Təbib olsam...
Böyük
Aşıq Ələsgərin belə bir misrası var: "Təbib
olsam, yaraların bağlaram..." Yaralı ana ceyrana rast gələn
şeir qəhrəmanı bu mənzərədən
sarsıldığını ifadə edir və sonda bunu da dilə
gətirir ki: "Ələsgərəm, o səbəbdən
ağlaram, Ananı baladan aralı gördüm".
Şübhəsiz, bu əsər başqa bir kontekstdə
yazılsa da, müəllifin ədəbi qayəsi sosial sferaya
qapı açmaqdır. Hər hansı bir canlı
varlığın ölümü arzuolunmazdır və bunun
doğurduğu ayrılıqların kədəri ədəbiyyatın
əbədi mövzularından biridir. Ölümünsə əsas
səbəbi insanların gündən-günə çoxalan
cürbəcür xəstəliklərə düçar olmasıdır.
Ayrılıq səbəbinin nə olmasından asılı
olmayaraq Sənətkar öz humanist duyğularını bəyan
etmək, ya dünyanın nizamını qaydaya salmaq
yönündə belə bir təşbehdən bəhrələnir.
Yəni təbib olmaqla, indiki halda faciənin
qarşısını almaq mümkün sayılır.
Bir qədər poetik
ovqatla sözə başlamağım həkim (loğman)
olmağın bəzi fəzilətlərini bu başdan
motivasiya etməkdir. Keçmişdə də, indi də ta
uşaqlıqdan insanların həkim olmaq istəyi təbii
bir prosesin nümunəsi sayıla bilər. Axı insan fitrətən
humanistdir, yaşadan, xilas edən varlıqdır. "Həkim
olsam" frazasının arxa qatında insan
sağlamlığının təminatı, xidmət etmək,
qayğı göstərmək, gərəkli insan kimi
tanınmaq arzuları qərarlaşıbdır. Fikrimizi,
sözümüzü bu şəkildə şaxələndirsək,
"müəllim olsam", "memar olsam", "alim
olsam" və bu cür ifadələrdən start
götürüb mətnin ideyasına yetişə bilərik.
Bu yığcam
giriş abzasının davamı
olaraq hər bir insanın həyatı boyu əldə
etdiyi bacarıqlarla nəyə nail olub-olmayacağı barədə
dialoq, mətn qura, geniş təhlillər apara bilərik.
Böyük söz ustadının məlum misrasında,
şeirində əks olunduğu kimi, yara sağaltmaq, əbədi
ayrılıqların önünü kəsmək həkimin,
loğmanın işidir. Mənim bu yazımın həkim qəhrəmanı
tibb elmində androloji tədqiqatları ilə tanınan
görkəmli alim, tibb elmləri doktoru, professor İlham
Əhmədovdur. O, Azərbaycan Tibb Universitetinin urologiya
kafedrasının professorudur. Eyni zamanda Azərbaycan Tibb
Universitetinin Tədris Cərrahiyyə Klinikasında
çalışır. Deməli, onun şəxsiyyət
olaraq iki mühüm sahənin təmsilçisi olduğunu gərək
xüsusi vurğulayaq. Çünki müəllimlik və həkimlik
bir-birini tamamlayır. Əslində qoşa qanad kimi biri digərini
bütövləşdirən bu iki şərəfli vəzifə
barədə bir qeydimi də əlavə etmək istəyirəm.
Bizim leksikonumuzda "ocaq" sözü ilə
çeşidlənmiş "təhsil ocağı",
"tibb ocağı", "elm ocağı" kimi ifadələr
yer alıbdır. Burada "ocaq" kəlməsini fərqli
vurğu ilə nəzərə çarpdırmaq istəyirəm.
Bu kəlmənin doğurduğu ilkin duyğu işıq, od,
hərarət, qaynarlıq məzmununu təsəvvürə
gətirir. Ocağın başına yığışmaq,
ocaq qalamaq dünyanın ən ilginc əməllərindən
sayılır. Bax doktor İlham müəllimin iki məsul
görəvdən qaynaqlanan həyatına işıq
tutmağın zərurətini bu yöndə anlayıb yadda
saxlamaq lazımdır.
