Məktəbəqədər təhsil - gələcək üçün mühüm başlanğıc

Yeni tədris ilində məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul üçün 112 minə yaxın yer ayrılıb

Məktəbəqədər təhsil uşaqların potensial imkanlarının üzə çıxarılmasında, məktəbə hazırlanmasında, onlarda mədəni keyfiyyətlərin, müstəqillik, yaradıcılıq, təşəbbüskarlıq, eləcə də həyati bacarıqların formalaşmasında mühüm rol oynayır. Məktəbəqədər təhsilin məqsədi uşağın fərdi yaş potensialının maksimal açılması üçün şəraitin yaradılmasından ibarətdir.

Məktəbəqədər təhsil uşaqların gələcəyi üçün önəmli bir başlanğıcdır. Uşağın bu dövrdə necə təhsil alması və hansı təlim-tərbiyə üsulundan keçməsi üçün doğru ünvanı seçmək çox önəmlidir.

Məktəbə hazırlığın əsas məqsədi beşyaşlı uşaqların tələb və imkanlarını nəzərə almaqla onların məktəbə hazırlıq mərhələsində inkişafı, tərbiyəsi və təhsili prosesini təşkil etməkdir. Məktəbə hazırlığın vəzifələri uşaqlarda oxumaq həvəsinin, onların məktəbə müsbət emosional münasibətinin inkişaf etdirilməsi və möhkəmləndirilməsi, uşaqların məktəbə müvəffəqiyyətlə adaptasiya olunması üçün onlarda şəxsi-sosial xüsusiyyətlərin formalaşdırılmasıdır.

İyulun 1-dən etibarən 2024-2025-ci tədris ili üzrə ümumi təhsil müəssisələrinin məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul üçün qeydiyyat başlayıb. Qeydiyyat mektebeqebul.edu.az elektron sistemi üzərindən həyata keçirilir. Azərbaycan bölməsi üzrə məktəb və müəllim seçimi iyulun 16-sı saat 11:00-da aktiv olacaq. Tədris digər dillərdə aparılan bölmələr üzrə məktəb və müəllim seçimi isə iyulun 18-i saat 11:00-da aktiv ediləcək.

Qeyd edək ki, məktəbəhazırlıq qruplarına cari ildə 5 yaşı tamam olan uşaqlar (2019-cu il təvəllüdlü) qəbul edilirlər. Məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul zamanı da üstünlük hüququ (valideyn və ya uşağın məktəbin müəyyənləşdirilmiş ərazisinə (dislokasiya) qeydiyyatı olmalı, bacı-qardaşı həmin məktəbdə hazırda təhsil almalı, valideynlərindən biri həmin məktəbdə çalışmalı) tətbiq ediləcək. Azərbaycan bölməsi üzrə 16 iyul-30 iyul tarixlərində Bakı və Gəncə şəhərində yerləşən 45, rus bölməsi üzrə isə 18 iyul-1 avqust tarixlərində Bakı və Gəncə şəhərində yerləşən 111 ümumi təhsil müəssisəsində prioritet tətbiq ediləcək.

Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin direktor müavini Orxan Abbasov deyir ki, yeni tədris ilində məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul üçün 112 minə yaxın yer ayrılıb. 88 min uşağın məktəbəhazırlıq qruplarına qəbulu proqnozlaşdırılır: "Dövlət ümumi təhsil müəssisələrinin məktəbəhazırlıq qruplarında tədris ödənişsiz əsaslarla həyata keçirilir. Qeydiyyat mektebeqebul.edu.az elektron sistemi üzərindən həyata keçiriləcək. Məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul zamanı üstünlük hüququ tətbiq ediləcək. Belə ki, Azərbaycan bölməsi üzrə 16-30 iyul tarixlərində Bakı və Gəncə şəhərində yerləşən 45, rus bölməsi üzrə isə 18 iyul-1 avqust tarixlərində Bakı və Gəncə şəhərində yerləşən 111 ümumi təhsil müəssisəsində prioritet tətbiq ediləcək. Həmin müəssisələrin siyahısı mektebeqebul.edu.az saytında yerləşdiriləcək".

