Qızıl əyarlı
böyük Müəllim
Onu həmişə böyük hörmət, ehtiram və
sayğı ilə xatırlayıram. Professor Şirməmməd
Hüseynov - doğruları sevən insan, həqiqətlərin
yanında olan Müəllim. Ömrümün qızıl
anlarından gələn qızıl əyarlı insanlardan
biri...
Dünyada ən böyük müəllimim olmuş, ən
əvəzsiz dəyərləri öyrəndiyim gözəl
və əvəzsiz insan, rəhmətlik atam bir gün
ağır bir xəstəni ziyarətə getmək istəyirdi.
Xəstənin artıq heç kəsi
tanımadığını bildirdim. Soruşanda cavabında
mənə belə dedi:
- Qızım, mən ki onu tanıyıram...
Onda anladım ki, insan ən birinci öz vicdanı
qarşısında cavab verməlidir. Dünya belə
olsaydı, nə dərdimiz olardı, İlahi! Bugünkü
müharibələr, saysız-hesabsız qətliamlar
olmazdı, yeyən insan qonşusunu ac qoymazdı.
Yıxılana əl uzadardı insanlar, bir-birilərinə
hörmətlə, mərhəmətlə
yanaşardılar...
İlahi, gənclik nə gözəl dövrdür...
Elə bilirsən, bitib-tükənməyəcək. Səndəki
gözəllik, qüvvə olduğu kimi qalacaq son nəfəsinə
qədər. Həmişə sənə elə gələcək
ki, dağı-dağ üstünə qoya bilərsən.
Ən uca dağları yaradacağını
düşünürsən, yer üzündə səndən
güclüsü, qüvvətlisi yoxdur sanırsan.
Elə bilirsən, həmişə şəninə təriflər,
komplimentlər deyiləcək. Şeirlər belə
yazılacaq. Sən də qürurunu qırıb, deyilənləri qəbul etməyəcəksən...
Amma... amma zaman keçəndən sonra, yaşlananda hər
ötən gün, hər keçən il xatirələrə
çevrilir. Əlçatmaz olur, ünyetməz olur. Bəzən
o qədər təəssüflənirsən ki...
Xatirələr rəfinin də ən gözəl
güşəsində tələbəlik illəri
dayanır. O rəfə yaxınlaşmağa ehtiyat edirsən,
qorxursan. Çünki hər anın qəlbini
sızladacağını, incidəcəyini bilirsən.
Ömrünün qızıl dövrü, o illərin
qızıl əyarlı insanları...
Onlardan birini tez-tez xatırlayıram - professor Şirməmməd
Hüseyovu...
Universitet, Jurnalistika fakültəsi. İlk gün
auditoriyaya girəndə belə bir sual verdi:
- Səni harda görmüşəm? Oxumamısan
bundan əvvəl burda?
Doğrudan qəribə gəldi sualı mənə.
Çünki heç zaman oxumamışdım universitetdə.
Bildim ki, kiməsə oxşadır.
- Yox, professor, bu il qəbul olmuşam.
- Hmm...
Qəribə gülümsəməyi vardı. Bir də
ən qəribə olanı bəzən Şəki ləhcəsiylə
dərsdən əlavə nəsə danışırdı.
Bizi faktlarla yükləməmək üçün, arada dinləndirmək
üçün. İnsanın gözəlliyi, qiyməti
budur. Ona görə unuda bilmirsən, ona görə elə
insanlara özünü borclu sanırsan. Və borcunu ödəmək
üçün çabalayırsan. Elə insanların əməyinin
heç olmasa, bir damlasını qaytarmağı
düşünürsən...
Şirməmməd Hüseynov 1924-cü ildə Şəkidə
anadan olmuşdu - təbiətin heç bir gözəlliyini əsirgəmədiyi
bir bölgədə. O gözəlliklərin arasında
böyümüşdü, oranın əsrarəngiz
havasıyla nəfəs almışdı. 1940-cı ildə
orta məktəbi bitirib, 1941-1943-cü illərdə Şəki
Müəllimlər İnstitutunun fizika-riyaziyyat fakültəsinə
daxil olmuşdu. İkinci Dünya müharibəsi
dövründə Zaqatalada və Şəkidə müəllim
işləmişdi.
Ancaq içindəki ədəbiyyat sevgisi, yazmaq
duyğusu bir gün onu Azərbaycan Dövlət Universitetinin
filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə gətirir.
İnsan sevmədiyi yerdə olanda özünü sudan
ayrı düşmüş balıq kimi hiss edir. Onun
içindəki dəniz başqa hava üstə
dalğalanır, tamam başqa şeylər
pıçıldayırdı. Sözün tilsiminə
düşənlərə qurtuluş olmayıb heç zaman.
İnsan kimdən qaçsa da, özündən qaça,
ürəyini, qəlbini isidən duyğulardan əl çəkə
bilməz. Nə zaman olursa-olsun, o istəyin arxasınca gedəcək,
həmin istəyin əsiri olacaq...
1950-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin
filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsini bitirir.
1950-1954-cü illərdə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət
Universitetinin (MDU) jurnalistika fakültəsinin aspiranturasında
təhsilini davam etdirir. 1954-cü ildə MDU-nun jurnalistika
fakültəsində namizədlik dissertasiyası müdafiə
edir.
Bir gün auditoryada Moskvaya getdiyi günlərdən
danışırdı:
- Anam Moskvaya gedəndə mənə "Bax, tək qayıt, - dedi - dərslərinə
diqqət elə".
