"Musiqi dünyası"nın əlamətdar sayı və yubiley yaşı

Hər il olduğu kimi, yenə də sentyabrın 18-i dahi bəstəkar, musiqişünas, musiqi dramaturqu, publisist Üzeyir Hacıbəylinin və görkəmli bəstəkar, dirijor Müslüm Maqomayevin anadan olduğu gün - Milli Musiqi Günü kimi təmtəraqlı şəkildə qeyd olundu. Azərbaycan musiqi mədəniyyəti üçün bu il daha bir yubiley ilə əlamətdar və sevindiricidir. Belə ki, elmi-pedaqoji, tənqidi-publisistik, mədəni-maarif jurnalı olan "Musiqi dünyası"nın 100-cü yubiley nömrəsi bu il işıq üzü gördü. Diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də odur ki, jurnalın ilk sayı da 25 il öncə (1999-cu il) məhz sentyabrın 18-də geniş ictimaiyyətə təqdim edilmişdi. İlk gündən başlayaraq, bu günə kimi jurnalın elektron versiyası olduğu üçün biz "Musiqi dünyası"nı təkcə jurnal yox,"Azərbaycanın ilk elektron musiqi jurnalı" da adlandıra bilərik.

"Musiqi dünyası" 1999-cu ildən başlayaraq ildə dörd buraxılışı ilə musiqi mədəniyyətinə böyük töhfələr verir. Bəli, sözün əsl mənasında töhfələr... Töhfə dedikdə biz musiqinin müxtəlif aspektlərinə həsr olunmuş maraqlı, böyük faydaya malik elmi və publisistik məqalələrin jurnalda dərc olunmasını nəzərdə tuturuq. Musiqişünaslığın aktual problemləri, etno musiqişünaslıq, musiqi təhsili və maarifçiliyi, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqı, ustadlarımızın xatirəsi, portretlər, musiqi nəzəriyyəsi, teatrşünaslıq, yeni nəşrlər, yubileylər, konsertlər, festivallar, kulturologiya məsələləri adlı rubrikalarda musiqimizin yeni istiqamətləri, bəstəkarlar və onların yeni əsərləri, musiqişünasların yeni əsərləri, eləcə də musiqi həyatımızda baş verən hadisələr ilə tanış olmaq mümkündür. Burada təkcə Azərbaycan alimlərinin deyil, həmçinin xarici alim və tədqiqatçıların "müəyyən mənada nəşr meydanıdır" (T.Məmmədov). Belə ki, jurnalda Rusiyanın, Almaniyanın, Finlandiyanın, Özbəkistanın, Qazaxstanın, Çinin, Türkiyənin və s. alimlərin məqalələri ilə tanış oluruq.

"Musiqi dünyası"nın əsas qayəsi yenilikləri işıqlandırmaqla yanaşı, dövrünün aktual problemlərinin üzə çıxarılmasıdır. Əlbəttə, bu nəşrin yaranması ilə bağlı biz bir neçə musiqi xadimimizin adlarını çəkməliyik. Məlumdur ki, "Musiqi dünyası" jurnalı Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqı və Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası tərəfindən təsis olunub. Hər iki qurumun rəhbərləri - Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, Xalq artisti, professor Firəngiz Əlizadə və Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti, professor Fərhad Bədəlbəyli daim bu işdə böyük köməklərini əsirgəmirlər.

Jurnalın baş redaktoru, bu işi yorulmadan, usanmadan 25 il ərzində bütün çətinliklərə sinə gərərək, irəliyə doğru addımlayaraq aparan, onun inkişafı naminə böyük səylər göstərən Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Tariyel Məmmədovdur. Tariyel müəllim jurnalın 10 illik yubiley nömrəsinin "Redaktordan" adlı bölməsində yazıb: "Musiqi dünyası" jurnalı və elektron nəşrlər mərkəzi musiqi mədəniyyətinin təbliği ilə bağlı bir sıra layihələrin, Heydər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə həyata keçirilən, musiqi sənəti ilə, muğamlarla bağlı böyük layihələrin iştirakçısıdır. Bizə göstərilən etimada görə minnətdarlıq etməyi özümə borc bilirəm" (2009, 3-4 (41).

"Musiqi dünyası" jurnalının ilk buraxılışından başlayaraq hər bir nömrəsinə CD-lər əlavə edilir. Bu günə kimi nəşr olunan 100 CD-də klassik musiqi ilə yanaşı, şifahi ənənəli musiqi nümunələri öz əksini tapıb.

Jurnalın bu qədər geniş vüsət alması onu informasiya sistemlərinə, daha dəqiq desək, beynəlxalq xülasələndirmə və indeksləmə sistemlərinə daxil olmasına səbəb olub. O, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının elmi dərəcələr və elmi adlar verilməsinə dair tərtib olunan siyahıda yarandığı gündən indiyədək öz yerini tutub. Beynəlxalq xülasələndirmədən söhbət açdıqda isə, o, İndex Copernicus, SCİENCE İNDEX informasiya analitik sisteminə daxil edilib. Jurnal həmçinin LİBRARY.RU və RİNÜ-da (Rusiya elmi sitatgətirmə indeksi) platformalarında da indekslənir.

