COP29-un uğurlu təşkili: böyük məsuliyyət və yüksək peşəkarlıq nümunəsi

Bakıda noyabrın 11-də başlanan və bu ayın 22-dək davam edəcək möhtəşəm tədbirdə - BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına Tərəf Dövlətlərin 29-cu Konfransında (COP29) 196 ölkədən 72 min qonaq, o cümlədən, 80 prezident, vitse-prezident və Baş nazirin iştirak etməsi Azərbaycanın dünyada artan nüfuzunu, etibarlı tərəfdaş kimi tanındığını və qəbul olunduğunu bir daha sübut etdi. BMT-nin belə mötəbər, qlobal əhəmiyyətli tədbirinin Bakıda keçirilməsi təsadüfi deyil. Bu, beynəlxalq aləmdə Azərbaycana hörmətin, onun qlobal əhəmiyyətli müxtəlif energetika, nəqliyyat və başqa layihələrdə oynadığı müsbət rola verilən dəyərin göstəricisidir. Ona dost olanlar və dost olmayanlar da tədbirin Bakıda keçirilməsinə razılıq veriblər. COP29-un Bakıda reallaşmasına Ermənistanın razılıq verməsi də Azərbaycanın müsbət nüfuzunun rəsmi İrəvan tərəfindən qəbulu, etirafıdır. Bir sözlə, bu, rəsmi Bakının yürütdüyü siyasətin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müsbət qarşılanmasının nəticəsidir.

Politoloq Sahil Kərimlinin sözlərinə görə, Azərbaycan dövləti COP29 kimi mötəbər beynəlxalq tədbirə yüksək səviyyədə və uğurla ev sahibliyi edir: "Yaxın günlərdə biz COP29 çərçivəsində bir çox mötəbər tədbirlərin də keçirilməsinin şahidi olacağıq. Azərbaycan bununla beynəlxalq aləmə, beynəlxalq ictimaiyyətə müsbət mesaj verdi. Azərbaycan COP29 çərçivəsində ekologiya problemlərinin həllinə, bəşəriyyətin gələcək taleyinin həllinə kömək və dəstək məqsədilə bütün mümkün resurslarını ortaya qoydu. Hesab edirəm ki, bunu uğurla və peşəkarlıqla bacardı. Eyni zamanda iştirakçı ölkələrin liderlərinin sammitində də bir çox maraqlı mesajlar dünyaya çatdırıldı. Azərbaycan Prezidentinin çıxışında sərt və qətiyyətli bəyanatların şahidi olduq. COP29-a qoşulmayan, tədbirdə iştirak etməkdən imtina edən dairələrə də biz çox tutarlı və yerində ünvanlanmış mesajlar gördük. Paralel olaraq iqlim problemlərinin həllinə dəstək məqsədilə ayrılan maliyyələrin də artırılacağının anonsu verildi. Avropalı Ş.Mişelin çıxışında bunun şahidi olduq. Avropa İttifaqı Şurası da bu məsələdə xüsusi dəstəyini verəcək. Digər ölkələrin prezidentləri, Baş nazirləri səviyyəsində çıxışlarda da COP29-un mühüm əhəmiyyət daşıdığını gördük. COP29 çərçivəsində iqlim problemlərinə, inkişaf etməkdə olan dövlətlərə, kiçik ada dövlətlərinə maliyyə yardımlarının edilməsi məsələsində Azərbaycanın da böyük səyləri var. Azərbaycan dövləti həm ideoloji baxımdan, həm təbliğat baxımından bu istiqamətdə çox böyük töhfələr verib. Azərbaycan həm də iqlim problemlərinə böyük maliyyə yardımı ayıran ölkələrdən biridir. Bu tədbirin çox böyük əhəmiyyəti hələ gələcək dövrlərdə də təsirini itirməyəcək. COP29-un əks-sədası hələ qarşıdakı dövrlərdə də dünyaya və beynəlxalq aləmə çox böyük töhfələr verəcəkdir".

