COP29-un gözəgörünməz
qəhrəmanları
Nigar Köçərli, "Ali və Nino"nun təsisçisi
və direktoru:
- "Vətəndaş A" serialına baxıram.
Daha doğrusu, 5-ci seriyada mafiya epizodu məyus etdi məni, ona
görə əmin deyiləm
ki, bitirə biləcəm. Klişelər çoxdur, arabir
rejissora demək istədiyim "axı biz də kinolara
baxırıq, bu səhnə nəsə çox tanış
gəlir". Aktyorların Polad Alemdarı intonasiyası ilə
danışmaqları isə ayrıca dərddir.
Amma ümumən serial yaxşıdır. Birincisi, bir
kitabçı kimi deyim ki, kitab üzərində çəkilən
filmlər hər zaman maraqlıdır. Bilməyənlər
üçün - serial Cəfər Cabbarlının
"Almaz" pyesin motivləri əsasında çəkilib.
Klassika hər zaman aktualdır!
Serialın insaların rəğbətini qazanması
ilk öncə sosial mövzulara toxunmağı ilə
bağlıdır. Ətrafda, mətbuatda o qədər
yalanlar deyilir ki, korrupsiya, ədalətsizlik, erkən nigahlar
mövzusuna toxunmaq cəsarət tələb edir, diqqəti cəlb
edir.
Adətən müasir kinolarımızda, ədəbiyyatımızda
qadın ya məşuqə, ya xidmətçi, ya da bədbəxt
ana kimi verilir, ilk dəfə bir serialda qadını fəal və
mübariz görürük.
Amma təəssüf hissi yaradan odur ki, ötən yüz ildə heç
nə dəyişməyib - haqları, ədaləti tələb
edən qadınlara "demaqoq", "şüvən",
"qeyri-adekvat", daha da pis sözlər deyilir.
Baxmağa dəyərmi? Birmənalı şəkildə,
hə.
Fəridə Aslanova-Rüstəmova, Azərbaycan
Dövlət Akademik Musiqili Teatrının mətbuat katibi:
- Bircə onu bilirəm ki, COP29 günlərində
"Ulduz"un ulduzu parladı. Metronu deyirəm.
COP29-da qaynar məkanlardan biri də "Ulduz" oldu.
"Koroğlu"nun nəqliyyat yükünü də
çəkə bildi. Çətin
də olsa, bacardı. Amma beynəlxalq
tədbirəcən sərnişinlər həmişə zarafatla bu
stansiyanı "Ölü zona" adlandırırlar.
Avtobusdayam. Müşahidə edirəm.
Düşünürəm ki, bəzi şeylər elə
indiki kimi qalsa, yaxşı olar. Məsələn, COP29-dan
qabaq sərnişinlər "Koroğlu" metrosunun uzun
yeraltı keçidindən
çıxıb, yenə də uzun-uzadı gedib avtobus
dayanacağına çatırdılar. Yəqin sabahdan yenə
də elə olacaq.
Amma indi gözəldir. "Ulduz" metrosundan
çıxan avtobuslar "Koroğlu"nun şüşə
piramida tərəfinə yaxın dayanacaqdan keçir. Camaat
da sevinir.
Belə davam etsə, əla olar.
Yollardakı nizam-intizam zövq verir. Deməli, biz istəsək,
çox şeyi bacararıq. İstəsək!
Azər Həsrət, jurnalist:
- Gündəm dışı olsa da, yazıram. Az
öncə digər sosial media hesabımda qarşıma bir
video çıxdı. Qardaş Türkiyədə qara
çadralı (qapqara) bir qadın ticarət mərkəzindəki
yeni il yolkasına hücum çəkirdi. Özü də
deyirdi ki, "ben bunu yıkarım"...
İndi deyim, bilin. Biz evimizdə illərdir yolka bəzəmirik.
Yeni il sadəcə il dəyişməsidir. Ondan bir gün
öncə isə 31 Dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının
Həmrəyliyi Günüdür, əslində o günü
qeyd edirik. Yolka bəzəmək, elə yeni ilin
özünü də bayram etmək, bizə görə deyil.
