Tarixin faciəli və ibrətamiz əhvalatları

(Əvvəli ötən şənbə sayımızda)

Bir dəfə fariseyelər və qanun öyrədənlər İisusun yanına gəlib ondan soruşdular: “Niyə sənin şagirdlərin böyüklərin qoyduğu adətləri pozurlar. Onlar yeməkdən əvvəl əllərini yumurlar?” İisus cavab verdi: “Bəs siz niyə Allahın göstərişlərini öz adətləriniz naminə pozdunuz? Siz ikiüzlüsünüz!” İsayya Sizin haqqınızda düzgün demişdi: “Bu adamlar dillərində mənə hörmət edirlər, lakin ürəkləri məndən uzaqdır”. İisus camaatı çağırdı və onlara dedi: “Eşidin və anlayın. Nə insan ağzına girirsə, o, onu natəmiz etmir, amma nə ağızdan çıxırsa, o, adamı natəmiz edir”. Şagirdləri ona yaxınlaşıb dedilər ki, fariseylər bunu eşitdikdə incidilər. O, cavab verdi: “Əgər kor adam kor adama bələdçilik edirsə, ikisi də çalaya düşəcək”. Pyotr ondan xahiş etdi ki, bu ibrətamiz hekayəti izah etsin. İisus cavabında dedi: “Siz belə küt beyinsiniz? Siz görmürsünüz ki, nə ağıza daxil olursa, o, mədəyə gedir və sonra bədəndən çıxır. Lakin bir şey ağızdan çıxırsa, o, ürəkdən gəlir və bu insanı “natəmiz” edir. Çünki ürəkdən şər fikirlər, qətl, zinakarlıq, cinsi əxlaqsızlıq, oğurluq, saxta şəhadət və quldurluq gəlir. Bunlar insanı “natəmiz” edir, amma yuyulmamış əllə yemək onu “natəmiz” edə bilməz”.

İisus yaxınlaşmaqda olan ölümünü qabaqcadan hiss edirdi. Hələ Mariya Maqdalina onun bədəninə ətirli su tökəndə o, demişdi ki, bu, mənim dəfn edilməyim üçün hazırlanmışdır. Sonra on iki şagirdindən biri olan İuda İskariot keşişlərin yanına getdi və soruşdu ki, əgər mən onu sizin əlinizə versəm, siz mənə nə verəcəksiniz? Onlar 30 gümüş pul vəd etdilər və o vaxtdan İuda onu tutmaq üçün imkan tapmaqdan ötrü İisusu müşahidə etməyə başladılar. Ənənəyə görə hələ də tərk edilməyən Çörək bayramının birinci günü şəhərdəki bir adamın yanına şagirdlərini göndərdi ki, qoy o, hazırlıq görsün, şagirdləri ilə bayramı onun evində keçirəcəkdir. Axşam düşdükdə İisus on iki apostolu ilə birlikdə süfrənin arxasında oturmuşdu. Onlar yemək yeyən vaxtı o dedi: “Mən isə həqiqəti deyirəm, sizin biriniz məni satacaqdır”. Onlardan hər biri qəmgin oldu və bir-birinin ardınca ona dedi ki, yəqin ki, o, mən deyiləm, sahibə İisus cavab verdi: “Kim ki, əlini mənimlə kasaya uzadacaq, o, məni satacaq. İnsan oğlu onun haqqında yazılan kimi tezliklə gedəcək. Yazıq o adamın halına ki, o, insan oğlunu satacaq. O, anadan olmasaydı, yaxşı olardı”. Sonra onu satacaq İuda dedi: “Yəqin ki, mən yox, rəbbih”. İusus cavab verdi: “Bəli. O, sənsən”. Onlar yemək yeyəndə İusus çörəyi götürdü, minnətdarlığını bildirib, onu doğrayıb şagirdlərinə verdi və dedi: “Götürün və yeyin, bu, mənim canımdır”. O, fincanı götürüb onlara təklif etdi: “Bundan için! Bütün hamısı sizindir. Bu, çox günahları bağışlamaq üçün töküləcək mənim qanımdır. Sizə deyirəm, mən bu şərabdan atamın səltənətində sizinlə içənə qədər ondan içə bilməyəcəyəm”. Sonra İisus onlara dedi: “Elə həmin gecə siz məndən uzağa qaçacaqsınız, necə ki yazılmışdır: “Mən çobanı vuracağam ki, sürüdəki qoyunlar dağılsın”.

