Aktrisanın şirin-acı həyat hekayəti

(Əvvəli ötən çərşənbə sayımızda)

Allah insanlara şah damarından yaxındır. Axı onları öz obrazında, özünə bənzər kimi yaratmışdır. Ona görə də hamımız bu qayğıya və mərhəmətə görə ona minnətdarıq. Biz sadə öləri insanlarıq. Lakin mən İzoldaya vurulan günə qədər özümü kor, dünyanı lazımınca dərk edə bilməyən adam hesab edirdim. Bu gözəl qız mənim gözlərimi açdı və mən artıq xeyir və şəri yaxşı anlayan bir insan kimi ona vuruldum və dünyanın ən xoşbəxt insanına çevrildim. Həvva Allahın sərt göstərişini pozaraq, Adəmi də öz işlətdiyi günaha cəlb etmişdi. Ona görə də onlar cənnətdən qovuldular və ömür boyu cəzaya məhkum edildilər, axı bizim əcdadlarımız ilk böyük günah işlətmişdilər. İzolda isə heç bir riyakarlığa yol vermədən, Allahın da iradəsinə zidd getmədən, mənim saf hisslərimi qəbul etdi, biz eşq macərasını yaşadığımıza görə, ailə qurduq. Ona görə də öz cənnətimizdə, həqiqi məhəbbət materialından tikilmiş "qəsrimizdə" yaşayırıq, bizim buradan qovulmaq qorxumuz da yoxdur. Axı biz Allaha da xoş gələn bir iş görmüşük, el adətinə tam uyğun olaraq evlənmişik, gözəl övladlara sahib olmuşuq.

İzoldanı mənə qədər sevən olmuşdur, lakin onun böyük dünyasına, zəngin mənəvi aləminə nüfuz edə bilmədiyindən həmin adam sədaqətinə xilaf çıxmış və qeybə çəkilmişdi. Sonra o, səfil həyatı yaşamış, belə nakam vəziyyətdə də dünyadan köçmüşdü. Mən isə arvadımla fəxr edirəm, o da məni lazımınca qiymətləndirə bilmiş, özünün gur məhəbbətilə mənim qızğın sevgimi anlamış və məni qəbul etmişdir. Mən arvadım, xanımım kəlmələri əvəzinə, dəfələrlə İzolda sözünü işlətdiyimə görə qoy heç kəs məni qınamasın, axı o, mənim həyat yoldaşım olsa da, bütün xalqın sərvətidir.

Rafiqi mən dayandırmasam, hər cür detallarla söhbəti uzadacaqdı.

Axşam mənim ad günümə yığışacaqdıq. Məclisdən əvvəl biz gəzintiyə çıxdıq və onun dolu sinəsi boşalmaq üçün yenə də bütünlüklə açıldı.

Rafiq qeyd etdi ki, söz xəzinəsindən istifadə etməkdə mən aktrisa ilə özümü müqayisə edə bilmərəm. Lakin yaxşı bilirsən ki, mən mütaliə həvəskarıyam. 10-15 il bundan əvvəl ingiliscə çar Solomonun (bizimkilər onu Süleyman peyğəmbər adlandırırlar), Bibliyadakı "Şərqilər şərqisi" kitabını oxumuşdum. Şərqilər poeziya şəklindədir. Çar Solomon üzüm bağında gəzdiyi vaxt bağda qarovul çəkən bir kəndli qızını görür və ona vurulur. Solomon bu məsələlərdə təcrübəsiz adam deyildi, yüzlərlə arvadı və kənizləri var idi. Lakin məhəbbət oxa bənzəyir, vurduğu yara sağalmır. Kəndli qızı da çarın sevgi çağırışını cavabsız qoymur. Onlar bir-birinə tərifli sözlər söyləyirlər. Solomonun Sulamit adlı yeni sevgilisinə dediyi sözlərin bəziləri bütünlüklə sənə aid olduğundan, onların bəzisini mən əvvəllər demişəm, lakin indi uyğun gələnlərin əksəriyyətini bütünlüklə sənə həsr etmək istəyirəm.