Onun sözlərinə görə, iyunun 12-dən etibarən, ölkə üzrə rus bölməsində məktəb və müəllim seçimi aparılır və bu müddətdə Abşeron rayonu, Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərində yerləşən 136 ümumi təhsil müəssisəsində üstünlük hüququ tətbiq edilib: "İyulun 12-si saat 11:00-da həmin müəssisələrdə sərbəst (prioritetsiz) qaydada məktəb və müəllim seçimi aktiv edilib. İyulun 12-dək valideynlərin mektebeqebul.edu.az saytında olan şəxsi kabinetlərində qeyd etdikləri əlaqə nömrəsinə SMS də göndərilib. Məktəb və müəllim seçimi sentyabrın 13-dək davam edəcək. Müsahibədə uğur qazanan uşaqların 90 faizindən çoxu məktəb və müəllim seçimi edib".

Orxan Abbasovun dediyinə görə, bu il ərzində bağçalarda 3500 nəfər üçün təlimlərin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bu günə qədər bağça müdiri və tərbiyəçi-müəllimlərdən ibarət 6000 nəfərə təlimlər keçirilib: "Məqsəd məktəbəqədər təhsil sistemində çalışan pedaqoji və idarəetmə heyəti üçün ixtisasartırma təlimlərinin təşkil edilməsi, onların peşəkar inkişafının təmin edilməsidir".

Direktor müavini qeyd edib ki, son iki ildə mərkəzləşdirilmiş imtahan nəticəsində uşaq bağçalarına 600-ə yaxın tərbiyəçi-müəllim işə qəbul edilib: "Ötən ildən başlayaraq tərbiyəçi-müəllimlərin işə qəbulu üzrə iki dəfə imtahan keçirilib. Bu il məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin müdiri vakansiyası üçün mərkəzləşdirilmiş qaydada imtahan təşkil edilib. Test imtahanı mərhələsindən uğurla keçən 177 nəfər müsahibəyə dəvət edilib. Son iki ildə isə 600-ə yaxın tərbiyəçi-müəllim mərkəzləşdirilmiş imtahan nəticəsində işə qəbul olunub. Onlardan 296 nəfəri məhz Agentliyin fəaliyyəti dövründə işə qəbul edilib".

Orxan Abbasovun dediyinə görə, bu il Azərbaycanda 100 bağçada keyfiyyət monitorinqinin keçirilməsi nəzərdə tutulur. İl ərzində bağçaların fəaliyyəti ilə bağlı monitorinqlər həyata keçirilir. Ötən il 50 bağçada keyfiyyət sisteminin qurulması ilə bağlı beynəlxalq standartlara uyğun olaraq hazırlanmış alətlər əsasında monitorinq aparılıb: "Hazırda həmin bağçalarla keyfiyyət sisteminin qurulması sahəsində işlər görülür. Bu məqsədlə məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin müdirlərinə seminarlar keçirilib. Qiymətləndirmə ilə bağlı hesabatlar toplanılır. Bu il daha 100 bağçanın monitorinqi aparılacaq".

O vurğulayıb ki, bağçalarda çalışan təhsilverənlərin diaqnostik qiymətləndirməsi ilə bağlı çərçivə sənədi hazırdır. Diaqnostik qiymətləndirilmə ilin sonunadək keçiriləcək. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışan təhsilverənlərin diaqnostik qiymətləndirilməsinə hazırlıq və onların təlim ehtiyaclarını aydınlaşdırmaq məqsədilə çərçivə sənədi hazırlanıb: "Bakı və regionlar üzrə 3000-ə yaxın bağça müdiri, tərbiyəçi-müəllim, metodistlə görüşülüb və diaqnostik qiymətləndirmə ilə bağlı çərçivə sənədi müzakirə olunub. Bu ayın sonunadək iki sınaq imtahanı keçiriləcək. Təhsil İnstitutu tərəfindən çərçivə sənədi ilə bağlı vebinarlar təşkil ediləcək".

