"Erkən təhsil şəxsiyyətin inkişafında böyük rol oynayır"

MÜTƏXƏSSİSLƏRİN FİKRİNCƏ, MƏKTƏBƏQƏDƏR TƏHSİL SAHƏSİNDƏ ÇALIŞANLARIN DİAQNOSTİK QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ ÇOX VACİB ƏHƏ

Bu il ilk dəfə məktəbəqədər təhsil müəssisələrində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan tərbiyəçi-müəllim və metodistlərin peşəkarlıq səviyyəsinin və peşə yararlılığının yoxlanılması üçün diaqnostik qiymətləndirilməsi həyata keçirilib.

Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyindən (MÜTDA) bildirilib ki, namizədlər 4 istiqamət üzrə hazırlanmış 60 suala cavab verirlər. 120 dəqiqə ərzində məzmun və metodika, təhlükəsizlik, pedaqoji etika və əməkdaşlıq, özünüinkişaf mövzularını əhatə edən suallar cavablandırılır. Qiymətləndirilmə zamanı hər bir suala düzgün cavab 1 (bir) balla qiymətləndirilir. Səhv cavablar və ya sualın cavabsız qoyulması 0 (sıfır) bala bərabər tutulur və düzgün cavablara təsir göstərmir. Ümumilikdə 60 ballıq qiymətləndirmə sistemi tətbiq edilir.

Hazırda bağçalarda pedaqoji fəaliyyət ilə məşğul olan tərbiyəçi-müəllim və metodistlərin diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılıb. Onların sayı təxmini 13 min nəfərdir. Əmək, sosial və analıq məzuniyyətlərində olan şəxslər, həmçinin Elm və Təhsil Nazirliyinin təşkil etdiyi mərkəzləşdirilmiş qaydada imtahanlarda iştirak edərək işə qəbul olunanların (son 3 ildə) diaqnostik qiymətləndirmədə iştirakı könüllüdür.

Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin Məktəbəqədər təhsilin təşkili şöbəsinin əməkdaşı Hüseyn Hüseynovun sözlərinə görə, erkən təhsil fərdin yetişməsində, şəxsiyyətin formalaşması və inkişafında böyük rol oynayır. Təhsil sahəsi üzrə daha inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə nəzər salsaq qeyd edə bilərik ki, orada erkən və məktəbəqədər təhsil fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün mütləq şəkildə magistr dərəcəsi tələb edilir. Ölkədə isə orta ixtisas təhsil səviyyəsi üzrə də təhsil alanlar ixtisas uyğunluğu nəzərə alınmaqla, məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışa bilirlər: "Diaqnostik qiymətləndirmə bir dəfə təşkil edilir. Pedaqoji heyət bu prosesdə iştirak etməkdə maraqlı olmaldır. Bununla da onlar sertifikatlaşdırma prosesinə daha hazırlıqlı olacaqlar və biz də təlim ehtiyaclarını düzgün müəyyənləşdirə biləcəyik. Diaqnostik qiymətləndirmədə tərbiyəçi-müəllimlərin uşaqlarla işləmək üçün lazım olan bilik, bacarıq, savadı yoxlanılır. Ancaq pedaqoji heyət buna nə qədər hazırdır? Biz məhz bunu müəyyənləşdirmək üçün diaqnostik qiymətləndirmə aparırıq. Biz gələcək nəslin yetişməsində müstəsna rol oynayan erkən təhsilin inkişafından danışırıqsa, məhz tərbiyəçi-müəllimlərin bilik və bacarıqları müasir dövrün tələblərinə uyğun olmalıdır. Bundan irəli gələrək diaqnostik qiymətləndirmənin formatı, mövzusu, məzmunu çərçivə sənədində məhz buna uyğun müəyyən edilib".

Onun dediyinə görə, bu vaxta qədər məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışanların işə qəbulu mərkəzləşdirilmiş qaydada həyata keçirilməyib: "Məktəbəqədər təhsil müəssisələri Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verildikdən sonra ölkə səviyyəsində ilk dəfə olaraq tərbiyəçi-müəllimlər müsabiqə yolu ilə işə qəbul olunmağa başladılar. Bildiyiniz kimi, işə qəbul müsabiqəsində bağça müəllimlərinin bilik və bacarıqları ilə yanaşı, onların bu vəzifəyə psixoloji, pedaqoji və metodoloji baxımdan uyğunluğu yoxlanılır. Qəbul olunanların da əksəriyyəti son illərdə məktəbəqədər təhsil sahəsi üzrə orta ixtisas və bakalavr səviyyəsində təhsil alanlardır. Hazırda bağçalarda çalışan pedaqoji heyət üçün tərəfimizdən həm Bakı şəhərində, həm də regionlarda 2022-ci ildən etibarən canlı və onlayn şəkildə təlimlər keçirilib və davam etməkdədir. Genişmiqyaslı təlimlərdə metodist, tərbiyəçi-müəllimlər, hətta bağça müdirləri iştirak ediblər. 3 il ərzində məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışan heyət üçün keçirilmiş təlimlərdə 8273 tərbiyəçi-müəllim, 1128 nəfər müdir, 100 nəfər metodist iştirak edib. Rəqəmlərə nəzər yetirsək, bağçalarda çalışan tərbiyəçi-müəllimlərin böyük əksəriyyətinin təlimlərdə iştirak etdiyi aydın olur. Təlimlərin əsas məqsədi pedaqoji heyətin peşəkar bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi və biliyinin artırılması ilə bağlı idi. Diaqnostikanı isə ona görə aparırıq ki, tərbiyəçi-müəllimlərin və metodistlərin faktiki olaraq bilik və bacarıqlarının hansı səviyyədə olduğunu müəyyən edək. Bundan sonra onların təlim ehtiyacları daha düzgün müəyyənləşdiriləcək, sertifikatlaşdırmaya qədər olan müddətdə onlar təlimlərə cəlb ediləcəklər. Həmin təlimlər də məhz sertifikatlaşdırma prosesinə hazırlığı əhatə etmiş olacaq. 2026-cı ilin sonunadək sertifikatlaşdırma prosesi başa çatmalıdır. Odur ki, diaqnostik qiymətləndirmənin nəticəsindən asılı olaraq qarşıdakı müddət ərzində tərbiyəçi-müəllimlər və metodistlər təlimlərə cəlb edilərək sertifikatlaşdırma prosesinə hazırlanmalıdır. İlkin mərhələdə keçirilən təlimlər onları diaqnostik qiymətləndirilməyə hazırlamaq yox, bilgilərinin artırılmasına xidmət edirdi, sadəcə təkmilləşdirilmə təlimləri idi".