Çünki bu "bayram" İsa peyğəmbərin
doğum günü ilə əlaqəli olması
baxımından xristian bayramıdır. Biz isə xristian
deyilik. Amma sovet dönəmindən yeni il həm də yolka bəzəməklə
bayram edilir. İndi biz də o təqvimdə olduğumuz
üçün sadəcə il dəyişməsini bayram
edirik, amma xristian atributu olmadan.
Bununla bərabər, kiminsə yolka bəzəməsinə
də qarışmırıq. Çünki belə şeyləri
şəxsi seçimdən sayırıq, hörmətlə
yanaşırıq. Hətta kimsə bunu bir xristian kimi bayram
etsə belə, biz qarışmarıq. Ona görə də
qardaş Türkiyədəki qadının durub yolkaya
hücum çəkməsi heç də xoş mənzərə
deyil.
Tolerant olmaq lazımdır. Əlbəttə, bir yerə
qədər o da...
Şamil Paşayev, hüquqşünas:
- Üzeyir bəy ölkə üçün
çox şeydir!
Bizdə yenə Üzeyirlər var, yetişir və
yetişəcək.
Yoxsa, çadırda da, körpələr evində də,
komfortlu villalarda da Üzeyir yetişə bilər.
Təməl sorun burada Üzeyirin harada və ya
yetişib-yetişməməsində deyil, sorun ondadır ki,
XlX əsrin sonunda da, XX əsrdə də, indi də Üzeyir
bəy Hacıbəylikimilər bireyin, fərdin istedadı
hesabına çıxır.
Sistematiklik nəticəsində Üzeyirlərimiz
olanda toplum gəlişmiş sayılır.
Anmaqdan qürur duyuruq!
İradə Tuncay, Əməkdar jurnalist:
- Havalar soyuduqca özünüz hiss edirsiz yəqin
ovqatımız da soyuyur - belə demək mümkündüsə.
Bunu belə izah edirlər ki, fəsil dəyişəndə
orqanizmin ürətdiyi bəzi maddələrin faizi
aşağı düşür. İnsan orqanizmində
maraqlı bir maddə var - serotonin. Loru dildə desək
-xoşbəxtlik hormonu. Bizim necə
olmağımız o maddədən çox asılıdı. Hətta arzulamaq
hisslərimiz, həvəsimiz də... Kefiniz yoxdursa, deməli,
serotonin çatışmır... Bol-bol serotonin sizlərə
- şokoladı əskik eləməyin stolunuzdan. Feysbukda da
hava çöldəki kimidi... Tutqun...
Fərid Pərdəşünas, texnobloger:
- Vətəndaşlar tərəfindən
çoxsaylı yeni piramida sistemləri ilə bağlı
müraciətlər alıram. Çox təəssüf ki,
dağılan sistemlərin yaradıcıları müxtəlif
adlar altında yeni piramida sistemləri yaradırlar.
Vətəndaşlar yenə də bu sistemlərə
yatırım edir, "yeni yaranıb, hələ
dağılmaz" məntiqi ilə külli miqdarda vəsait
qazanmağa çalışırlar.
Bildirmək istəyirəm ki, bu sistemlər hansısa
iqtisadi dəyər əsasında çalışmır.
Sistemin vahid məntiqi yeni zəncirləri (oyunçuları)
qoşmaqla və vəsaiti adamdan adama ötürməyə
söykənir.
Bir daha işbazların oyununa qoşulmamağı və
pulunuzu asan qazanc vəd edən sistemlərə
yatırmamağı tövsiyə edirəm.
İlkin Rüstəmzadə, "Nida" hərəkatının
üzvü:
- 21-ci əsrdə cəhalət taleh deyil,
seçimdir. Birmənalı.
Əvvəllər tez-tez adamlarla müzakirələrə
girirdim, mübahisə edirdim. Artıq eləmirəm.
Başa düşmüşəm ki, mənasızdır.
İnternet dövründə adam cahildirsə, bu, onun
seçimidir.
10 min il əvvəlki insanı başa
düşdük, bilgi yox, texnologiya yox, tibb yox. O adam aya,
günəşə, ulduza inana bilər.
Gələcəyi müəmma. 100 km kənarda nə
var, bilmir. Tısbağa belindəki quruda
yaşadığını düşünür.
Taleyini bilmək istəyir də adam. Ona görə də
münəccimə inanır. Normaldır.