"Musiqi dünyası" dövrün mürəkkəb və keşməkeşli şəraitinə baxmayaraq, musiqi mədəniyyətimizdə böyük bir loqoya çevrildi. Belə ki, burada "Bizim saytlar", "Bizim nəşrlər" "Audio kolleksiya" ilə də tanış oluruq. Bunlara Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası, Musiqi lektoriyası, Məktəblinin elektron kitabxanası, Azərbaycan ənənəvi musiqisi, Azərbaycan teatr xadimləri İttifaqı, Saz məktəbi, Azərbaycan ənənəvi musiqi atlası, "Kitabi-Dədə Qorqud" ensiklopediyası, Əfrasiyab Bədəlbəyli "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti", Üzeyir Hacıbəyli portalı, Azərbaycan tarixinin canlı səsləri, Xan Şuşinski virtual muzeyi, Muğam ensiklopediyası, "Azərbaycan musiqi teatrı" virtual muzeyi, Azərbaycanın foto sənədlər irsi, "Harmony" beynəlxalq musiqi kulturoloji jurnalı, Ü.Hacıbəyli "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" və sair saytlar bariz nümunədir. "Bizim nəşrlər" bölümündə "Azərbaycan klassik aşıq havaları", "Koroğlu aşıq havaları", "Karaoke. Azərbaycan xalq mahnıları və klassik romansları", "Azərbaycan bəstəkarlarının 50 mahnısı", "Azərbaycanda yaşayan xalqların 50 mahnısı" və sair disklər, Audio kolleksiyada isə tarixin canlı səsləri öz əksini tapıb. Doğrudan da, Tariyel müəllimin dediyi kimi: "O ("Musiqi dünyası" jurnalı nəzərdə tutulur - L.Z.), sadəcə jurnal deyil, çoxjanrlı və müxtəlif istiqamətli 46 WEB saytı birləşdirən "Musiqi dünyası" Nəşriyyat Mərkəzidir. Hazırda "Musiqi dünyası"nın mütəxəssisləri "Pate", "Qrammofon", "Qrammofon-Rekord", "Ekstrafon", "Noginsk zavodu", "Yaddaş fabriki 1905", "Muztrust" və "Sport - Rekord" şirkətlərinin istehsal etdiyi dörd yüzə yaxın qədim qrammofon valını bərpa ediblər. Bu gün "Musiqi dünyası"nın arxivində əslində muğam səslənməsinin səs irsinin 250 saatı - vurğulayıram: 25 yox, 250 saatı (!) saxlanılır". Bu, nəinki musiqiçi, eləcə də hər bir vətəndaş üçün çox əlverişli və asan yol ilə əldə olunan mənbədir.

O da maraqlıdır ki, "Musiqi dünyası" jurnalının 100-cü sayında 1999-2024-cü illər ərzində statik məlumatlardan ibarət II hissədən ibarət biblioqrafik göstərici təqdim edilmişdir. I hissənin (1999-2018-ci illər) tərtibçiləri Fəxriyyə Səfərəliyeva və Lalə Hacıyeva, II hissənin (2019-2024-cü illər) tərtibçiləri Leyla Babayeva və Aynur İsgəndərova. Bu göstəricilərdən məlum olur ki, 25 il ərzində jurnalın 100 nömrəsində 270 müəllifin ümumilikdə 3455 məqaləsi dərc edilib, 400085 nəfər isə bu jurnalı elektron ünvanda izləyib.

"Musiqi dünyası"nın 25 illiyinə həsr olunmuş tədbirlər sırasında bu ilin 15-16 oktyabr tarixində Rusiya Dövlət Sənətşünaslıq İnstitutu, P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyası və Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının "İnformasiya, kommunikasiya, yaradıcılıq" adlı birgə konfransının keçirilməsi planlaşdırılır. Həmin tədbirdə həm "Musiqi dünyası"nın 100 saylı buraxılışının təqdimatı, həm bir çox tanınmış alimlərin çıxışları nəzərdə tutulur, həm də Rusiya Sənətşünaslıq İnstitutunda bu yubiley ilə əlaqəli dəyirmi masa təşkil olunacaq.

Sonda Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti, professor Fərhad Bədəlbəylinin jurnalın yubiley buraxılışındakı bir fikrini nəzərə çatdırmaq istərdim: "Jurnalın bugünkü səviyyəsi müxtəlif problemlərin və geniş coğrafiyanın əhatə olunmasına görə qürur hissi doğurur. Bizim jurnalımız və onun yüzüncü nömrəsi bunun sübutudur, belə ki, o, 25 il ərzində ölçüyəgəlməz dərəcədə böyüyüb, çoxdilli auditoriyanın geniş əhatə olunması, müxtəlif ölkələrdən hər zaman vətənlərində özlərini reallaşdıra bilməyən müəlliflərin cəlb edilməsi sayəsində yerli-məhəlli səviyyəni çoxdan aşıb. Bu müəlliflər "Musiqi dünyası" vasitəsilə beynəlxalq elmi ictimaiyyətə çıxış yolu tapırlar. Eyni zamanda, jurnalımız hər cəhətdən bu formatdakı çap nəşrləri üçün standartlara cavab verir. Jurnal müxtəlif səviyyələrdə bir çox beynəlxalq və yerli müsabiqələrin laureatıdır. Mən fəxr edirəm ki, "Musiqi dünyası" beynəlxalq media məkanında öz yerini tutmuşdur. Azərbaycanı layiqincə təmsil edir və müxtəlif ölkələrin musiqiçilərinin rəhbərlik etdiyi orijinal mədəniyyət layihəsidir. Bu onun innovativ konsepsiyası - elektron və çap versiyalarında 3 dildə nəşr olunması sayəsində baş verdi".

Biz də bu fikirlərə qoşularaq həm "Musiqi dünyası"na, həm də onun yaradıcısı, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Tariyel Məmmədova yeni yubileylər diləyir, musiqi mədəniyyətində həmişə öndə gedərək, ən əsası, daim ilklərə imza ataraq, yeni-yeni yazıları ilə musiqi ictimaiyyətini sevindirməyi arzulayırıq.

Leyla ZÖHRABOVA

Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, dosent

525-ci qəzet .-2024.- 4 oktyabr (№181).- S.14.