G.Hüseynovun sözlərinə əsasən, qiymətləndirmə nəticələrinin əmək münasibətlərinə təsiri müzakirə mövzusu deyil: "Qiymətləndirmə zamanı pedaqoji heyət kompüter vasitəsilə sualları cavablandırır. İyun ayından etibarən kompüterdən istifadə üzrə bilgiləri zəif olan və buna görə narahatlıq keçirən tərbiyəçi-müəllim və metodistlərlə hazırlıqlar təşkil edilib. Bəzi tərbiyəçi-müəllimlər elə düşünürlər ki, diaqnostik qiymətləndirmə onların əmək münasibətlərinə təsir göstərəcək. Halbuki təqdimatlarda və keçirilən görüşlərdə də bildirmişik ki, qiymətləndirmə nəticələrinin hansısa formada əmək münasibətlərinə təsiri müzakirə mövzusu deyil. Qiymətləndirmə bütün ölkəni əhatə etməklə - Naxçıvan Muxtar Respublikası, Bakı şəhəri və regionlarda olmaqla, 28 mərkəzdə təşkil olunub. Bütün mərkəzlərdə seanslar eyni vaxtda başlayıb, eyni vaxtda da bitib. 2 gün ərzində 4 seansda 3 dildə - Azərbaycan, rus və gürcü dillərində aparılıb. Namizədlər bu sınaqda 4 istiqamət üzrə hazırlanmış 60 suala cavab verilib. 120 dəqiqə ərzində məzmun və metodika, təhlükəsizlik, pedaqoji etika və əməkdaşlıq, özünüinkişaf mövzularını əhatə edən sualları cavablandırıblar. Qeyd edim ki, qiymətləndirmə zamanı hər bir suala düzgün cavab 1 (bir) balla qiymətləndirilir. Səhv cavablar və ya sualın cavabsız qoyulması 0 (sıfır) bala bərabər tutulur və düzgün cavablara təsir göstərmir. Ümumilikdə 60 ballıq qiymətləndirmə sistemi tətbiq edilir. Qiymətləndirmə meyarları geniş, istiqamətlər kifayət qədər əhatəli olacaq. Bəzən elə gəlir ki, indiki pedaqoji heyət bu qədər böyük tələblərə cavab vermək iqtidarında deyil".

Təhsil eksperti Elçin Əfəndi deyir ki, məktəbəqədər təhsil müəssisələrində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan tərbiyəçi-müəllim və metodistlərin bilik səviyyəsinin yoxlanması vacib nüanslardan biridir: "Bundan 2-3 il öncəyə qədər məhz, həmin istiqamət yerli icra hakimiyyətinin tabeliyində idi. 2022-ci ilin əvvəlindən dövlət başçımızın müvafiq sərəncamı əsasında bu səlahiyyət Elm və Təhsil Nazirliyinə verildi. Fikrimcə, pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan tərbiyəçi-müəllim və metodistlərin peşəkarlığı çoxdan yoxlanılmalı idi. Çünki bağçalara bəzi şəxsləri fərqli üsullarla qəbul ediblər. Yəni burada həm korrupsiya, həm də tanışlıq halları vardı. Təbii ki, diaqnostik qiymətləndirmədən sonra bu sahədə kifayət qədər ixtisarlar olacaq. Nəticədə yeni iş yerləri açılacaq və bura konkret ixtisas sahibləri cəlb olunacaq. Bu isə məktəbəqədər təhsil yönündə bir neçə müddətdən sonra şəffaf sistemin formalaşacağı anlamını verir. Həmçinin, bağçada ixtisasını peşəkarcasına bilən müəllimlərin olması uşaqların bilik və bacarıqlarının formalaşmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir. Fikrimcə, bu prosesdən sonra sertifikasiya imtahanları da keçirilə bilər. Bağça təhsilinin inkişafını istəyiriksə, bu addım müsbət qiymətləndirilməlidir. Ümumiyyətlə dünyada məktəbəqədər və ibtidai təhsil strateji pillə kimi diqqətdə saxlanılır. Azərbaycanda da bu amil əsas götürülməlidir. Bilik-bacarıqları müasir təhsil yanaşmasına uyğun gəlməyən şəxslər prosesdən uzaqlaşdırılacaq. Çox istərdim ki, onlar da hansısa bir istiqamətə cəlb olunsunlar. Ola bilər ki, nazirlik bu amili nəzərə alar. Çünki tam orta ümumtəhsil müəssisələrində sertifikasiyadan keçən müəllimlər işə cəlb olunublar. Ümid edirəm ki, bağça müəllimlərinə də bu güzəşt olunacaq".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet .- 2024.- 25 oktyabr(№196).-S.14.