Hamının bildiyi hekayə

Dünyanın getdikcə qarmaqarışıq, düyününü aça bilmədiyimiz bir yumağa dönüb səbrimizi dərimiz kimi boğazımızdan çəkib çıxartdığı bir vəziyyətdə insan duyğularından, elə dünyanın özü qədər qəliz olan insan münasibətlərindən yazmaq vecsizlik olar, bəlkə. Bütün qəlbinlə, ağlınla, gözlərinlə, qulaqlarınla havada bir-birini keçməyə çalışan raketlərə, yerdə onlardan qaçmağa çalışan adamlara diqqət kəsilmək istəsən də, otağındakı xırda bir əşya səni yenə duyğuların içinə atır. Yazmaq istədiklərinlə yaza bilmədiklərin bir-birinə müharibə elan edir. Bu ağır davanın sonunda yenə özünü hələ də cavabını bilmədiyin minlərlə sualın içində tapırsan. Mən yenə yazmaq istədiklərimi yox, yaza bilmədiklərimi bölüşməyə çalışacam. Çünki hamının dediyi, çoxunun dərk edə bilmədiyi o cümlə kimi, "Yazmaq xilas edir!" şablonunu çoxdan ürəyimin və beynimin divarlarından asmışam.

Körpə vaxtı yerimək, kiməsə çatmaq, istədiyimizi götürmək bəzən bir, bəzən də iki ilimizi alır. Ayaq üstə durmaq, qaçmaq, uzanıb nəyəsə çatmaq üçün aylarımızı xərcləyirik. Yıxıla-yıxıla, iməkləyə-iməkləyə, yaralana-yaralana, nəhayət, bunu bacarırıq. Özümüzü ifadə etmək də elə yerimək qədər çətin olur. Kəlmələri, hərfləri öyrənənə qədər illərimiz uçur. Və bir gün hamı ilə hər şeyi danışa bilirik. Yazmaq da, düşünmək də, bir məqsədə, hədəfə varmaq da onlar kimi. Uşaq vaxtı, ya da başı qaynar, qanı qaynayan gəncliyimizdə qaçmağın, danışmağın, özümüzü göstərməyin nə qədər vacib olduğunu düşünürük.

Günlər, aylar, illər keçdikcə yerimək də, qaçmaq da, danışmaq da yorur bizi. Yerimizdəcə qalmaq, gün boyu kirimək, heç kimə heç nəyi ifadə etmək istəmirik. İnsan oğluyuq da, bir vaxtlar bunlar üçün bütün enerjimizi xərcləyirdik, indi hamısının, əslində, bizi bizdən ayıran şeylər olduğuna inanırıq. Quru bir həvəssizlik çökür canımıza. Təzə adamlar tanımaq istəmirik.

Başqalarını bilmirəm, amma mən hiss edəndə ki, özümlə təkbaşına qalmağı bacarmıram, onda hər şeydən soyudum. Hamıya buz baltası, özümə qaynar şiş olub batdım. Sən demə, illərdi, yazının əvvəlində dediyim kimi, lap uşaqlıqdan danışmaq istədiyim, çatmaq istədiyim, arxasınca qaçdığım özgələrə vaxtımı israf edərkən özüm yadımdan çıxmışam. İndi o adamı, yəni özümü axtarıram. Bizə öyrətmişdilər ki, iki qulağın, bir dilin varsa, çox qulaq asıb, az danışmalısan. Əvvəllər bu mənə çox mənasız gəlirdi. Niyə kimisə dinləmək məcburiyyətindəyəm? Niyə danışan tərəf mən olmamalıyam? Sonra yavaş-yavaş qəbul etdim ki, çox dinləmək lazımdır. Amma başqalarını yox, özünü. Səsini içindən eşitməlisən, ağzından yox. Qulaqlarını daxilindəki canavara verməlisən. Onun qışqırmağa, mühakimə etməyə ehtiyacı var.