Bu, bir müdrik türk qadının övladına
verdiyi məsləhətdir, üstüörtülü tərbiyəsidir,
mesajıdır, oğlunu yola salan ananın
xatırlatmasıdır. Əsrlərdir belə qeyrətli
anaların tərbiyəsilə böyüdük, onu
yaşatmağa çalışdıq.
Sonra da gülümsədi:
- Mən də tək qayıtdım, anamı incidə
bilməzdim...
Və bu da bir türk oğlunun anasına
sayğısı, hörməti idi... Yaxşı bilirdim ki,
professorumuz bu söhbətləri elə-belə
danışmır - dərs arasında bizə tərbiyəni
də aşılamağı unutmurdu. Onun Moskvada işləmək
imkanı olmasına baxmayaraq, doğma universitetinə
qayıtması da boşuna deyildi.
Bax, Vətən budur - səni çəkir, səni
çağırır. Harada yaşayırsan yaşa, hara
gedirsən get, hansı adların, sərvətin, sarayların
sahibi olursan ol, onun gücündən, qüvvəsindən,
cazibəsindən çıxa bilməzsən. Səhra olsa
belə, susuz, günəşi beyinləri qovuran çöllər
olsa belə.
Səni yaşıllıqların, rəngarəng
meşələrin ortasından, çiçəkli-güllü
baxçaların arasından geri alacaq, qoynunda
barındıracaq. Sən bütün gözəllikləri o
tozlu-torpaqlı səhraya dəyişəcəksən.
Çünki o, Vətəndir. Hara getsən, onun qoxusunu
duyacaqsan, onun həsrətini çəkəcəksən,
ora qayıtmaq istəyəcəksən...
Ürəyinə hökm edə bilməyəcəksən...
Çünki Vətən Vətəndir...
Şirməmməd müəllimin Vətən sevgisi,
dövlətinə, torpağına sədaqəti bir
başqaydı. Bunu duymaq, anlamaq lazım idi. Məncə, bunun
üçün onun yazdığı kitabları, elmi məqalələri
oxumaq yetər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat
və yaradıcılığını ortaya qoyması
çox şey deyir bizə. Onun ən çox ədalətli
olması, doğruları sevməsi alqışa layiqdir.
BDU-nun professoru Akif Rüstəmovun dedikləri: "Mən
həmişə özümü Şirməmməd müəllimin
tələbəsi sayıram. Onun xeyirxahlığını
heç vaxt unutmaram. Amerika yazıçısı və
filosofu Henri David Taronun təbirincə desək,
yaxşılıq yeganə libasdır ki, heç vaxt köhnəlmir.
Bəli, ustad müəllimin yaxşılıq libası
heç vaxt köhnəlməyəcək, çünki bu
libas vicdan, ləyaqət və xeyirxahlıqdan biçilib.
Onun qədər doğruluğu sevən ikinci birinə rast gəlmədim.
O, həqiqətləri sovurmaq üçün rektoru, yüksək
vəzifəli insanları belə qarşısına
alırdı.
Şirməmməd müəllim sözündə
bütöv adamdır. Onun ən çox nifrət etdiyi
şey yalan danışmaqdır. Həmişə deyirdi ki,
yalanın ən böyük düşməni var, o da həqiqətdir.
Şirməmməd müəllimin dekanlığı
dövründə (1970-1976), əgər belə demək
mümkünsə, tədris məktəbi keçdim. Tədrisin
incəliklərini məhz həmin dövrdə öyrəndim.
Dekan işlədiyim vaxt öyrəndiklərimin çox
böyük köməyi oldu. Həmin dövrdə fakültədə
tədris olunan bütün fənlərin proqramı çar
olundu, elmi əsərlərin "Jurnalistika" seriyası və
"Jurnalist" tədris qəzetinin nəşri qaydaya
düşdü".
1954-cü ildən Azərbaycan Dövlət
Universitetinin jurnalistika fakültəsində işə
başlayan Şirməmməd müəllim ömrünün
sonuna qədər həyatını tələbələrin
təhsilinə həsr edib. Dekanlığa qədər
yüksəlib. Universitetinin "professor" titulunu
qazanıb. Mediaya aid olan
mükafatlara və titullara sahib çıxıb. "Şərəf"
ordenli professor tələbələrin sevimlisinə
çevrilib...
Həmişə düzlüyün, ədalətin
yanında olan insan unudula bilməz. Jurnalistika fakültəsinin
hansı tələbəsindən bunu soruşsan, heç
düşünmədən dediklərimlə
razılaşarlar.
Onun qayğıkeşliyi adamı heyran qoyurdu.
Özü də sözünü elə deyərdi ki, zərrə
qədər incməzdin, alınmazdın. Bir dəfə
Bakının küləkli payız günlərinin birində
dəhlizdə qarşılaşdıq. Mənə baxıb
gülümsədi:
- Bu qədər zəriflik olmaz, qızım. Bir az
çox ye. Yoxsa Bakının küləyi səni aparar...
Həmişə onun bu sözlərini
xatırlayıram. Qayğıkeşliyi, özünəməxsus
gülümsəməyi düşür yadıma. Dönə-dönə
rəhmət oxuyuram ömrümün qızıl
dövrünün qızıl əyarlı insanına.
Dediyi heç bir cümləni də unutmazdı.
Çox iti yaddaşı vardı. Son imtahanda qapıdan
çıxanda dedi:
- Xatırladım səni əvvəllər harda
görmüşəm. "Gün keçdi" filmində.
Sonra da yenə gülümsədi...
Moskva
Ulduz QASIM
Yazıçı-publisist, Moskva
525-ci qəzet .- 2024.- 17 oktyabr(№190).-S.11.