Samir Abbasov: "Azərbaycan mədəniyyətinin Türkiyədə layiqincə təbliğinə çalışırıq"

Müsahibimiz Azərbaycanın Türkiyədəki Səfirliyinin nəzdində yeni yaradılmış Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasovdur.

- Samir müəllim, ilk növbədə, bu Mərkəzin yaradılmasının zəruriliyi və məqsədləri barədə fikirlərinizi öyrənmək istərdik.

- Bilindiyi kimi, Prezident İlham Əliyevin 2023-cü il 6 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə qardaş Türkiyə Respublikasında Azərbaycan mədəniyyətini, dilini, ədəbiyyatını, tarixini təbliğ etmək və mədəni əlaqələrimizi daha da genişləndirmək məqsədilə Azərbaycan Səfirliyinin nəzdində Mədəniyyət Mərkəzi yaradılıb. Bu ilin aprel ayının 1-dən mən burada Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru vəzifəsinə təyin olundum və həmin tarixdən Ankarada öz vəzifəmin icrasına başladım. Dövlət başçımız tərəfindən bu Mərkəzin yaradılmasına Sərəncam verilməsi iki xalq, iki dövlət arasında qardaşlıq əlaqələrinin və mədəni əməkdaşlığın genişlənməsi istiqamətində yeni imkanlar açıb və bununla da Mədəniyyət Mərkəzimizin qarşısına böyük vəzifələr qoyulub.

Əlbəttə ki, Mədəniyyət Mərkəzi olaraq bizim əsas borcumuz qarşımıza qoyulmuş bu vəzifələri, bu məsuliyyətli və şərəfli işi uğurla həyata keçirmək, mədəniyyətin verdiyi bütün imkanlardan istifadə edərək həm milli mədəniyyətimizi geniş təbliğ etmək və qardaşlıq əlaqələrimizi daha da möhkəmləndirməkdir.

- Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri xalqlarımızı və dövlətlərimizi bir-birinə yaxınlaşdıran bir çox səbəbə əsaslanır. Bu əlaqələrin daha da inkişafında mədəniyyətin rolunun nə qədər önəmli olduğunu düşünürsünüz? Mədəniyyətin bu əlaqələrə təsiri və onun rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycan Türkiyə əlaqələrinin böyük tarixi var. Ortaq dil, soy-kök, din birliyi, mədəniyyət, adət və ənənələrin yaxınlığı bu əlaqələri şərtləndirən amillər sırasında əsas yer alır. Türkiyə və Azərbaycan öz tarixlərinin ən mürəkkəb dövrlərində bir-birinə dəstək olduqlarını nümayiş etdirmişlər. Hələ 1918-ci ildə Nuru Paşanın komandanlığı ilə Türk Qafqaz İslam Ordusunun uzun mübarizələr və müharibələr nəticəsində Bakını xilas etməsi Azərbaycan üçün önəmli dönüş nöqtəsi idi. Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin dediyi kimi: "Türk ordusunun Azərbaycana, Bakıya gəlməsi, Azərbaycanı erməni daşnaklarının təcavüzündən xilas etməsi hər bir azərbaycanlının qəlbində yaşayır. Azərbaycan xalqı həmin ağır dövrdə Türk xalqının ona göstərdiyi köməyi heç vaxt unutmayacaqdır". Azərbaycan da öz növbəsində Türkiyə tarixinin çətin dövründə - Anadoluda Qazi Mustafa Kamal Atatürkün öndərliyi ilə aparılan milli mücadilə zamanı qardaş xalqa maddi və mənəvi yardım göstərib. Çanaqqala savaşında minlərlə azərbaycanlı qardaş Türkiyənin azadlığı üçün şəhid olub.

Sovetlər Birliyi dağıldıqdan sonra öz müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycanın müstəqilliyini tanımış ilk dövlət Türkiyədir. 1992-ci ilin yanvarından isə ölkələrimiz arasında diplomatik münasibətlərin təməli qoyulub və həmin ilin avqustunda Azərbaycanın Türkiyədə səfirliyi fəaliyyətə başlayıb. Sonrakı illərdə - 1993-cü ildə Azərbaycanın İstanbulda, 2004-cü ildə Qarsda baş konsulluqları təsis edilib. Türkiyənin hazırda Azərbaycanın digər böyük şəhərlərindən Gəncədə və Naxçıvanda da baş konsulluqları fəaliyyətdədir.