Millət vəkili Tahir Rzayev bildirib ki, COP29 kimi beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirin Azərbaycanda keçirilməsi və 200 dövlətin bu tədbirə Azərbaycanın ev sahibliyini etməsinə razılıq verməsi ölkəmizin beynəlxalq aləmdə yüksələn nüfuzunun və Prezident İlham Əliyevin düşünülmüş siyasətinin göstəricisidir. Çünki COP29-a ev sahibliyi etmək, tədbiri yüksək səviyyədə keçirmək böyük məsuliyyət və peşəkarlıq tələb edir. Ancaq Azərbaycanın bu sahədə xeyli təcrübəsi var, bir çox beynəlxalq əhəmiyyətli idman yarışlarının, musiqi müsabiqələrinin və digər tədbirlərin paytaxt Bakıda, həmçinin regionlarda keçirilməsi göstərir ki, Azərbaycan mühüm tədbirlərə yüksək təşkilatçılıq bacarığı ilə ev sahibliyi etməyə qadirdir. Bunu COP29 konfransının açılış mərasimi bir daha sübut etdi.

O bildirib ki, İlham Əliyevin COP29-dakı çıxışı dünyanın bütün ölkələrinin diqqət mərkəzində idi və analitiklər tərəfindən çox yüksək qiymətləndirildi: "Çünki ölkə başçısı COP29-un keçirilməsinin əhəmiyyətini və bu gün bəşəriyyəti narahat edən bütün məsələlərin Bakıda müzakirə edilməsini əlamətdar hadisə kimi qeyd etdi. Dövlət başçısı göstərdi ki, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi bizim üçün etimad və məsuliyyətdir. Bu gün Azərbaycanın yerləşdiyi mövqe dünya ölkələri üçün çox əlverişlidir. Dövlət başçısı öz çıxışında qeyd etdi ki, Azərbaycanın başlatdığı layihələr artıq Avrasiyada enerji daşıma yollarını dəyişib. Bu gün Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında böyük rol oynayır. Digər tərəfdən alternativ enerji mənbələrinin araşdırılması və tətbiqində Azərbaycanın fəallığı hiss olunur. Sözsüz ki, açılış nitqində dövlət rəhbəri tarixi qələbələrimizə də diqqət çəkdi. Haqlı olaraq göstərildi ki, BMT TŞ-nin 30 il kağız üzərində qalan qətnamələrini Azərbaycan öz gücü, ordusunun qüdrəti, xalqın birliyi sayəsində yerinə yetirə bildi və erməni faşistlərinin ayaqları Azərbaycan torpaqlarından kəsildi. Prezident öz çıxışında dəfələrlə qeyd etdi ki, Azərbaycan demokratiyaya, sülhə, əmin-amanlıq və əməkdaşlığa, təhlükəsizliyə sadiq dövlətdir. Bunun nəticəsidir ki, bu gün Cənubi Qafqazda sülh və əmin-amanlığın təmin olunmasında Azərbaycan mühüm rol oynayır. Ermənistanla sülh müqaviləsinin bağlanılmasına cəhdlər göstərilməsinə baxmayaraq, hələ də xarici ölkələrin təhriki ilə Ermənistan sülh müqaviləsinin imzalanmasını ləngidir. Ermənistan yenidən silahlanmaq fikrindədir və Qərbin, Avropanın, xüsusilə Fransanın dəstəyi ilə bu gün yenidən Ermənistan müharibəyə hazırlaşır. COP29 kimi beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirin Azərbaycanda keçirilməsinə razılıq verən ölkələrin sonradan bu tədbiri "boykot" etmək çağırışları onların əsl üzünü göstərir. Çünki Azərbaycanın müstəqil siyasət yürütməsi, heç bir ölkənin diktəsi ilə işləməməsi bir çox Qərb və Avropa ölkələrini narahat edir. Azərbaycan müharibədən qalib çıxan ölkə kimi öz sözünü dedi, haqq-ədalətin bərpası uğrunda aparılan mübarizəni sülhsevər dövlətlər qiymətləndirsələr də, lakin ermənipərəst qüvvələr Azərbaycanın bu qələbəsini bu gün də həzm edə bilmirlər. Buna görə də onlar COP29-un hər vasitə ilə baş tutmasına çalışdılar, lakin buna nail ola bilmədilər. Prezident çıxışı zamanı bildirdi ki, dünya haqsızlıq hökm sürdüyü müddət ərzində bəşəriyyəti xilas etmək mümkün deyil. COP29-un ölkəmizdə keçirilməsi, burada BMT baş katibinin və görkəmli dövlət xadimlərinin çıxışları Azərbaycana verilən dəstək, göstərilən etimadın ifadəsidir. Bu gün Azərbaycan dünyaya açılan qapı kimi bütün dövlətlərlə sağlam əməkdaşlıq qurur. COP29-un ölkəmizdə yüksək səviyyədə həyata keçirilməsi Azərbaycanın qüdrətindən və Azərbaycan xalqının sülhsevər amalından xəbər verir".