Bioqrafiyası barədə
qısaca yazmalı olsaq, gərək onun mükəmməl
tibbi təhsilindən, Tibb Universitetini ovaxtkı Lenin təqaüdü
ilə başa vurmasından, bir çox xarici ölkənin
qabaqcıl təcrübələrindən bəhrələnməyindən
söz açaq. Qardaşı - jurnalist, "anaveushaq.wordpress.com"
saytının rəhbəri Akif Əhmədov onu "xəyal
və romantikası çox güclü" insan kimi səciyyələndirir.
Qardaşının uşaqlıq və gənclik illərini
xatırladan A.Əhmədov yazır ki, onun düşüncə
və təfəkkür səviyyəsi yaşını
çox qabaqlamışdı. Üstəlik, İlham müəllimin
ədəbiyyata sevgisi, dünya bədii sənət nümunələrini
mütaliəsi onun şəxsiyyət kimi
formalaşmasında mühüm rol oynayır. Erkən
yaşlarda təzahür edən xəyalpərvərlik
insanın hərtərəfli biliyə can atması ilə,
universal düşüncə tərzi ilə
bağlıdır. Düzü, bu yazıya başlamaq istərkən
mən də xəyalən öz daxili aləmimə qısa
ekskurs etməli oldum. Yəqin etdim ki, romantikadan, xəyal qurmaq
qabiliyyətindən məhrum adam elmin, rasionallığın
dərinliklərinə baş vura bilməz. Həsən bəy
Zərdabilər, Nəriman Nərimanovlar, Abbas Səhhətlər,
Nəcəf bəy Vəzirovlar "qupquru səhrada" boy
atıb yetişə bilməzdilər. A.Eynşteynin belə
bir sözü var: "Məntiq sizi A-dan B-yə
çatdıracaq, təxəyyülünüz isə sizi hər
yerə apara bilər". Yuxarıda İlham Əhmədovun
qardaşı istedadlı filoloq, bədii sözün bilicisi
Akif müəllimdən sitat gətirdim. Elə Aşıq
Ələsgər epizodunun da mətnə əlavə edilməsində
elm adamlarının bədii-emosional obrazlarını nəzərə
çatdırmaq məqsədi güdülür. Bu cür
kadrların topluma daha çox faydalı ola bilməsi tarixən
təsdiq olunmuş həqiqətlərdir. Mənə elə
gəlir ki, İlham Əhmədovun seçdiyi, tədris
etdiyi ixtisas və temaların iliyində humanitar biliklərin
payı çoxdur. Bu bütövlük onun elmi, ictimai
resurslarını stimullaşdıran faktor kimi çox dəyərlidir.
İ.Əhmədov
2000-də "Prostat vəzi xərçənginin
diaqnostikası üsullarının müqayisəli
xarakteristikası" mövzusunda namizədlik, 2010-da
"Erektil disfunksiyanın diaqnostikası və müalicəsi"
mövzusu üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə
edib. Həm namizədlik, həm də doktorluq
dissertasiyasının elmi rəhbəri sevimli müəllimi,
böyük səhiyyə təşkilatçısı və
alimi, AMEA-nın muxbir üzvü Südeyf İmamverdiyev olub.
İ.Əhmədov Azərbaycan
Tibb Universitetinin urologiya kafedrasının professoru kimi Azərbaycan
üçün yeni olan bu sahənin ilk
yaradıcılarından biridir. Ayrı-ayrı vaxtlarda,
2003-2018-ci illərdə hər dəfə iki, altı ay
olmaqla İstanbul Universitetinin tibb fakültəsində,
Türkiyə Səlcuq Universitetində, Ankarada, Konyada,
Elazığ Universitetində, İngiltərədə
androloji əməliyyat, rekonstruktiv androloji əməliyyat
kurslarını, endouroloji, perkutan nefrolitotomiya, mikroskopik
androloji əməliyyat, laparoskopiya kurslarını keçməsi
İ.Əhmədovun nəzəri və praktiki
bacarıqlarının dərəcəsini göstərməyə
əsas verir. Topladığı zəngin təcrübə,
müəllifi olduğu çox saylı məqalələr
İlham müəllimin uzun illər yorulmadan öz üzərində
çalışdığının parlaq sübutudur.
