Azərbaycan "yaşıl
enerji" siyasətində lider mövqeyinə yüksəlir
Azərbaycanın enerji strategiyasında bərpaolunan və
"yaşıl enerji" əsasında istehsal edilən
elektrik ixracı ölkənin əsas prioritetlərindəndir.
Təsadüfi deyil ki, ölkəmizdə energetika sahəsində
bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadənin
genişləndirilməsi Prezident İlham Əliyev tərəfindən,
mühüm vəzifə olaraq əsas xətt kimi qəbul
olunub. 2030-cu ilədək elektrik enerjisinin qoyuluş
gücündə bərpaolunan enerjinin payının 30 faizə
çatdırılmasının hədəf kimi müəyyənləşdirilməsi
də bunu bariz nümunələrindəndir.
Energetika nazirinin müavini Orxan Zeynalov bildirir ki, Azərbaycan
enerji sektorunu daha çox bərpa olunan mənbələr
hesabına şaxələndirir. Onun sözlərinə görə,
Azərbaycan bərpaolunan enerjiyə keçid imkanlarından
səmərəli istifadə etmək istəyir: "Biz ilkin
olaraq 2030-cu ilə qədər, bərpaolunan mənbələrin
quraşdırma gücündə payının 30 faizə
çatdırılmasını hədəfləyirdik. Ancaq
indiki keçid tempini saxlayaraq, 2030-cu ilə qədər 35
faizə, 2035-ci ilə qədər isə 40 faizə
çatdıracağıq. Bərpa olunan enerji layihələri
çərçivəsində təqribən 2,5 milyard
ABŞ dolları investisiya qoyuluşu
proqnozlaşdırılır. Biz 2030-cu ilə qədər 7
giqavat "yaşıl enerji" istehsalı hədəfinin reallaşdırılmasını
və bunun 5 giqavatının üç yaşıl
interkonnektor Xəzər dənizi-Qara Dəniz-Avropa, Azərbaycan-Mərkəzi
Asiya-Avropa və Azərbaycan-Türkiyə-Avropa vasitəsilə
ixrac etməyi planlaşdırırıq. Həmçinin
Qarabağ, Şərqi Zəngəzur və Naxçıvanda
"yaşıl enerji" zonalarını işə
salmışıq. bu da ümummilli enerjinin xalis sıfıra
keçidi üçün əsas olacaq".
Energetika nazirinin müavini Elnur Soltanov deyir ki, Azərbaycan
"yaşıl enerji"yə keçiddə mühüm
addımlar ataraq, regional və qlobal enerji siyasətində
lider mövqeyinə yüksəlir. Transxəzər layihəsi
"yaşıl enerji" dəhlizlərinin
yaradılmasında xüsusi əhəmiyyət
daşıyır və Azərbaycanın yeni enerji
infrastrukturu qurmaq məqsədini güdür: "Regionda
qalıq yanacaqdan elektrik enerjisi istehsal edən şəbəkələrin
idarə olunması ilə bağlı bir çox sual
mövcuddur. Hazırda 50 faizdən çox fosil enerji ilə
çalışan enerji şəbəkələrinin idarə
edilməsinə dair beynəlxalq təcrübə kifayət qədər
inkişaf etməyib. Buna baxmayaraq, Azərbaycanın qaz və
neft infrastrukturu sahəsindəki geniş təcrübəsi,
eləcə də inkişaf etmiş maliyyə və mühəndislik
bazası bu keçid prosesində ölkəyə əhəmiyyətli
üstünlük təmin edir".
E.Soltanovun dediyinə görə, Azərbaycanın bu
təcrübəsinə əsaslanaraq, həm Avropa, həm də
Mərkəzi Asiya ilə "yaşıl enerji dəhlizləri"nin
qurulması istiqamətində işlər sürətlə
davam etdirilir: "Transxəzər Enerji Kəməri bəlkə
də ilk "yaşıl enerji" kabel xətti olacaq və
bu layihənin reallaşması Azərbaycanın regional enerji
siyasətində mühüm bir dönüş nöqtəsi
təşkil edəcək".
