GMO mədəniyyətlər

Qismət Rüstəmov, şair:

- Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını kim alacaq? Təxminimi yox, arzumu deyə bilərəm. Adı keçən namizədlər içində Etvuddan da, Kartareskudan da, Coys Kerol Outsdan da, Ulitskayadan da bir neçə kitab oxumuşam, bəzilərindən tərcümə də etmişəm, ancaq bizim mühit üçün adı tanış olmayan avstraliyalı yazıçı Cerald Myorneynin (Gerald Murnane) almasını daha çox istərdim. Ədəbiyyatın bu sakit dahisini iki-üç il öncə Türkiyədən aldığım bir jurnaldakı revyudan tanımışam. Türkcə bir neçə yığcam kitabı çıxıb, bənzərsiz poetik üslubu var.

Osman Gündüz, Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti:

- Səmimi deyim, analitikası güclü olan, data yönümlü açıqlamaları olan nazirlər içərisində ölkədə ilk yerdə Emin Əmrullayevdir.

O, həm də özünün məsul olduğu təhsil və elm sahəsi üzrə neqativləri qeyd etməkdə də öncül yerdədir. Əlində böyük data var, həm də bu data emal olunmuş vəziyyətdədir, konkret nəticələr çıxarmağa, istənilən bir ümumiləşdirmə aparmağa və qərarlar qəbul etməyə imkan verən bir vəziyyətdədir.

Hiss olunur ki, hər çıxışından öncə bu datadan yetərincə bəhrələnir.

Xatırlayıram ki, nazir əvvəllər də Nazirlikdə statistika yönümlü şöbəyə rəhbərlik edirdi.

Data yönümlü çıxışlar, real rəqəmlərə və təhlilə söykənən açıqlamalar da adətən "ütülü", hamının "həzm edəcəyi" vəziyyətdə olmur.

Son illərdə müəyyən uğurlarla yanaşı, təhsil və elm sektorunda xeyli problemlər də olduğundan, cəmiyyətin hər bir üzvü də təhsil ilə əlaqəli olduğundan nazirin çıxışlarını həzm etmək elə də asan olmur.

Odur ki, hər dəfə onun çıxışlarından sonra müzakirələr qaçılmaz olur.

Bəzən rəqiblərinin, müəyyən qrupların bundan sui istifadəyə cəhdlər etməsi də müşahidə olunur.

Ötən gün Emin müəllimin "Tərəfdaşlıqdan Tərəqqiyə" mövzusunda Təhsilin İnkişafı Forumundakı çıxışı da maraqlıydı.

Belə anladım ki, ali təhsil müəssisələrində, bütövlükdə ali təhsil sistemində dəyişikliklər olacaq.

Asif Nərimanlı, jurnalist:

- Putin Əliyevlə Paşinyanın üçtərəfli görüşünü təşkil edə bilməyib. Halbuki MDB dövlət başçılarının Moskva sammiti Rusiya üçün növbətçi xarakterli olsa belə, görüşün keçirilməsi və Bakı-İrəvan danışıqlarındakı vasitəçilik mübarizəsində irəli çıxması üçün yaxşı fürsət idi.

Rusiya prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakov bildirib ki, "üçtərəfli görüşlə bağlı fikir bəziləri tərəfindən dəstəklənmir". Böyük ehtimalla, Uşakovun dediyi "bəziləri" Ermənistandır. Rəsmi Bakı hələ Putinin Azərbaycana səfəri ərəfəsində danışıqların Moskvada davam etdirilməsinə razı olduğunu bəyan etmişdi, rəsmi İrəvan isə bundan imtina etdi. Çünki Moskva masasında kommunikasiyanın açılması - Zəngəzur dəhlizi Azərbaycan və Rusiyanın gündəliyi uyğundur. Və mümkün üçtərəfli görüşdə İrəvan təzyiq altında qalacaqdı. İstisna deyil ki, Rusiya ondan uzaqlaşan Ermənistanın MDB iclasında iştirakını mövcud vəziyyətdə irəliyə doğru addım hesab edərək, üçtərəfli görüş üçün Paşinyana təzyiq etməyib.

Hərçənd Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov Putinin Əliyev və Paşinyanla ikitərəfli görüşdə Zəngəzur dəhlizi məsələsini müzakirə etdiyini açıqlayıb. Putinə "sülhün kəsişməsi" layihəsi ilə bağlı broşür təqdim edən Paşinyan isə yenidən Zəngəzur dəhlizinə qarşı çıxıb. Dəhliz ətrafında intriqalar davam edir və mövqelər arasındakı ziddiyyətlər göstərir ki, regional kommunikasiyanın açılması perspektivi getdikcə çətinləşir.