Bilirsiniz, qarmaqarışıq dünyadan buralara necə gəldim? Xırdaca bir əşya, lap dəqiqləşdirsəm, kəsilmiş bir bilet məni bir vaxtlar tilsimləyən sevginin xatirələri içinə atdı. O vaxtlar məni həyəcanlandıran, sevgiyə və bütün adsız hisslərə inandıran kimsə üçün çox qaçırdım, çox danışırdım. Ona tərəf hər gün əllərimdə ümidlər, xəyallar saymaqdan yorulduğum qədər addım atırdım. Onu inandırmaq üçün sözləri seçib ən gözəl ithafları yazırdım. Ona özümü ifadə etmək xoşbəxt edirdi. Qarşılığı bircə xoş söz, bircə isti toxunuş olsa belə, hər şeyi hesablamadan onun üçün xərcləyirdim. Bir gün gözlərim açıldı, yuxudan oyandım və gördüm ki, o sadəcə yerində dayanıb məni gözləyir. Və bir gün addım atmaq istəsə, mənim yoluma yox, özünün seçdiyi cığıra tərəf gedəcək. Mən də dayandım. Mən də kiridim. O yolu bir sərhəd seçib tikanlı məftillərlə bəzədim. İçimdə sual kimi qalan o münasibətə də nöqtə qoya bildim. Otağımda ona aid, onu andıran hər şeyi atdım. Bircə bu əclaf kağız parçası özünü gizləməyi bacarıb. Aylar sonra qarşımda çoxdan unudulmuş bir cinayətin yeni sübutu kimi dayanmışdı. Məndən təzədən hesabat alırdı. İstintaq yenə başlamışdı. Çox gözləmədim. Nə o tikanlı sərhəddi açmaq istəyirdim, nə də o nöqtəni vergül etmək fikrim var idi. Bileti külqabıya atıb yandırdım. Bircə dəqiqədə mənə tərəf ordu qurub gələn xatirələrdə yanıb külqabıya sığacaq qədər heç oldu. Qoxusunu da pəncərədən icazəsiz girən payız küləyi alıb apardı.

Hamının belə hekayəsi var. Hamının qaçıb, sonra bir andaca dayandığı yerlər vaxt gəlir içində dərd olur. Həmin anlarda daha bir şablonun nə qədər mənasız olduğunu başa düşürsən: "Ümid sonda ölür..." Bu çürümüş fikir də digərləri kimi tarix olur. İndi ümidlər insanlar kimi heç nə demədən, arxasında heç bir həyat nişanəsi qoymadan eləcə əllərimizdən uçub gedirlər. Ümid dua deməkdirsə, onların da havada qarşısını kəsən minlərlə dəmir parçası ixtira olundu. Ümidlər də bizim kimi səbirsiz oldu. Onlar da gözləmək istəmir. Biz danışmağı susmağa, qaçmağı dayanmağa dəyişəndə, onlar da yerini bir-iki günlük ağrılara verib gedirlər.

Bir gün həqiqətən dərk edirik ki, özümüzü dinləməyə nə qədər ehtiyacımız var imiş. Çünki bütün yaraların səbəbləri özümüzdə gizlənib. Elədiyimiz səhvlərə hər dəfə bir ad verib təsəlli tapdıqca ürək də son istifadə müddətini gözləmədən yaşamağa fasilə vermək istəyir. Yaşamağa fasilə, yəni hələ döyünmək istəyir, amma bir az tək qalmalıdır. Beyin heç bir müdaxilə etməməlidir. Bir az da elə-belə döyünmək istəyir.

Amma bizi yoran adamlar çox vaxt bir fikri olmayanlar olur. Qərarsız adamlar. Bizi ən çox incidən adamlar da onlardır. Nə getməyimizə icazə verirlər, nə də qalmağımız üçün bir səbəb. Bütün yük bizim çiyinlərimizdə yeriyirik. Yoruluruq. Və bir gün heç nə demədən hamıdan, hər şeydən, hər yerdən uzaqlaşanda adımız olur vecsiz, məsuliyyətsiz, gücsüz. Əvvəl-əvvəl bu xitablar bizi narahat edir. Sonra hər şeyin fərqinə vardıqca, əslində, bütün məsələnin bizdən yox, yerindəcə qərarsız qalan adamlardan qaynaqlandığının fərqinə varanda təskinlik tapırıq. Bizim əlimizdən alınan aylar, illər, həyəcanlar, gülüşlər də sədəqə kimi ömrümüzün qalanına səpələnir. Həmin vaxt özümüzdən bircə xahişimiz olmalıdır. Hətta lazım gələrsə, özümüzə yalvarmalıyıq: Bir də eyni səhvləri təkrarlama, nolar! Çünki dünya getdikcə sənin də, başqalarının da dəyərini ucuzlaşdırır. İndi, sözün əsl mənasında, hamımız heç kimik. Göyün altında milyardlarla heç kim...

Rəvan CAVİD

525-ci qəzet .-2024.- 5 oktyabr (№182).- S.17.