İqtisadçı-ekspert Elşad Məmmədovun
sözlərinə görə, bu gün "yaşıl
enerji" məsələsi dünya iqtisadiyyatında
mövcud olan trendlərdən biridir. Bir tərəfdən
"yaşıl energetika" alternativ və bərpa olunan və
ətraf mühitə zərər verməyən
yanaşmanı özündə ehtiva edir. Digər tərəfdən
isə enerji qoruyucu texnologiyalar tətbiq edilməklə kifayət
qədər ciddi şəkildə ətraf mühitə zərərin
verilməsinin qarşısı alınır. Məsələyə
bu iki istiqamət üzrə yanaşmaq lazımdır:
"Yaşıl enerji" siyasəti bir çox ölkələrdə
çox irəli gedib. Bu istiqamətdə həm kifayət qədər
nəticələr əldə olunub, həm də yaxın
dövr, yəni 2030-2040-cı illər üçün
böyük hədəflər qarşıya qoyulub. Müəyyən
böyük neft şirkətləri belə artıq
"yaşıl enerji" sahələrinə investisiya
transfer edirlər. Azərbaycanın bu şirkətlər ilə
münasibətləri uzun tarixi inkişaf yolu keçib. Həmin
şirkətlərin gələcək inkişaf planlarında
Azərbaycanın da payının olması, yaxud onların
inkişaf strategiyalarına Azərbaycanın da daxil edilməsi
çox vacib məqamdır. Artıq həmin şirkətlər
də "yaşıl enerji" sahəsinə transformasiya
edirlərsə, biz də bu bazardan pay almalıyıq.
İnvestisiyanın ölkəyə axınının təmin
edilməsi məqsədilə artıq hansısa formada
"yaşıl enerji"nin Azərbaycanda inkişaf etdirilməsi,
istehsal imkanlarının genişləndirilməsinə şərait
yaratmalıyıq. Bunun müsbət tərəfləri kifayət
qədər çoxdur. Burda söhbət təmiz və bərpa
olunan enerjidən, ekologiyaya daha az zərərin vurulması və
təbii resursların daha az istismarından gedir".
Millət vəkili Xanlar Fətiyev bildirir ki, Azərbaycanın
bərpaolunan enerji mənbələri üzrə yüksək
potensiala malik ölkələrdəndir: "Ölkəmizin bərpaolunan
enerji mənbələrinin texniki potensialı quruda 135, dənizdə
157 qiqavatdır. Bərpaolunan enerji mənbələrinin
iqtisadi potensialı 27 qiqavat, o cümlədən, külək
enerjisi üzrə 3 min meqavat, Günəş enerjisi üzrə
23 min meqavat, bioenerji potensialı 380 meqavat, dağ
çaylarının potensialı 520 meqavat həcmində qiymətləndirilir.
Bu, rəsmi rəqəmlərdir və potensialına görə
çox yüksək qiymətləndirilir".
Qarabağın və Şərqi Zəngəzurun
"yaşıl enerji" zonası olacağını
vurğulayan Xanlar Fətiyev deyib: "Azərbaycanın bərpaolunan
enerji istehsalı siyasətinin strateji əsası dövlətimiz
tərəfindən artıq müəyyənləşdirilib.
Təsadüfi deyil ki, dövlətimizin
başçısı tərəfindən təsdiqlənən
"Azərbaycan 2030: Sosial-iqtisadi inkişafın Milli
Prioritetləri" sənədində 5 milli prioritetdən
biri olan təmiz ətraf mühit və "yaşıl
artım" əsas hədəflərdəndir. 2030-cu ilədək
Azərbaycan karbon emissiyasını 35 faizə yaxın azaltmaq
niyyətindədir. Əsrin ortalarına qədər
1990-cı illə müqayisədə karbon emissiyasını
40 faizə qədər azaldaraq beynəlxalq istiləşmənin
təhlükəli nəticələrindən qorunmaq
üçün dünya alimləri tərəfindən
müəyyən edilən səviyyəyə endirməyi
qarşısına məqsəd qoyub. Son illərdə
dövlətimizin həyata keçirdiyi iqtisadi siyasətin əsas
məqsədlərinə neft sektorundan
asılılığın azaldılması və enerji təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi ilə bərpaolunan enerji mənbələrinin
rolunun artırılması da daxildir. Bu məqsədlərə
nail olmaq üçün Azərbaycan "yaşıl
enerji"yə tam keçidə hazırlaşmaqdadır.