Politoloq İlqar Vəlizadənin dediyinə görə, COP29 tədbiri, qlobal sammiti hər il keçirilir. Azərbaycanda keçirilməsi ondan xəbər verir ki, Azərbaycana böyük diqqət və etibar var: "Eyni zamanda COP-un, ənənəvi iqlim sammitlərinin yararları əslində həmişə əhəmiyyətli olub. COP29 tədbiri ictimai və siyasi birlikdəlik üçün vacib bir hadisədir. Ona görə də düşünürəm ki, Bakı deklorasiyası, hansı ki, COP29-un nəticəsində qəbul olunacaq. Deklorasiya imkan verəcək ki, dünya siyasəti məhz COP29-un nəticələrini nəzərə almaqla müəyyən dərəcədə, müəyyən istiqamətlərdə inkişaf edəcək. COP29 iqlim diskussiyalarına hal-hazırda bəşəriyyət səviyyəsində təkan verəcək. Bu da Azərbaycanın əhəmiyyətini artırır, Azərbaycanın təsirini dünya siyasətində artırır. Digər tərəfdən xarici ictimai-siyasi dairələrin, ekoloji ictimaiyyətin diqqətini Bakıya cəlb edir. Bu tədbir Azərbaycanın əhəmiyyətini həm regionda, həm də dünyada bir daha vurğulayır. COP29 tədbirlərinə diqqət həmişə böyük olub. İndi də ildən-ilə artır. COP29 çərçivəsində vacib məsələlər müzakirə olunacaq, bir çox məsələlərin həlli üçün çox güman ki, təkliflər səsləndiriləcək. Bu cəhətdən tədbir çox vacibdir. Eyni zamanda ilk dəfə olaraq Azərbaycanda müxtəlif ölkələrin, həm qərb, həm cənub, yaxın şərq ölkələrinin, yəni bütün dünyanın aparıcı siyasətçiləri yığışacaq. Bu da dünyada gedən qlobal dialoqun təzahürüdür. Azərbaycan bu dialoqda vacib rol oynayacaq. Bu da Azərbaycanın siyasi-humanitar çəkisini dünyada artıracaq".