Amma 21-ci əsrdə, elm bar-bar bağırırsa ki,
astrologiya fırıldaqdı, buna baxmayaraq, yekə adamlar
yüksələn zad söhbəti edirlər, heç bir
mübahisəyə girmədən başını buraxmaq
lazımdır.
Ay maarifləndirmə zad, boş şeydir. Maariflənməyəcəklər.
Necə varlar, elə də gedəcəklər.
Başını buraxın.
Mehriban Zeynalova, Təmiz Dünya Qadınlara Yardım
İctimai Birliyinin sədri:
- COP29 Azerbaijan kimi möhtəşəm bir tədbirlə
bağlı bütün uğurlardan danışılır,
danışılacaq. Çünki həqiqətən də
tədbir yüksək səviyyədə keçirildi. Amma
heç kim, tədbirin təhlükəsizliyi, şəhərdə
sabitlik və rahatlıqla bağlı Azərbaycan
Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyinin fəaliyyətini
xatırlamadı. Bəlkə də əsl xidmət budur.
Ölkəsinə, onun keçirdikləri tədbirdə
gözəgörünmədən Vətənə xidmət
etmək. Xatırlayırsınızsa hamımızın
dualarında bir söz də vardı - xəta-bəlasız
keçsin. Qurumun bütün əməkdaşlarına təşəkkür
düşür.
Rumiyyə Miraslan, jurnalist:
- Kim nə deyir desin, təcili yardımda
çalışan həkimlər kimi savadlı, mərhəmətli,
insaflı həkim tanımıram. Hər dəfə də
şahid oluram buna. İki gün əvvəl axşam anidən
ağır vəziyyətə düşdüm, boğulurdum
rəsmən, stress ağır allergiya vermişdi, nəfəs
ala bilmirdim, elə bildim ki, artıq sondu. Nə haldaydımsa,
qardaşım təcili yardımın arxasıyca özü
qaçmışdı. Bir də baxdım ki, cavan bir uşaq
gəlib həkim kimi. Əlim hər yerdən
üzüldü, bu cavan uşaq nə edə biləcəkdi
mənə. Sən demə, onun cavan canında necə
böyük bacarıq, hünər, bilik varmış. Dərhal
tibbi müdaxiləyə başladı, ardınca da xəstəxanaya
qaldırdı, "bu halda evdə qoya bilmərəm" -
dedi. Yolboyu da tibbi yardımı davam elədi. Xəstəxanaya
çatanda artıq düzəlirdim, həkimlər də
bildirdi ki, nə lazımdısa, hamısı olunub, başqa
müdaxiləyə gərək yoxdur. Bu gün öyrəndim
ki, həmin o cavan, bəstəboy həkim Ayxan Səfərov
imiş. Suraxanı rayonu 11 saylı KYS-nin səyyar həkimi.
O gün təşəkkür edə bilməmişdim, istədim
buradan yazıb sonsuz təşəkkür edəm ona. Var olun,
doktor! Allah sizin kimi həkimləri çox görməsin bizə.
Asif Nərimanlı, jurnalist:
- İqlim maliyyəsi COP tədbirlərində əsas
müzakirə edilən, razılaşdırılması
müşkülə çevrilən məsələdir. Və
belə görünür ki, Bakıda da istənilən nəticə
əldə edilmədi: 1 trilyon dolların ayrılmasından bəhs
edilsə də, 250-300 milyard dollarlıq vəsait irəli
sürülüb;
Bu məsələ - iqlim problemlərinin həlli məqsədilə
inkişaf etmiş ölkələrin inkişaf etməkdə
olan ölkələrə maliyyə ayırması ilk dəfə
2009-cu ildə Kopenhagendə keçirilən COP15 çərçivəsində
razılaşdırılıb. Razılaşmaya görə,
iqlim sazişinin tərəfləri hər il 100 milyard dollar
olmaqla 2020-ci ilə qədər iqlim problemlərinin həllinə
vəsait ayırmalı idi. 2015-ci ildə COP29-un
keçirildiyi Parisdə razılaşmaya yenidən
baxıldı və qərar qəbul edildi ki, hər il 100
milyard dollar maliyyənin ayrılması 2025-ci ilə qədər
davam etsin.