Fərid Pərdəşünas, texnobloger:

- Ötən həftə Azərbaycan Dəmir Yollarının dəvəti ilə qurumun rəqəmsallaşma mövzusunda olan ictimaiyyət nümayəndələri ilə toplantısında iştirak etdim. Diqqətimi çəkən bəzi məqamları sizinlə bölüşmək istəyirəm:

* ADY Asiya İnkişaf Bankından 47 milyon dollarlıq kredit alıb və bu vəsait nəhəng rəqəmsallaşma planının icrası üçün xərclənəcək. Xüsusilə bu işdə Azərbaycanın nəqliyyat dəhlizlərindən yük daşımalarında effektiv istifadəsi planlanır. Eləcə də vəsaitin bir hissəsi Dəmir Yollarında infrastrukturun tam rəqəmsallaşması, kadr hazırlığı, texnoloji infrastrukturun təkmilləşdirilməsinə yönələcək.

* Azərbaycan Dəmir Yolları nəhayət ki, ölkədaxili gedişlərdə dinamik qiymət siyasətinə keçid edir. Səhv etmirəmsə, 1 noyabrdan tətbiq olunacaq. Bu isə o deməkdir ki, gedişləri əvvəlcədən almaqla daha aşağı qiymətə bilet əldə etmək mümkün olacaq. Beynəlxalq təcrübədə sıx gördüyüm bir detaldır. Yaxşı endirimlər olsa, uğurlu olacağına inanıram. İlkin rəqəmlərin 15%-ə qədər olduğu deyilir. Düşünürəm, bunu 30%-ə qədər qaldırmaq lazımdır.

* Sərnişin daşınması sahəsində olan yeniliklərdən biri qatar və stansiyalarda ödənişsiz Wi-Fi xidmətinin istifadəyə verilməsidir. Sərnişinlər Bakı, Koroğlu, Bakıxanov, Sabunçu, Pirşağı, Sumqayıt, Goran, Gəncə, Ağstafa və Qəbələ stansiyalarında bu xidmətdən yararlana biləcək. Əlavə olaraq qatarlar da internetlə təchiz olunur.

* Şirkət, həmçinin insan kapitalına sərmayə yatıraraq əməkdaşlarının peşəkar inkişafını da dəstəkləyir. Bu istiqamətdə rəqəmsal iş mühiti yaradılıb, lazım olan bütün texniki vasitələr ilə təminatı həyata keçirilib.

Ümumilikdə, ADY-nin bu kimi ictimai dinləmələr təşkil etməsini və planlarını ictimaiyyətlə bölüşməsi üçün atdığı addımları uğurlu hesab edirəm. Görüşdə ADY üçün iradlar və təkliflər də səsləndirdik. Ümumiyyətlə, bu qurumun inkişafı yük daşımaları sahəsində ölkəyə gəlir gətirəcək, Azərbaycanı regionda önəmli haba çevirəcək. Sərnişin daşımaları sahəsində isə şəhərin yükünü azaldacaq, sıxlığı aradan qaldıracaq. Plan göstərir ki, ciddi bir iş var ortada və 2027-ci ilə qədər ciddi irəliləyiş əldə olunmalıdır.

Qarşıdan gələn 13 oktyabr dəmiryolçuların peşə bayramı münasibətilə də indidən hər bir əməkçi dəmiryolçunu təbrik edirəm.

Elxan Şahinoğlu, politoloq:

- Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin "döyüş meydanındakı vəziyyət ən geci 2025-ci ilə qədər Ukraynada müharibəyə son qoymaq üçün addımlar atılması üçün imkan yaradır" optimizminin nəyə əsaslandığını söyləmək çətindir. Zelenski oktyabr, noyabr və dekabr aylarında hər şeyin sülhə və davamlı sabitliyə doğru aparmaq şansının olduğunu bildirib. Doğrusu, döyüş meydanındakı vəziyyəti nəzərə alaraq Ukrayna üçün hər şeyin yaxın zamanda müsbət həll olunacağını söyləmək çətindir, əksinə, Rusiya Donbasda işğal ərazisini genişləndirməkdə davam edir. Ukrayna ordusunun avqustun əvvəlində Rusiya ərazisinə müdaxiləsi müsbət qiymətləndirilsə də, bu hələ ki, müharibənin gedişini Ukraynanın xeyrinə dəyişməyib. Ukrayna ordusu müqavimətini davam etdirir, döyüş bölgəsində nə mümkündürsə edir, ancaq ordunun işğal altındakı əraziləri yaxın aylarda geri qaytarmaq üçün daha çox canlı qüvvəyə və hərbi texnikaya ehtiyacı var. Rusiyanın müharibədə gündəlik itkiləri min nəfəri keçir, yüzlərlə hərbi texnikası da vurulur, buna baxmayaraq, Rusiya ölənlərin yerinə yenilərini göndərir, hərbi texnikası da zavodlardan birbaşa cəbhə bölgəsinə göndərilir. Ukrayna isə canlı qüvvə və hərbi texnika sarıdan çətinliklərlə üzləşib. Zelenskinin Ukrayna ilə bağlı ikinci Sülh Sammitinə olan ümidləri də özünü doğrultmaya bilər. İyunun 15-də İsveçrədə keçirilən birinci sammitin Ukrayna üçün böyük faydası olmadı. Qərb ölkələrində müharibədən yorğunluq özünü büruzə verir, bu amil də Ukraynanın əleyhinə işləyir. Odur ki, Ukrayna istədiyi nəticəni sammitlərdə deyil, döyüş meydanında - əks-həmlə ilə əldə edə bilər.

Aqşin Yenisey, şair:

- Hər üç ailədən birində baba ilə nəvənin eyni ad daşıdığı cəmiyyətimizdə atalar-oğullar problemi nəzəri məsələdir.

Praktikada bu problem həllini tapıb: oğul öz övladına atasının adını qoyaraq atasını yenidən dünyada canlandırır, bununla da ona olan bioloji borcunu ödəmiş olur.

Bu üsul gizli olaraq öləri olanı canlı tutma niyyətindən doğur. Eynisi dəyərlər, anlayışlar aləmində də baş verir. Hər bir yeni düşüncəmiz öz borcunu ödəmək üçün özündən əvvəlkini yenidən yaradır.

Beləliklə, mədəniyyətimiz təbii yolla təkrarlanan sabitliyini qoruyub saxlayır.

Qərb mədəniyyətinin genini dəyişən lüteranizm, modernizm kimi hərəkatlar Şərqdə baş verə bilməz. Bunu "oğlum olsun, atamın adını qoyacağam" əhdiylə əlinə tüpürüb yorğanı başına çəkən xalq istəməz.

İnkişaf etmiş bütün xalqlar mədəniyyətinin genini dəyişmiş xalqlardır, can atdığımız mədəniyyətlər GMO mədəniyyətlərdir.

Nigar Sabirqızı, jurnalist:

- Həyat yoldaşını və 8 aylıq körpəsini qətlə yetirən "kişinin" son sözünə baxdım. Deyir, mənə 4 nəfər şahid lazımdır ki, xəyanəti təsdiqləsin. Allahın da yanına gedəndə deyim ki, xəyanəti sübuta yetirdim. Belə insanların olduğu cəmiyyətdə yaşamaq doğrudan təhlükəlidir. Vicdansızlıqları azmış kimi, Allahı öz çirkin əməllərinə alət etməkdən də qorxmurlar. Bu "adam" düşünür ki, arvadını xəyanətə görə öldürdüyü üçün Allah bunu bağışlayacaq. Yaxşı səbəb tapıblar özlərinə - xəyanət. Arvadını öldürənlərin hamısı xəyanət səbəbini gətirir. Demirlər ki, psixi xəstəyik, dini fanatikik, deyirlər ki, arvadım xəyanət edib. Birincisi, mən bu xəyanət iddialarının əksəriyyətinə inanmıram. Ya narkotik, ya da radikal dinçilik bunların başını xarab edib. Bunlara ömürlük həbs cəzası belə azdır. İkincisi, yaxşı kişi olsaydın, arvadın da xəyanət etməzdi. Əsla xəyanətə haqq qazandırmıram. Amma kişi və ya qadın xəyanət edirsə, bunun bir səbəbini də digər şəxsdə axtarmaq lazımdır. Dilinizi qadını şərləməkdən, əlinizi də qadına qaldırmaqdan çəkin. Nə kişilik belə olur, nə də dinçilik.

525-ci qəzet .- 2024.- 11 oktyabr(№186).-S.10.