- Mənim əziz Byenvenyum, sənin məhəbbətin məni şadlandırır.

Sənin dodaqların bal dadı verir.

Sən məndən gözlərini çəkəndə, onlar məni əsir edir.

Mən təkcə səni sevirəm, çünki sən göyərçin kimi sevimlisən.

O qız ananın bircə, özü də ən sevimli qızıdır.

Qadınların hamısı sənə tərif deyirlər, səni sevir və səni tərif edirlər,

Çünki sən nar ağacı kimi çiçək açırsan.

Sənin döşlərin əkiz cüyürə bənzəyir, elə bil ki, iki ceyrandır.

Döşlərin xurma salxımını yada salır.

Sənin hörülmüş saçların ən gözəl atlasa bənzəyir.

Sənin döşlərin kiçik üzüm salxımına bənzəyir.

Sən elə qəribə bir qızsan ki, zanbaqla əhatə olunmuş buğda sünbülü topası kimisən.

Sənin döşlərin alma ətri verir və sənin ağzın ən yaxşı şəraba bənzəyir.

Mənim məhəbbətim, qoy mən sənin səsini bağdan eşidim, mənim dostlarım da sənin danışığını eşitmək istəyirlər.

Bu Solomonun kəndli qızı Sulamitə həsr etdiyi təriflərdir, əslində həqiqi sözlərdir. Mən qədim və böyük müəllifin xətrinə dəysəm də, hüquqlarına toxunsam da, bu təriflərin hamısını sənə aid edirəm, çünki sənə aid olanların hər birinin canlı şahidiyəm, addımbaşı onlardan həzz almışam. Səni ilk dəfə görəndə səhrada qəflətən qarşıma çıxan çiçəyə bənzətmişdim. Ona görə də o ülvi sözləri sənə tam ünvanlamaq hüququm vardır, heç kəs məni hansısa bir yalanda günahlandıra bilməz, axı mən səni özümdən də yaxşı tanıyıram. Mən şair olsaydım, səni daha yüksək sözlərlə vəsf edər, hamının eşitməsi üçün nəğmələrdə tərənnüm edərdim. Mən əgər sözlərdən payızda bol olan xəzan yarpaları kimi istifadə edə bilsəydim, mənim şeirlərim necə də tonqal alovu yandırardı. Buna elə bir ehtiyac yoxdur, ölkəmizdə hamı səni yaxşı tanıyır. Səni sevənlərin sayı-hesabı yoxdur, lakin xoşbəxtlikdən sən mənim payıma düşmüsən, təbiətin bu qiymətli ərmağanını mən ölənəcən qoruyacaq və son nəfəsimə qədər sevəcəyəm.

Mənə məlum olan, tam inandığım bir sirri də sənə açmaq istəyirəm. Sən iti ağıla və fitri istedada malik olmaqla yanaşı, təəccüblü görünsə də, uşaq ürəyinə maliksən. Yaşa dolsan da, qocalsan da, uşaqlara məxsus olan könül səni tərk etməyəcəkdir. Ona görə də sən belə xeyirxahsan, heç kəsə pislik etmirsən, çirkli könüllərin sahibləri kimi sənə pislik edənləri də, ayağının altını qazıyanları da vaxt itirmədən bağışlayırsan. Nifrət hissi də sənə bütünlüklə yaddır. Belə ürəyin sahibini necə sevməmək olar. Gizlətmirəm, mənə də olduqca böyük təsir göstərmisən, bunun nəticəsində təbiətimdə xeyli müsbət dəyişikliklər meydana gəlmişdir. Axı xeyirxahlıq simvolundan yalnız müsbət şeylər götürmək olar.