Ölkəmizdə bu istiqamətdə həyata keçirilən
layihələr və qarşıya qoyulan məqsədlərə
doğru inamlı addımlar dünya ictimaiyyətinin də nəzərindən
kənarda qalmayıb. Ölkəmizin COP29-a ev sahibi kimi
seçilməsi, həm də Azərbaycanın qlobal səviyyədə
iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə aparan
dövlət olaraq özünü tanıda bildiyini və beynəlxalq
ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildiyini göstərir".
Millət vəkilinin sözlərinə görə,
bu gün Azərbaycanın reallaşdırmaqda olduğu layihələr
onu deməyə əsas verir ki, yaxın zamanlarda ölkəmiz
təkcə neft-qaz ixracatçısı kimi deyil, həm də
Avropaya "yaşıl enerji" ixrac edən bir dövlət
kimi öz missiyasını yerinə yetirəcək. Bu istiqamətlərdə
işlərə start verilib və artıq Azərbaycan
Gürcüstan, Macarıstan və Rumıniya ilə Qara dənizin
dibi ilə sualtı kabel vasitəsilə "yaşıl
enerji"nin Avropaya ixracı layihəsini icra etməkdədir.
COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi də bu prosesin
davamıdır və ölkəmizin "yaşıl
enerji"yə keçidində, həmçinin bərpaolunan
enerji mənbələrinin inkişafı ilə bağlı
qarşısına qoyduğu məqsədlərə
çatmasında böyük rol oynayacaq. Təbii ki, bu beynəlxalq
konfransda dünyanın "yaşıl enerji"yə
keçidi ilə bağlı mühüm qərarlar da qəbul
ediləcək. Azərbaycan Avropaya "yaşıl
enerji"nin ixracı ilə bağlı layihənin
reallaşdırılması üçün mühüm tərəfdaşlar
cəlb edə biləcək ki, bu da gələcəkdə
ölkəmizin iqtisadi baxımdan inkişafına dəstək
olacaq. Bu gün Azərbaycanın alternativ enerji mənbələri
üzrə təsdiqlənmiş böyük
potensialının olduğunu nəzərə alsaq, bu kimi
vacib layihələrin həyata keçirilməsi
üçün beynəlxalq maliyyə kanallarının
açılması ilə böyük sərmayələrin
yatırılması yeni "yaşıl enerji" əsrinin
başlanğıcına start verməyə imkanlar
açacaq: "COP 29 çərçivəsində Azərbaycan
yaşıl iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsində
maraqlı olan dövlət kimi həm də maliyyə təminatından
əlavə "yaşıl enerji" sahəsində lider
sayılan inkişaf etmiş ölkələr tərəfindən
Azərbaycana texnoloji transferin reallaşmasına da nail ola bilər.
Belə ki, ölkəmizdə "yaşıl enerji"nin
inkişaf etdirilməsinə olan maraq və münbit şərait
təbii ki, digər bu sahədə ixtisaslaşmış
dövlətlərdən müasir texnologiyaların Azərbaycana
gətirilməsinə və quraşdırılmasına, birgə
əməkdaşlığa geniş zəmin yaradacaq. Təbii
ki, belə layihələrin reallaşdırılması, yeni
"yaşıl enerji" istehsalını həyata
keçirən qurğular quraşdırıldıqca,
istismara verildikcə bu sahədə çalışacaq
mütəxəssislərin də
formalaşdırılmasına ehtiyac duyulacaq və bu da təbii
ki, yeni ixtisaslar, yeni iş yerlərinin yaranmasına səbəb
olacaq. Beləliklə, Azərbaycan bərpaolunan və "yaşıl
enerji" əsasında istehsal edilən elektrik enerjinin sayəsində
karbon emissiyasını azaldaraq bəşəriyyətə
öz töhfəsini verəcək. Həm də ölkədə
bərpaolunan enerjinin payını 30 faizə
çatdırmaqla digər enerji mənbələrinə qənaət
edəcək, o cümlədən, "yaşıl enerji"
ixracatçısına çevrilməklə ölkənin
iqtisadi inkişafına nail olacaq".
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet .- 2024.- 20 noyabr(№211).-S.15.