RTEA-nın və UASTA-nın professoru, Avrasiya Androloji Konseynin
İdarə Heyətinin üzvü, Avropa Uroloji Cəmiyyətinin
həqiqi üzvü, Amerika Seksual Tibb Cəmiyyətinin
üzvü, Azərbaycan Andrologiya və Reproduktiv Təbabət
Assosiasiyasının sədri olması onun elmi nüfuzunun daha
bir göstəricisidir. 60-dan çox elmi məqalənin, iki
metodik vəsaitin, bir monoqrafiyanın və "Andrologiya"
dərsliyinin müəllifidir. "Urologiya və Reproduktiv Təbabət"
jurnalının redaktor müavini və təsisçisidir. Jurnal elmi məqalələr dərc
edən nəşrlər siyahısına əlavə
edilmişdir. Professor İlham Əhmədovu Azərbaycan
üçün çox yeni olan andrologiya sahəsinin ilk
yaradıcılarından hesab etmək olar. Azərbaycanda ilk
peyronie düyününün rezeksiyası və gizli vena
parçası ilə qreftləmə (2004), penil protez
implantasiya əməliyyatı (2006), habelə penisin plastik və
rekonstruktiv əməliyyatları (2007) və mikroskopik
varikoselekomiya əməliyyatlarının icrası professor
İlham Əhmədovun adı ilə bağlıdır.
O, tez-tez xarici ölkələrdə
- Türkiyə, Avstriya, Belçika, Rusiya, Ukrayna,
Qırğızıstan, Özbəkistan, İspaniya, ABŞ,
İtaliya, Macarıstan, Rumıniya, Albaniya, Almaniya, Fransada bir
çox maraqlı məruzələrlə
çıxış edib, bu iclasların bir neçəsinə
sədrlik etmiş, dünya andrologiyasının nəzəri
və praktiki həlləri üçün Azərbaycan səhiyyəsinin,
Azərbaycan elminin, Azərbaycan aliminin töhfələrini
verib və verməkdədir.
Xülasə şəklində
təqdim etdiyimiz bu qədər geniş yaradıcı fəaliyyətin
arxa qatında altmış illik bir ömrün keçdiyi
şərəfli yol, o yolun baharlı, zimistanlı iqlimləri
dayanır. O müəllim, o həkim yaxşı müəllim,
yaxşı həkim sayılır ki, öz üzərində
daim çalışır, oxuyur, öyrənir, təcrübə
toplayır. Dünyada gedən elmi-texnoloji tərəqqi fonunda
Azərbaycanda da səhiyyə xidməti gündən-günə
yeniləşir, təhsil sektorunda və sağlamlıq mərkəzlərində
yüksək ixtisaslı müəllim və həkimlər
çalışırlar. Müstəqil və qalib Azərbaycanın
əldə etdiyi nailiyyətlərdən biri yeni tibbi
avadanlıqlar, ən müasir metod və üsullarla işləyən
səhiyyə ocaqları və yüksək ixtisaslı həkim
- müəllim personalıdır. Belə şəraitdə
irəli çıxmaq, müalicə və diaqnostika sahəsində
yeni texnologiyalarla, mexanizmlərlə işləmək
işçidən təkcə istedad və bilik yox, həm də
səriştə və təşəbbüskarlıq tələb
edir. Bu, bir peşəkarlıq nümunəsidir, zəhmət
və çalışqanlıq projesidir.
İlham müəllimin
övladları da atalarının yolunu davam etdirirlər.
Oğlu Cavid Türkiyədə ingilis dilində ali tibb təhsili
alıb, qızı Pınar isə orada tibb üzrə təhsilini
davam etdirir.
İlham müəllimin
həkimlik fəaliyyəti dövründə insanların
sağlamlığa qovuşması epizodları ayrıca bir
maraq doğuran söhbətin mövzusudur. Onun xeyirxah, şəfaverici
həkim obrazı ölkədə uzaqdan-yaxından çox
adama bəllidir.
Ömrünün 60
ilini başa vurmaqda olan bu gözəl insanı qarşıda
yeni tədqiqatlar, yeni uğurlar gözləyir. Biz də alimin
yubiley sevinclərini bölüşür, ona
cansağlığı, uzun ömür arzulayırıq.
Zakir MƏMMƏD
Şair, ədəbiyyatşünas,
Rəsul Rza adına Beynəlxalq Ədəbiyyat və Ələkbər
Salahzadə adına "Avanqard" Poeziya mükafatları
laureatı
525-ci qəzet .- 2024.- 16 mart, ¹50.-
S.24.