Pyotr cavab verdi: “Kim sizdən kənar qaçsa da, mən heç vaxt buna yol vermərəm”. İisus dedi: “Mən sizə düzünü deyirəm, elə həmin gecə, xoruz banlamamışdan əvvəl sən üç dəfə məndən üz döndərəcəksən”. Lakin Pyotr elan etdi: “Hətta mən səninlə bir yerdə ölsəm də, mən səndən heç vaxt üz döndərməyəcəyəm”

Sonra İisus şagirdləri ilə Gefsiman bağı deyilən yerə getdi və onlara dedi: “Mən kənarda dua edənə qədər burada oturun”. O, kədərlənməyə və dərd çəkməyə başladı: “Mənim könlüm ölüm barədə kədərlə aşıb-daşır. Burada qalın və məni qoruyun”. Bir az uzağa gedib o, üzünü torpağa tutaraq dua etməyə başladı: “Mənim atam, əgər mümkündürsə, mən sənin iradənə uyğun hərəkət edəcəyəm”. O, şagirdlərinin yanına qayıtdıqda gördü ki, onlar yatır. “Adamlar bircə saat da mənim keşiyimi çəkə bilmədilər”. O, Pyotrdan xahiş etdi: “Bax və dua et ki, sən yoldan çıxmayasan. Ruh hazırdır, ancaq can zəifdir”. O, kənara çəkilib ikinci dəfə dua etməyə başladı: “Mənim atam, əgər mənim içməyim üçün bu piyaləni geri götürmək mümkün deyilsə, sənin iradən icra ediləcək”. O, geri döndükdə onları yenə yatmış gördü. Üçüncü dəfə dua edib, həmin sözləri söylədi. Sonra şagirdlərinin yanına qayıdıb, onlara dedi: “Hələ siz yatırsınız və dincəlirsiniz? Baxın, o saat yaxınlaşır və insan oğlu günahkarların əllərinə veriləcək. Qalxın, gəlin gedək!”

Hələ o, danışarkən Onikilərdən (apostollarından) biri olan İuda yaxınlaşdı. Onunla birlikdə çoxlu qılınc və nizə ilə silahlanmış, keşişlərin başçısının göndərdiyi adamlar var idi. Xain onlara işarə vermişdi ki, mən kimi öpsəm, o, həmin adamdır və onu həbs edin. İisusun yanına birinci gələrək İuda onu salamladı və öpdü. İisus cavab verdi : “Dost, nə üçün gəlmisənsə, onu da elə”. Adamlar irəli gəldilər və İisusu tutub həbs etdilər. İisusun dəstəsindən biri qılıncını çıxarıb, böyük keşişin nökərini vurdu və qulağını kəsdi. İisus ona dedi: “Qılıncını qaytar, öz yerinə qoy. Çünki kim qılıncını çıxarırsa, o da qılıncdan ölür. Sən fikirləşirsən ki, mən öz atamı çağıra bilməzdim?”

Sonrakı hadisələr İisusun qabaqcadan dediyi kimi oldu. Pyotrun özünün də təəccübünə səbəb oldu ki, o, qeyri-ixtiyari xoruz banlayanadək İisusu üç dəfə tanımadığını söyləməklə, ondan imtina etdi. İuda günahsız qanı satmağından peşman olub, özünü asdı.