İzolda, mən anlayıram ki, sən yer üzündə doğulmusan, lakin yeniyetməliyindən mələk xüsusiyyətlərinə yiyələnmisən. Bəlkə də çətinliklərlə dolu həyatın, problemlərlə üzləşməyin, hər cür sınaqlara məruz qalmağın səni bu yola gətirib çıxarmışdır. İnsanlardan fərqli olaraq mələklər dəyişmirlər, sən də ömrünün axırına qədər dəyişilməyəcəksən, Allahın bəxş etdiklərindən uzaqlaşmayacaqsan. Sənin bədbəxt insanlara yazığın gəlir, imkanında olan hər şeydən istifadə edirsən ki, onlara kömək edəsən. Əgər Xristian dininin banisi "Yaxınınızı sevin" məsləhətini verirdisə, sən köməklik göstərmək məsələsində uzaqları, yadları yaxınından heç vaxt fərqləndirmirsən. Sən hər cür söz-söhbət yayılacağından, özünün qınaq obyektinə çevriləcəyindən qorxmayıb, Fərhada kömək əli uzatdın. Sənin onun özünə deyil, onun iztirablarına yazığın gəldi, sənə qarşı sədaqətsizliyinə öz alicənablığınla cavab verdin. O, başa düşməliydi ki, həm də sənin gələcəyinin məsuliyyətini daşıyır. Lakin səni anlayanların hamısı səni layiqincə qiymətləndirirlər, mən isə sənə az qala sitayiş edirəm, pərəstişimin haqlı olduğuna da heç bir şübhəm yoxdur.

Yüksək insani xüsusiyyətlərinə görə sən daim anılacaqsan, heykəllərdə deyil, xatirələrdə yaşayacaqsan, ləyaqətli adamların könül qapısı açıldıqca, onların gözləri qarşısında sənin parlaq obrazın canlanacaqdır. Hələ cavan yaşında sən xeyirxahlıq, insanpərvərlik simvoluna çevrilmisən. Ona görə də kollektivinizin üzvləri səni çox sevirlər, jurnalistlər səninlə görüşməkdən, söhbət etməkdən həzz alırlar. Özümə gəldikdə, mən səni kəşf etməyimlə öyünürəm, səni qucaqlayanda da mələyi incidəcəyimdən qorxuram. Kiçik bədənə malik olsan da, mən səni öz təsəvvürümdə əzəmətli dağ hesab edirəm, bu dağın ətəyindəki aşramın rahibi olmağımla da fəxr edirəm.

Sənin dəbdəbədən, bahalı paltar və əşyalardan, qiymətli bər-bəzəkdən xoşun gəlmir. Çünki sən özün çox qiymətli üzük qaşını xatırladırsan. Ad-sanına, şöhrətinə baxmayaraq, hamı səni sadə insan kimi tanıyır. Lakin nəcibliyin hər cür yad və süni şeyləri əvəz edir. Hətta səhnədəki mənfi pesonajları oynayanda da, bu zəriflik, nəciblik özünü, bədəninin incə cizgiləri kimi büruzə verir.

Mən məəttəl qalmışdım, ondan hər cür hədiyyələri gözləyə bilərdim, lakin məhəbbət xəzinəsi barədəki sözlərini və vədlərini, mənə hərtərəfli bələd olmasını ən bahalı ərmağanından da daha qiymətli hesab edirəm. Mən hiss etdim ki, o, mənim bütün toxumalarımı, bütün hüceyrələrimi tanıyır və mənə ağlıma qətiyyən gətirmədiyim, lakin bütünlüklə öz ürəyinə bütünlüklə yatan təriflər deyir. O, məni dünya gözəli kimi qələmə verir, bu, əlbəttə ki, şişirtmədir, lakin onun özünün ürək sözləridir. İlk gündən mən həm də onun səmimiyyətinə vurulmuşam, qeyri-səmimi bir sözünü də eşitməmişəm. Ona görə çox danışmaq istəmədim, bir neçə kəlmə əlavə etdim:

- Mənim sənə olan qızğın hisslərimə, sevgimizdən həyat rişəsi, ilham aldığıma sən bələdsən, onlar mənə məxsusdur və sənin şəxsində yeganə bir sevimli insana ünvanlanmışdır. Onlar da məni yalnız son nəfəsimdə tərk edə bilər, son nəfəsim isə həmin ülvi münasibətimin sarsılmazlığının əlavə əlaməti və axırıncı təsdiqi kimi yalnız sənə məxsus olacaqdır. Nə qədər ki, sən varsan, səninlə olacağam. Ölüm də bizi ayıra bilməyəcəkdir, biz hisslərimizin bir-birinə çuğlaşması hesabına vahid qranit qayaya çevrilmişik, dünya dəyişsə də, qaya əsasən öz varlığını qoruyub saxlayır. Məni qiymətli üzük qaşı adlandırdın, mənim xoşbəxtliyim ondadır ki, belə nadir üzüyün cazibədarlığını azacıq da olsa artırmağa nail olmuşam.