Politoloq Tofiq Abbasov bildirib ki, COP29-dakı çıxışlarda qırmızı xətlə keçən fikirlər ondan ibarətdir ki, bu konfransın meydanı sərt qarşıdurma meydanı deyil. Əməkdaşlıq, anlaşma meydanıdır. Burada bütün insanlar gələcəyin üzərində işləməlidirlər ki, planetimizdə iqlim şəraiti bir qədər canlansın, digər tərəfdən də gələcək nəsillərə normal, sağlam irs ötürə bilək: "Bütün beynəlxalq meydanların hamısında rəqabət məqamları var. Ancaq elə bir məsələlər ortaya çıxır ki, orada konsensus axtarışı əsas tələbə çevrilir və digər tərəfdən də iştirakçı ölkələr, nümayəndələr gərək bir-birini eşitməyi öyrənsinlər. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycan paytaxtında COP29-la əlaqədar çox mühüm atmosfer formalaşıb. Təşkilatçılıq yüksək səviyyədədir. Ona görə də, çıxışların hamısında Azərbaycanın mövqeyini iştirakçılar birmənalı dəstəkləyirlər. Bildirirlər ki, işgüzarlıq üçün maksimal dərəcədə imkanlar istifadə olunub. Əsas fikirlərdən biri odur ki, əgər biz gələcəyi düşünürüksə, gərək bu günə investisiyalar edək. Çünki gələcək artıq başlayıb. Bu gün isə onun həlledici məqamlarını həll edə bilərik. Bu baxımdan da Azərbaycan tərəfinin ev sahibi kimi iştirakı faydalılıq göstəriciləri həddindən artıq yüksəkdir. Birincisi, biz 14 təşəbbüslə irəli çıxırıq. Bunlar həm insan faktorlarını, ətraf mühitin tələblərini nəzərə alır, resurs bazasının vəziyyətini, əsas göstəricilərin hamısını diqqətə alır. Hətta kadr siyasətində hazırlıqların görülməsini də Azərbaycan tərəfinin təşəbbüslərində sezirik. Ona görə də çıxışlarda birmənalı vurğulanır ki, burada sadəcə iştirak edib müşahidəçi qismində nümunələr göstərmək kifayət etmir, əksinə, proseslərə ikiəlli yapışmaq lazımdır. Proseslərə yaradıcı münasibət göstərmək lazımdır ki, həqiqətən də, o risklər və çağırışlar müvafiq tərzdə qarşılansın. Əlbəttə ki, burada diqqəti çəkən BMT baş katibi Antoni Quterreşin çıxışı idi. O, çox vacib mesajları ötürdü. Bildirdi ki, Bakı sammitindən heç bir iştirakçı əliboş qayıtmalı deyil. Yəni biz əgər müzakirələrə qatılırıqsa, gərək aydın fikirlər və ideyalar irəli sürək. Prezident İlham Əliyevin çıxışı son dərəcə praqmatik və aktual göründü, eşidildi, səsləndi və dövlət başçısı bildirdi ki, boykot siyasətini həyata keçirmək istəyənlər sadəcə keçmişin qalığı kimi özlərini nümayiş etdirirlər".

Onun dediyinə görə, bütün fəal iştirakçılar həm sağlam düşüncə, həm praqmatik və rasional yanaşma göstərməyə hazırdırlar. Bu baxımdan da Azərbaycanın mövqeyini dövlət başçısı xüsusilə vurğuladı ki, biz yaşıl gündəliyi artıq tərtib etmişik: "2015-ci ildən bəri ölkəmiz proqram şəklində bu işlərin hamısını həm nəzərdən keçirib, həm fəaliyyət planlarını hazırlayıb, beləcə də biz artıq Avropanın həm də yaşıl enerji təminatçısına çevrilirik. Azərbaycan burada həm qətliyyətlə mövqeyini bildirir, digər tərəfdən də göstərir ki, realistik yanaşma və iştirak nədən ibarət olmalıdır. Digər dövlət rəhbərlərinin, hökumət başçılarının da bütün bu çağırış ruhlu fikirləri səsləndi və birmənalı fikir ondan ibarətdir ki, biz həlledici məqamdayıq. Əgər COP28 Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçirilərkən orada bir çox məsələlərə aydınlıq gətirə bilmədisə, artıq biz o boşluqları Bakıda doldurmalıyıq".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet .- 2024.- 21 noyabr(№212).-S.15.