- Hazırda bütün dünyaya nümunə olan Azərbaycan və Türkiyə münasibətlərinin bu səviyyəyə gəlib çatmasında ortaq tarixi köklər, iqtisadi əlaqələr, dövlət maraqları və gələcəyə birgə baxışla yanaşı, dövlət başçılarımız - Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasındakı şəxsi dostluq və qardaşlıq münasibətləri mühüm rol oynayıb.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçı siyasətinə qarşı 44 günlük Vətən müharibəsində Türkiyənin mənəvi dəstəyi, dövlətimizin yanında olması və 2023-cü ildə Türkiyədə baş vermiş dağıdıcı zəlzələdə Azərbaycanın Türkiyəyə dəstəyi bizim əsl qardaşlıq münasibətlərimizin göstəricisi olub.

Bildiyimiz kimi, 15 iyun 2021-ci il tarixində Azərbaycan və Türkiyə arasında müttəfiqlik münasibətlərinə dair Şuşa Bəyannaməsi imzalandı. Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri arasında imzalanmış bu sənəd, bütün sahələrdə olduğu kimi, mədəniyyət sahəsində də münasibətləri və əməkdaşlığı ehtiva edir.

Dünyada dostluq və dövlətlər arasında əlaqələri möhkəmləndirmək üçün ən mühüm faktorun məhz mədəniyyət olduğunu yaxşı bilirik. Mədəniyyətin verdiyi imkanlardan istifadə edərək dostluq deyil, qardaşlıq münasibətlərimizə daim yeni-yeni töhfələr vermək, onu daha da möhkəmləndirmək və gələcək nəsillərimizə çatdırmaq bizim üçün çox önəmlidir.

- Azərbaycan və Türkiyənin tarix və mədəniyyət baxımından bir-birinə son dərəcə yaxın olduğunu, eyni zamanda Azərbaycan mədəniyyətinin Türkiyədə hələ də kifayət qədər tanınmadığını bilirik. Rəhbərlik etdiyiniz Mədəniyyət Mərkəzinin Azərbaycan mədəniyyətini daha dərindən və geniş şəkildə tanıtmaq üçün hansı planları var?

- Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi mədəniyyətin bütün sahələrində Azərbaycan-Türkiyə əməkdaşlığını genişləndirmək, mədəniyyət sahəsində qurumlarımız arasında əlaqələrin yaradılması, əməkdaşlıq müqavilələrinin imzalanması, qarşılıqlı səfərlər, iki ölkənin təşkilatları arasında təcrübə mübadiləsinin həyata keçirilməsi və qabaqcıl təcrübələrin öyrənilməsi istiqamətində fəaliyyət göstərəcək.

Azərbaycanın zəngin mədəniyyətinin qardaş ölkədə təbliği, tariximiz və mədəniyyətimizlə bağlı obyektiv məlumatların yayılması, qalıcı işlərin həyata keçirilməsi, mədəniyyətimizə dair ortaq elmi tədqiqatların təşkilinə dəstək və Türk kitabxana, muzey, arxiv və fondları ilə əməkdaşlıq planlaşdırılır. Bu əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycan mədəniyyəti, tarixi, ədəbiyyatı və klassik irsinin, bunlarla əlaqəli mənbələrin Türkiyədə öyrənilməsinə, qardaş ölkədə layiqincə tanıdılması və təbliğinə çalışırıq.

Fəaliyyətimizin ilk günlərindən Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhəri ilə yanaşı, regionlarda da Mədəniyyət üzrə qurumların rəhbərləri ilə görüşlər keçirilir, əməkdaşlıq əlaqələri qurulur və müzakirələr aparılır. Eyni zamanda, yerli azərbaycanlı mədəniyyət və incəsənət xadimləri, Azərbaycan dərnəkləri, gənclərlə görüşlər keçirərək onların təkliflərini nəzərə alırıq.

Gələcəkdə mədəniyyət müəssisələrində və universitetlərdə Azərbaycanşünaslıq mərkəzləri yaradılması, Azərbaycan mədəniyyəti və ədəbiyyatı üzrə kurslar, mühazirələr və tədbirlər təşkil edilməsi planlaşdırılır. Ortaq dəyərlərimizə dair yerli alimlərin əsərləri və elmi tədqiqatlarına dəstək veriləcək.