Səni müqəddəs hesab etmirəm, çünki bu, sadəcə istisnadır, ədalətinə, xeyirxahlığına isə bir an da olsun şübhə etməmişəm. Bir sirri də sənə açmalıyam. Səni sevəndən sonra ətrafdakı kişiləri, onlara baxsam da, demək olar ki, görmürəm. Onlardan heç birini lap yaxın məsafədən də hiss etmirəm. Elə təsəvvür edirəm ki, dünyada təkcə sən varsan, sən də yalnız mənə məxsussan. Hiss orqanlarım da təkcə bir nöqtədə cəmlənmişdir, dünyanı mənim üçün ancaq sən təmsil edirsən. Bu, nə qədər qəribə görünsə də, mənim dünyama hakim kəsildiyinə görə, vurğunluqdan bəlkə də bütünlüklə dəyişilən şüuruma, məni sakit buraxmayan düşüncələrimə görə belədir. Sevgimin şiddəti ilə mənə elə gəlir ki, biz səninlə Sakit okeandakı tənha bir adada yaşasaydıq da, məhəbbət dənizində nə qədər üzsək də, doymazdıq, aldığımız həzlər bizi ömrümüz boyu sevindirərdi. Çünki biz bir-birimiz üçün dünyaya gəlmişik, ətrafa da həqiqi məhəbbətin necə böyük zirvə olduğunu göstərməklə yanaşı, öz Yerüstü cənnətimizdə yaşamaqdan ilham alırıq. Hətta sən hansı bir yanlış səbəbdənsə məni tərk etmək istəsəydin, Jozefina öz xəyanətinə görə Napoleona yalvardığı tək, mən özümü onun kimi aparmazdım, çünki sənə xəyanət etmək heç bir vaxt ağlıma da gəlməzdi. Başqa yol seçərdim, taqətdən saldığıma görə qışqırığın kainatı bürüsə də, asimana dayansa da, fasilə vermədən, dayanmadan səni öpərdim, yenə də doymazdım, sakitləşməzdim. Bu qızğın öpüşlər səni laqeyd qoya bilməzdi, sən öz səhv qərarından geri çəkilərdin, məni tənha qoymazdın. Bircə xahişim ondan ibarətdir ki, məni bir daha Yelena və Salamitlə müqayisə etməyəsən, çoxları bunu başa düşmədiklərindən bizi əla salar, istehza mənbəyinə çevirərlər.

Rafiq:

- İzolda, biz ilk dəfədir ki, bir-birimizə belə əhatəli sədaqət andı içirik. Başqa bir tutarlı sübutu da mən əlavə etmək istərdim. Sənə də yaxşı tanışdır, qədim yunan mifologiyasında Piqmalion və Qaleteya hekayəti vardır. Heykəltaraş Piqmalion ağ mərmərdən gənc bir qız heykəli yonur. Heykəl olduqca gözəl alınır, heykəltaraşın özünün də təəccübünə səbəb olur. Ağ süd rəngində olduğuna görə öz yaratdığını Qalateya adlandırır, qədim yunanlar süd kimi ağ olan rəngi "qala" adlandırırdılar. Piqmalion özünün yaratdığı cansız qıza vurulur və allahlara yalvarır ki, ona nəfəs versinlər, başqa sözlə, canlandırsınlar. Allahlar onun xahişini nəzərə alıb, Qalateyanı dirildirlər. Piqmalion yaratdığı və artıq canlıya çevrilmiş qızla evlənir. Məhəbbət yenə də zəfər çalır.

(Ardı var)

Telman Orucov

525-ci qəzet.- 2024.- 15 may,№84.- S.14.