O bildirib ki, Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi tərəfindən məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə (uşaq bağçası) qəbul prosesində kimlərin üstünlük hüququna malik olması açıqlanıb. Şəhid ailələrinin övladları, Qarabağ müharibəsi, Vətən müharibəsi iştirakçıları və müharibə ilə əlaqədar əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərin uşaqları, tək işləyən valideynlərin uşaqları, orqanizmin funksiyalarının 61-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərin uşaqları, hərbi xidmətdə olan valideynlərin uşaqları, təhsilalan anaların uşaqları, çoxuşaqlı ailələrdən olan uşaqlar, qəyyumluqda olan uşaqlar qəbul prosesində üstünlüyə malikdir.

Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin Məktəbəqədər Təhsilin Təşkili şöbəsinin müdiri İlahə Rəsulovanın sözlərinə əsasən, paytaxtda təxminən 330-dan çox məktəbəqədər təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bəzi regionlar var ki, bağçaların sayı azdır. Hər kənddə bir bağça tikmək uzun və bahalı bir prosesdir. Dünyada bununla bağlı uğurlu təcrübələr var. Onlardan biri icma əsaslı məktəbəqədər təhsil qruplarıdır. Altıncı ildir ki, ölkədə fəaliyyət göstərən icma əsaslı qrupların 80 faizi regionların payına düşür. Bu, çox uğurlu modellərdən biridir. Üç-dörd yaşlı təxminən 16 550 uşaq həmin qruplara cəlb edilib. Bu il əlavə olaraq 140 mərkəzdə icma əsaslı təhsil qrupları açılacaq. Bu, ümumilikdə, 1168 qrup deməkdir. Belə qruplar əsasən, bağça olmayan ərazilərdə yaradılır. Tədris prosesinə valideynlər də cəlb edilir. Çünki valideynlər uşaqların həm də ilk müəllimləridir: "Alternativ məktəbəqədər təhsil modellərindən biri bağçaların içərisində olan boş otaqların dəyərləndirilməsinə yönəlib. Məsələn, Şirvanda və Zaqatalada biz bu modeli tətbiq etmişik. Bu otaqlarda qısamüddətli təlim qruplarına tam gün bağçaya gələ bilməyən, lakin bağça yaşında olan uşaqlar cəlb edilir.Digər model isə ailə tipli təlim qruplarıdır. Şəki, Zaqatala və Balakəndən ümumilikdə, 40 ailə seçdik və onlar üçün proqram və resurslar qutusu hazırladıq. Bu qutuda təlimata uyğun resurslar yerləşdirdik. Hər həftə valideyn məktəbə gəlir və mentorlarla plan tuturlar. Məsələn, uşağa yol hərəkət qaydaları öyrədilir. Hər şey izah olunur. Valideyn bu proqramı evdə öz övladına öyrədir. Həftədə bir dəfə isə valideyn övladı ilə birgə müəssisəyə gəlir. Burada təkcə uşaqlar deyil, həm də valideynlər öyrənirlər. Bu yaxınlarda Şəkinin Çapağan kəndində olduq. Orada alternativ məktəbəqədər təhsil layihəsinə 8 qadın cəlb olunub. Onlardan beşi ilə görüşdük. Qadınlar məhz bu layihə vasitəsilə məktəbəqədər təhsillə bağlı xeyli sayda bilik və bacarıqlar əldə etdiklərini bildirdilər. Əvvəllər bu barədə düşünmədiklərini ifadə etdilər. İlk baxışda say az görünə bilər. Lakin bu rəqəm də son nəticədə məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsinə təsir edir".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet .- 2024.-16 iyul,№123.-S.13.