Yerli mətbuatla sıx əməkdaşlıq edərək, internetdə Türkiyə türkcəsində Azərbaycan mədəniyyəti, tarixi, ədəbiyyatı, və Azərbaycanın tarixi dostluq münasibətləri barədə məlumatlar paylaşılacaq. Eyni zamanda, Ermənistanın işğal və soyqırım siyasəti, Azərbaycan mədəni və dini irsinin dağıdılması barədə cəmiyyətin məlumatlandırılması üzərində işlər aparılacaq. Hazırda Türkiyədəki azərbaycanlı tələbələrdən ibarət Mərkəzimizin yanında Vikipediya könüllüləri tərəfindən Vikipediya Beynəlxalq Elektron Ensiklopediyasında Türkiyə türkcəsində Azərbaycana dair bölmələrin yaradılması işi həyata keçirilir.

Mədəniyyət Mərkəzi olaraq, qardaş ölkənin müxtəlif bölgələrində Azərbaycan mədəniyyət və ədəbiyyatı həftələrinin keçirilməsi, musiqi, kino və milli mətbəx günlərinin təşkil edilməsi planlaşdırılır. Beynəlxalq sərgi, yarmarka və festivallarda Azərbaycanı layiqincə təmsil etməyə çalışacağıq. Ümummilli lider Heydər Əliyevin irsinin tədqiqi və tanıdılması, tanınmış azərbaycanlıların xatirələrinin əbədiləşdirilməsi və əsərlərinin teatr səhnələrində tamaşaya qoyulması məqsədilə çoxsaylı tədbirlər həyata keçiriləcək.

- Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi yalnız Ankarada deyil, Türkiyənin digər şəhərlərində də fəaliyyət göstərəcəkmi? Əgər belədirsə, hansı şəhərlər nəzərdə tutulur?

- Əlbəttə, Mədəniyyət Mərkəzi yaradılarkən onun Türkiyəni bütövlükdə əhatə etməsi nəzərdə tutulub. Türkiyənin paytaxtı ilə yanaşı, onun bölgələrində, böyük şəhərlərində Azərbaycan mədəniyyətinə dair tədbirlər, layihələr reallaşdıracağıq. Artıq bu istiqamətdə biz Antalya və Marmarisdə "Azərbaycan mədəniyyəti və sənəti günü" tədbirlərini keçirdik. Bundan başqa, Antalyada keçirilən Beynəlxalq Yörük Türkmen Festivalında da ölkəmizi rəsmi olaraq Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi təmsil etdi. Biz, Antalyadakı dərnəklərimizin də dəstəyi ilə yüz minlərlə festival iştirakçılarına milli mədəniyyətimizi geniş təbliğ etdik.

İl ərzində İstanbul, Əskişəhər və Bursa şəhərlərində də milli mədəniyyətimizə dair tədbirlər planlaşdırırıq. Bu tədbirlərin hər biri 2-3 gün müddətinə hazırlanır. Bu çərçivədə, tanınmış incəsənət ustalarımızın və rəqs kollektivlərimizin çıxışları ilə möhtəşəm konsert proqramları, Mədəniyyət Mərkəzimizin layihəsi ilə Türk dilinə tərcümə olunmuş kitabların təqdimatı, rəsm əsərlərimizin, rəssamlarımızın əsərlərinin, xalçalarımızın və kəlağayılarımızın sərgiləri, milli geyimlərimizin moda nümayişi təşkil edilir. Yəni mədəniyyətimizin bütün sahələrini əhatə edən bir tanıtım proqramı düşünürük.

Bundan başqa, bu il noyabr ayında Türkiyənin İstanbul şəhərində TÜYAP Sərgi və Konqre Mərkəzində baş tutacaq beynəlxalq nüfuza malik kitap fuarının əsas qonağı Azərbaycan olacaq. Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi kimi bu böyük və əhəmiyyətli tədbirə də hazırlaşırıq. Yüzlərlə nəşriyyat və müəllifi bir araya gətirəcək, minlərlə kitabın oxuculara təqdim olunacağı bu sərgidə Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə nəşriyyatlarımız, müəlliflərimiz də iştirak edəcəklər.

Mərkəz olaraq bu mötəbər tədbirdə layihələrimizlə klassik irsimizə dair türk dilinə çevrilərək nəşr edilmiş nəşrlərimizin təqdimatını planlaşdırırıq.