Sonra İisus işğal altında olan İsraildəki Roma prokuratoru Pilatın yanına gətirildi və vali vəzifəsini daşıyan bu adam ondan soruşdu: “Sən yəhudilərin çarısan?” “Bəli, bu, sənin dediyin kimidir” - deyə İisus cavab verdi. Bu vaxt həbsxanada Barabas deyilən bədnam məhbus da saxlanılırdı. Bayram vaxtı prokurator camaatın seçkisi əsasında məhbuslardan birini azad edə bilərdi. Camaat yığışdıqda, Pilat soruşdu ki, Barabası, yaxud Xrist adlanan İisusu azad etsin. Lakin keşişlərin başçısının və ağsaqqallarının təkidi ilə camaat Barabas barədə xahiş etdi və İisusun cəzalandırılmasını və çarmıxa çəkilməsini tələb etdi. Pilat dedi: “Mən bu adamın qanında günahsızam, buna siz məsuliyyət daşıyırsınız”. Camaat isə cavab verdi: “Qoy onun qanı bizim və bizim uşaqların üstündə qalsın”.

Barabas azad edildi və İisus çarmıxa çəkilmək üçün adamlara təhvil verildi. Əsgərlər onu yol boyu ələ salırdılar, onun başına qaratikandan düzəldilmiş tac qoymuşdular. Onlar onun üstünə tüpürür, başına vururdular. Onlar Qolqofa deyilən yerə gəldilər, sonra İisusu çarmıxa çəkdilər. Onun başının üstündə ona qarşı yazılmış ittihamı vurmuşdular. “Bu, İisusdur, yəhudilərin çarı”. Onun yanında iki qulduru da çarmıxa çəkmişdilər. “Sən ki, məbədi dağıdıb, üç günə tikə bilirdin, özünü xilas et də! Əgər sən Allahın oğlusansa, çarmıxdan aşağı düş də!” Keşişlərin başçısı, qanun öyrədənlər və ağsaqqallar elə bu sözlərlə də onu ələ salırdılar: “O, başqalarını xilas edir, özünü isə xilas edə bilmir. O, İsrailin çarıdır. Qoy o, çarmıxdan aşağı düşsün, onda biz ona inanarıq. O, Allaha inam bəsləyir. Allah onu istəyirsə, qoy xilas etsin. Çünki o, deyirdi ki, mən Allahın oğluyam”. Axşam saat doqquza yaxın İisus uca səslə qışqırdı: “Mənim Allahım, mənim Allahım, niyə sən məndən imtina edirsən?” O, bir də qışqıranda canını tapşırdı. Bu, dünyanın ən günahsız insanının, bəşəriyyətin bütün günahlarını yuması üçün özünü qurban verməsi, müqəddəs bir insanın həyatla vidalaşması və ölməzliyə qovuşması idi.

Sərkərdələr daim qələbə qılıncını döyürlər. Mehmet Fateh

Hökmdarın, sərkərdələrin böyük, güclü ağlı müharibələrdə xüsusən özünü büruzə verir. Böyük Aleksandr və Yuli Sezar dəfələrlə məğlubiyyət anında döyüşün taleyini dəyişib, öz qələbələrinə çevirə biliblər. Aleksandr qoçaqlığı ilə taleyə, mərdliyi ilə gücə üstün gəlməyə çalışırdı və hesab edirdi ki, cəsarətlilər üçün heç bir maneə, qorxaqlar üçün isə heç bir dayaq yoxdur. Aleksandr bütün Finikiyanı zəbt etdikdən sonra Tir şəhərini 7 ay mühasirədə saxladı. Başqa vasitə tapılmayanda o, adanı qitəyə birləşdirən dənizin içindən tökmə bənd tikdirdi. Bu tədbir şəhərin divarlarına yaxınlaşmağa və mancanaqlarla hücum etməyə imkan verdi. Böyük qurbanlar bahasına olsa da, şəhəri zəbt etmək mümkün oldu. Tarix dəfələrlə göstərdi ki, həm qələbə, həm də gələcək igidlərə məxsusdur.

Çingiz xanın və Teymurləngin 1925-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyası tərəfindən çap olunmuş avtobioqrafiya kitablarında onların hərb dühası da geniş təsvir olunmuşdur. Teymurləngin tərcümeyi-halı - özü tərəfindən yazılmış kitabının müqəddiməsini yazan alimin iddia etdiyi kimi, tarixçilər uzun müddət Napoleonun taktiki ustalıqlarının sirrini öyrənməyə çalışmış və belə qənaətə gəlmişlər ki, onların bir hissəsini o, öz sələfi Tamerlandan əxz etmişdir.

