qəzetində,
Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının mətbuat
orqanı olan "Müxbir" jurnalında işıq
üzü görüb. Ədəbi yazıları,
oçerkləri "Ədəbiyyat", "Bizim əsr",
"Naş vek" qəzetlərində, "Azərbaycan"
jurnalında, bir çox ədəbi-almanaxlarda da yer alıb.
Yazıları, əsasən, klassik ədəbiyyat, XX əsr
Azərbaycan ədəbiyyatı, eləcə də Cəfər
Cabbarlı və Mikayıl Müşfiq
yaradıcılığı ilə bağlıdır.
F.Qurbansoyun ssenarisi ilə AzTV, Lider TV və
"İnter.Az" televiziyasında 30-a yaxın film çəkilib.
Onun ssenarisi ilə "Aləmdə qalan səs",
"Səbirli adamın fəryadı", "Sonuncu
orden", "Yenə o bağ olaydı",
"Dağlı çörəyi" filmləri
nümayiş etdirilib. Onun müəllifliyi ilə
"Canım qırat, gözüm qırat" Abdulla Şaiq
adına Kukla teatrında, "Xəta" Naxçıvan
Dövlət Dram Teatrında, "Cənnətin
astanasında", "Oxu tar" Muğan teatrında, "Dədə
Qorqud sorağında", "Haray" pyesləri
ayrı-ayrı teatrlarda səhnələşdirilib.
"Çanaqqala" mövzusunda Türkiyə Dəyanət
Vaqfının, eləcə də Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin təşkil etdiyi müsabiqənin
qaliblərindən olub.
Firudin Qurbansoyun ərsəyə gətirdiyi "Azərbaycana
göndərilmiş peyğəmbərlər" kitabı
respublikada ilk olmaqla, xüsusi şöhrət qazanıb.
Onun müəllifliyi ilə "Sevgilini tanı,
tanıdığını sev", "Xəzinə
tapmağın sirləri", "Ulduz elmi" kitabları,
"Mirzə Əbdülqadir Vüsaqi" monoqrafiyası
çap olunub. "Muğamsevərlərə töhfə",
"Nizami Gəncəvinin həyat və
yaradıcılığı" haqqında,
"Xızır Peyğəmbər", "İmadəddin
Nəsimi Şirvani" adlı kitabları,
"Müşfiqnamə" monoqrafiyası, məqalələr,
neçə-neçə bədii əsəri çap olunmaq
mərhələsindədir. O,
neçə-neçə tarixi sənədi orijinaldan dilimizə
tərcümə edib.
Bununla yanaşı, F.Qurbansoy Azərbaycan əruzunun
notoqrafiyasını, klassik Azərbaycan muğamlarının əbcəd
notoqrafiyasını hazırlayıb.
Müxtəlif dövrlərdə Cəfər
Cabbarlının ev-muzeyində, Azərbaycan Dövlət
Televiziya və Radio verilişləri Şirkətində, Milli
Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat İnstitutunda
çalışıb.
O, həyatının çox hissəsini gənc nəslin
tərbiyəsinə həsr edib. Müxtəlif illərdə
"Qızlar" seminariyasında "Jurnalistikadan",
Bakı Dövlət Universitetində " İslam mədəniyyəti",
"Sufizm", "Nitq mədəniyyəti",
"Politologiya" fənlərindən, həmçinin digər
ali məktəb ocaqlarında müxtəlif fənlərdən
dərs deyib. O, 2008-ci ildən bu günədək Azərbaycan
Milli Konservatoriyasında Humanitar fənlər
kafedrasının müdiri vəzifəsində
çalışır.
F.Qurbansoy filologiya üzrə fəlsəfə doktoru,
dosentdir.
Mikayıl Müşfiq və Cəfər Cabbarlı
mükafatlarının laueratıdır. O,
"Könüllülər" Kitabxana İctimai Birliyinin və
Cabir Novruz Mədəniyyət Fondunun fəxri fərmanları
ilə təltif olunub
Bütün bunlarla yanaşı, o, respublikanın ədəbi
mühitində, ictimai-siyasi həyatında da fəallıq
göstərir. F.Qurbansoy 2003, 2008, 2013, 2018, 2024-cü il
Prezident seçkilərində, 2009 və 2016-cı ildə
keçirilən Azərbaycan Respublikasının
Referendumlarında, Milli Məclisə keçirilən
bütün seçkilərdə fəallıq göstərib,
iqtidarın siyasətini hər zaman dəstəkləyib.
F.Qurbansoy həm də iman-ibadət əhlidir. İki
dəfə Həcc, iki dəfə Ümrə ziyarətində
olub. Dini mövzuda neçə-neçə yazı dərc
etdirib.
Firudin Qurbansoy bu gün də gənclik həvəsi,
sövqü ilə yazıb-yaradır. Bu yolda ona
sağlıqlı uzun ömür, yeni-yeni sənət
uğurları arzulayıram.
İnanırıq ki, Firudin Əliağa oğlu
Qurbansoyun (Firudin Qurbansoy) respublikamızın ədəbi,
ictimai-siyasi həyatındakı rolu, Azərbaycan ədəbiyyatının,
mətbuatının, televiziya və radiosunun
inkişafındakı xidmətləri, həmçinin,
elmi-pedaqoji fəaliyyəti nəzərə alınaraq onun əməyi
dövlət tərəfindən layiqincə qiymətləndiriləcək.
Firudin Qurbansoyun sevdiyi və hər zaman təkrar etdiyi
Mikayıl Müşfiq misraları ilə yazıma nöqtə
qoyur və yubilyarı təbrik edirəm.
Xəlqilə titrəyən, xəlqilə gülən,
Vətənçün yaşayan, vətənçün
ölən
Səmimi bir insan nə bəxtiyardır.
Qafar ƏSGƏRZADƏ
Əməkdar jurnalist, Pedaqogika üzrə fəlsəfə
doktoru, dosent
525-ci qəzet . 2024.- 14 fevral, ¹(28).- S.13.