BMT-nin Çərçivə Konvensiyasına əsasən
iqlim maliyyəsi 24 ölkə tərəfindən - ABŞ,
Avstraliya, Kanada, Avropa İttifaqına üzv ölkələr,
Finlandiya, İrlandiya, Böyük Britaniya, İsveç,
İsveçrə, İslandiya, Yaponiya, Yeni Zelandiya - ödənməlidir.
Bu, Kopenhagen razılaşmasına uyğun müəyyən
edilən ölkələrdir, lakin həmin vaxtdan sonra bir
çox ölkə - Çin, Hindistan, Səudiyyə Ərəbistanı
və s. iqlim maliyyəsinə qoşula biləcək səviyyədə
inkişaf edib.
Maliyyə öhdəliyi inkişaf etmiş ölkələrin
üzərinə təkcə iqtisadi imkanlarına görə
yox, həm də bu iqtisadi imkanları iqlimin korlanması
hesabına əldə etdiklərinə görə qoyulub. Bu
ölkələr bir növ vurduqları zərəri
kompensasiya etməlidir. Lakin indiyə qədər nəzərdə
tutulan maliyyənin ayrılması praktiki müstəvidə
reallaşmayıb. Öhdəlik götürən ölkələr
müxtəlif səbəblərlə maliyyənin təmin
edilməsindən yayınır. Misal üçün,
Kopenhagen razılaşmasında hər il 100 milyard dolların
ödənməsi nəzərdə tutulsa da, öhdəlik
götürən ölkələr konfransdan sonra "bu məbləğ
5 illik müddətində ödənilməlidir" kimi
iddialarla praktiki addımdan yayındılar. Sonrakı müddətdə
də müəyyən məbləğdə vəsaitlər
ayrılsa da, heç vaxt öhdəliyin tam yerinə yetirilməsi
baş tutmadı.
COP29 maliyyə məsələsində
razılaşmanın əldə edilməsi və Paris
anlaşmasının 10 illiyinə - COP30-a böyük
ümidlərin yaranacağı platforması kimi qəbul
edilirdi, lakin arzuedilən nəticə əldə edilmədi.
Maraqlıdır ki, bu nəticəyə görə məsuliyyəti
Azərbaycanın üzərinə qoymaq cəhdləri
müşahidə edilir. Misal üçün, Almaniyanın
xarici işlər naziri Annalena Berbok "Biz imkan verməyəcəyik
ki, yeni zəngin karbon qaz yayıcıları olan ölkələr
COP29 prezidentliyinin dəstəyi ilə kasıb ölkələri
soysun" deyib və bununla "maliyyənin ayrılması
neft-qaz istehsalının azaldılacağı şərti ilə
olacaq" mesajını verib. Qərb mediasında da kasıb
ölkələrin narazı qaldığı maliyyə mətninin
sanki Azərbaycanın ambisiyalarına uyğun
hazırlandığı rəyinin yaradılması cəhdləri
görünür.
Halbuki maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməyən
inkişaf etmiş Qərb ölkələridir. Və COP29
üzərindən Azərbaycana qarşı tədbirdən
öncə və tədbir zamanı aparılan kampaniyada da hədəflərdən
biri diqqəti fərqli istiqamətlərə yönəltmək,
maliyyə öhdəliklərini arxa plana keçirmək idi.
Bir sıra Qərb ölkəsi müxtəlif səbəblərlə
Bakıya gəlməkdən imtina etdi, Azərbaycanın
"neft-qaz ölkəsi" olması (sanki bunu ilk dəfə
bilirdilər) irəli sürüldü, iqlim problemlərinə
aidiyyəti olmasa da, "insan haqları" məsələsi
xüsusilə gündəmdə saxlanıldı və s.
İndi də istənilən maliyyənin
razılaşdırılmamasına görə Azərbaycanı
günahlandırmağa çalışırlar. Hərçənd,
Bakı ev sahibi kimi üzərinə düşən hər
şeyi etdi və COP-un tarixinə iqlim problemləri ilə
bağlı bir sıra razılaşmanın əldə
edildiyi platforma kimi düşdü.
525-ci qəzet .- 2024.- 26 noyabr(¹216).-S.10.