Türkiyədə Səfirliyimizin nəzdində Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin yaradılması ilə əlaqədar bu il 29 noyabr - 8 dekabr tarixlərində Türkiyənin Ankara şəhərində keçiriləcək növbəti ənənəvi 20-ci Ankara Kitab Sərgi-Yarmarkasının da "Qonaq ölkə" statusu Azərbaycana verilib.

ATO Congresium Sərgi Mərkəzində keçiriləcək beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında Türkiyənin hər yerindən oxucular, yazıçılar, nəşriyyatlar, mədəniyyət və sənətsevərləri bir araya gətirir və ümumilikdə sərgini 500 mindən artıq insanın ziyarəti gözlənilir.

Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə sərgi-yarmarkası çərçivəsində hər iki ölkənin alimlərinin iştirakı ilə Azərbaycanın böyük şairi və türk dünyasının mütəfəkkiri Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş Beynəlxalq Konfrans və Mərkəzimizin layihəsi ilə Nizami Gəncəvinin Türk dilinə tərcümə edilmiş və Ankarada yeni çapdan çıxmış əsərinin təqdimatı planlaşdırılır.

- Türkiyədə Nizami Gəncəvi, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Üzeyir Hacıbəyov və digər mədəniyyət xadimlərimizin zəngin irsi, opera və balet, rəssamlıq sənətimiz və zəngin klassik musiqimizin daha fəal təbliği üçün nə kimi planlarınız var?

- Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi, Türk dünyasının və Şərq ədəbiyyatının zirvəsi Nizami Gəncəvinin "Xəmsə"sinə daxil olan bütün əsərlərin orijinaldan Türk dilinə tərcüməsi və nəşri layihəsinə start verib. Ərzurum Atatürk Universitetinin professoru Nimet Yıldırımla imzalanan müqavilə çərçivəsində bu əsərlər Türk dilinə çevriləcək.

Eyni zamanda, Nizami Gəncəvinin Azərbaycan və Türk dünyası ədəbiyyatındakı yerini tanıtmaq məqsədilə dünya alimlərinin yazdıqları elmi əsərlərin Türk dilinə çevrilməsi prioritet təşkil edir. Şərq ədəbiyyatının tanınmış tədqiqatçısı Yevgeni Bertelsin "Böyük Azərbaycan şairi Nizami" monoqrafiyası artıq Türk dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub.

Mərkəz həmçinin, "Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri" not əsərləri və "Azərbaycan xalq nağılları" adlı kitabların türk dilinə çevrilərək nəşri nəzərdə tutulur. Bu nəşrlərin Türkiyədə təqdimatı və Beynəlxalq Kitab sərgilərində nümayişi planlaşdırılır.

Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi incəsənətin ən qədim və zəngin qolu olan milli rəqslərimizin də tanıdılması üçün sistemli iş aparır. Kökü tarixin dərin qatlarına gedib çıxan Azərbaycan rəqs sənəti xalqımızın mənəvi sərvətidir və o, qardaş ölkədə bir çox rəqs kollektivləri, həvəskar qruplar tərəfindən ifa olunur. Amma biz, Mədəniyyət Mərkəzi olaraq, ilk günlərdən milli rəqslərimizin daha professional öyrədilməsi və tanıdılması istiqamətində fəaliyyət göstəririk. Uzun müddət Türkiyədə rəqs ifaçılığı ilə seçilən "Hazar" Azərbaycan Xalq Rəqsləri Ansamblı ilə bu qrupun Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin nəzdində fəaliyyətinə dair razılıq əldə etmişik. Daha sonra "Hazar" Azərbaycan Xalq Rəqsləri Ansambl üzvlərinin ifalarının daha da təkmilləşdirilməsi, düzgün səhnə çıxışları, milli rəqs elementləri, yeni rəqslərin hazırlanması məqsədi ilə Azərbaycandan da mütəxəssislər cəlb etdik. Artıq sevinclə qeyd edə bilərik ki, bugün Səfirliyimizə bağlı Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin Azərbaycan Xalq Rəqsləri Ansamblı təcrübəli bədii rəhbər, solist Gülçöhrə Sangunun rəhbərliyi ilə milli rəqslərimizi Türkiyədə yüksək səviyyədə və professional təqdim edir və sevdirir.

M.MƏMMƏDLİ

525-ci qəzet .-2024.- 3 oktyabr (№180).- S.8;9.