Lakin hərb tarixində ən qeyri-adi möcüzələrdən biri də Osmanlı sultanı, sonralar Fateh adlanan II Mehmetin adı ilə bağlıdır. O, uzun müddət Bizansın paytaxtı Konstantinopolu dənizdən mühasirəyə alıb, ona hücum etsə də, heç bir şey əldə edə bilmirdi. Bu vaxt sultan görünməmiş bir hiyləyə əl atdı. O, gecə ikən gəmilərin hamısını dənizdən sahilə çıxarıb, sahillə, quru yolla onları uzun və yoğun tirlərin üzərində dığırlatmaq vasitəsilə öküzlərlə başqa yerə gətirdi və bizanslıların gözləmədiyi halda, gecələrin birində daha əlverişli yerdən onları dənizə saldı və tam gözlənilməyən səmtdən Konstantinopola hücum etdi. Qəfil hücumlardan şəhərin müdafiəçiləri çaşmışdılar, lakin onlar şəhər divarlarının üstündə hücum edən türklərlə əlbəyaxa vuruşurdular. Bu vaxt sultanın “Yaqma” əmri elan edildi, bu, türk əsgərlərinə qarət etmək icazəsinin verilməsi idi. Türklər təzyiqi şiddətləndirdilər və şəhəri tutdular. Bu, 29 may 1453-cü ildə olmuşdu və həmin vaxtdan Osmanlı imperiyasının paytaxtı bura köçdü və Bizansın mövcudluğuna son qoyuldu. Mehmet Fateh Bizans dövlətini məhv edib, onun axırıncı ərazisini də işğal etdiyinə görə Osmanlı imperiyasının banisi hesab olunur. O, tutduğu şəhərin adını dəyişib, Allahın onun qələbəsinə şərait yaratdığı düşüncəsi ilə, islam dinini şərəfləndirmək üçün, onun adını İstanbul qoydu.

Bu hadisə Osmanlı imperiyasının böyüməsinə və genişlənməsinə yol açmaqla yanaşı, dünyada yeni ərazilərin kəşf edilməsinə, yeni su yolları axtarışlarının güclənməsinə səbəb oldu. Avropanın ticarət edən ərəblərlə əlaqəsi kəsildiyindən onlar Hindistana yol axtarmağa başladılar ki, ticarəti birbaşa həmin ölkə ilə aparsınlar. Bu vaxt Hindistanı kəşf etmək üçün genuyalı Xristofor Kolumbun başçılığı altında ispaniyalılar səfərə çıxdılar. İspanların Kolon adlandırdığı bu səyyah ilk dəfə 1492-ci ildə özü də bilmədən Amerikanı kəşf etdi və bura sonralar Yeni Dünya və Vest-İndiya adlandırılmağa başlandı. Daha sonra portuqaliyalı Fernan Magellanın İspaniya bayrağı altında olduqca cəsarətli dünya ətrafına dəniz səyahətinə başladı. Kolumbdan sonra isə Vasko da Qama Afrikanı dolaşaraq Xoş Ümid burnundan keçməklə Hindistana gedən yolu tapmışdı. Bunu uzun yol hesab etdiklərindən, daha qısa yolu tapmaq üçün Şimal dəniz yolunu axtarmağa başlandı və Şimal Buzlu okeanının öyrənilməsinə diqqət artdı. Bir işğal böyük elmi kəşflərin baş verməsinə, dünya üçün vacib olan yeni torpaqların fəth edilməsinə səbəb oldu. Doğrudan da, müharibələr nə qədər dəhşətli olsalar da, bəşəriyyətin inkişafına xeyli təkan verirlər. Bir şəhərin (Konstantinopolun) zəbt edilməsi “domino” prinsipi ilə dünyada böyük dəyişikliklərin yaranmasına səbəb oldu.

(Ardı var)

Telman ORUCOV

525-ci qəzet.- 2024.- 25 may,№92.- S.22.