İqlim dəyişikliyi ilə mübarizdə şəffaflıq - Bakı Platformasının əhəmiyyəti

Azərbaycan artıq qlobal məsələlərin həllində əsas ölkələrdən birinə çevrilib

Qlobal iqlim dəyişikliyi bu gün bütün dünyanı narahat edən əsas problemlərdən birinə çevrilib. Dünya birliyi bu problemlə mübarizə, həll yollarının tapılması üçün çalışır, yeni imkanlar axtarır. Təcili tədbirlər görülməsə, iqlim dəyişikliyinin fəsadları artacaq və təbii ki, artıq atılacaq addımların da faydası olmayacaq.

İqlim dəyişiklikləri dünya ölkələrində daşqınlar və digər təbii fəlakətlərlə müşayiət olunur ki, heç bir ölkə bu təsirlərdən kənarda qalmır. İqlim dəyişikliyi bütün ölkələr üçün ciddi təhdid olduğundan bu təhlükəyə qarşı da birlikdə mübarizə aparmaq, həmrəy olmaq vacibdir. Bu mənada BMT-nin iqlim dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının sessiyaları (COP) böyük əhəmiyyət daşıyır. Hər il dünya ölkələri bir araya gələrək planetdə canlı aləmi təhdid edən bu problemə qarşı effektiv mübarizə üçün müzakirələr aparır, təkliflər irəli sürür, öhdəliklər müəyyən edirlər. Məlumdur ki, bu il COP29-a Azərbaycan ev sahibliyi edəcək. Noyabr ayında keçiriləcək COP29 tədbirləri iki həftəyə yaxın davam edəcək.

Azərbaycan COP29 sədri olaraq bu konfransa çox ciddi hazırlaşır, bir sıra mühüm təşəbbüslər göstərir, təkliflər irəli sürür. Bakı Qlobal İqlim Şəffaflığı Platformasının işə salınması da bu istiqamətdə görülən vacib işlərdən biridir. Qeyd etmək lazımdır ki, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə şəffaflıq mühüm rol oynayır. Bu platforma, iqlim şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün atılan addımlarda şəffaflığın təmin edilməsini və qlobal cəmiyyətin bir araya gətirilməsini hədəfləyir.

COP29 çərçivəsində Azərbaycanın təşəbbüsü ilə yaradılan Bakı Qlobal İqlim Şəffaflığı Platforması beynəlxalq miqyasda alqışlanır və yüksək dəstək alır. BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının icraçı katibi Saymon Stil bəyan edib ki, Bakı Qlobal Şəffaflıq Platformasının yaradılması iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizədə mühüm rol oynayacaq: "Bu platforma iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə şəffaflığı təmin edəcək, dövlətlər və təşkilatlar arasında əməkdaşlığı gücləndirəcək və qlobal miqyasda iqlim siyasətlərinin daha effektiv həyata keçirilməsinə töhfə verəcək. İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə beynəlxalq əməkdaşlıq və məlumat mübadiləsi olduqca əhəmiyyətlidir. Bakı Qlobal Şəffaflıq Platforması bu istiqamətdə əsas vasitələrdən biri olacaq və qlobal səylərin birləşdirilməsinə imkan yaradacaq".

O, COP29 konfransında beynəlxalq əməkdaşlığın vacibliyini bir daha vurğulayaraq qeyd edib ki, iqlim dəyişiklikləri ilə bağlı şəffaflıq hesabatlarının hazırlanması xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün daha çətindir. Bu çətinliklər resurs çatışmazlığı, texniki imkanların məhdudluğu və institusional dəstəyin yetərsizliyi ilə əlaqəlidir. Məhz bu səbəbdən, BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası bu ölkələri dəstəkləyir. BMT-nin bu dəstəyi, inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə daha fəal iştirak etməsinə və beynəlxalq miqyaslı cəhdlərə töhfə verməsinə imkan yaradır. Bu əməkdaşlıq, həmçinin qlobal iqlim məqsədlərinə nail olunmasında vacib rol oynayır. COP29 çərçivəsində bu mövzuların müzakirəsi, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə daha inklüziv və ədalətli yanaşmaların tətbiq olunmasının zəruriliyini bir daha göstərir.

Göründüyü kimi, Azərbaycanın artıq qlobal məsələlərin həllində əsas ölkələrdən birinə çevrilib. Ölkəmiz dünyanı narahat edən problemlərin müzakirəsində, çıxış yollarının tapılmasında əsas iştirakçı dövlətlərdən biridir. Təbii ki, bu, dövlətimizin beynəlxalq miqyasda artan nüfuzundan, təşəbbüskarı və müəllifi olduğu layihələrin uğurla həyata keçirilməsindən irəli gəlir. COP29 da bu mənada istisna deyil. Azərbaycan bu tədbirin yüksək səviyyədə keçirilməsi, nəticələrin əldə olunması üçün hərtərəfli səylər göstərir, eyni zamanda şəffaflıq amilinin əhəmiyyətini qiymətləndirərək bu istiqamətdə də addımlar atır.

Bu günlərdə Bakıda keçirilən "İqlim şəffaflığı üzrə yüksək səviyyəli dialoq"da COP29-un müəyyən olunmuş prezidenti Muxtar Babayev bildirib ki, platformanın məqsədi iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirlər haqqında hesabatların şəffaflığını artırmaqdır. Onun sözlərinə görə, yalnız şəffaflıq məqsədlərinin kollektiv təsdiqlənməsi və ikiillik şəffaflıq hesabatlarının vaxtında təqdim edilməsi ilə irəliləyiş mümkündür. O, Azərbaycanın COP29-da ikiillik şəffaflıq hesabatını təqdim edəcəyini diqqətə çatdıraraq deyib ki, ölkəmiz bu yolla Paris Sazişinin genişləndirilmiş şəffaflıq sistemində ümumi iştirakın artırılmasını qarşısına məqsəd qoyub: "COP29 sədrləri gələcək nəsillər üçün iqlim fəaliyyətlərinin şəffaflığını gücləndirmək məqsədini daşıyırlar. Bu çərçivədə inklüzivliyi təmin etmək üçün tərəfdaşlarla birlikdə müxtəlif coğrafi bölgələrdə illik şəffaflıq hesabatının hazırlığı üzrə seminarlar keçirməyə davam edəcəyik".

Xatırladaq ki, Azərbaycan 2024-cü il sentyabrın 25-də BMT-nin 79-cu Baş Assambleyasında qlobal iqlim şəffaflığı üzrə yüksək səviyyəli dialoq təşkil edəcək.

Yeni platforma dünyada iqlim şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə atılan addımlarda şəffaflığın təmin olunması məqsədilə həm də qlobal cəmiyyəti bir araya gətirməyi hədəfləyir. Azərbaycan COP29 sədri olaraq iqlim dəyişikliyi üzrə danışıqlar prosesində bütün iştirakçıları dəstəkləyir, heç bir tərəf diqqətdən kənarda qalmır. İnkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətləri Azərbaycanın gündəliyində prioritet istiqamətlərdən biridir. Hazırda "Commonwealth" təşkilatı ilə birlikdə kiçik ada dövlətləri ilə əlaqədar xüsusi fondun yaradılması istiqamətində iş aparılır.

Ənənəvi enerji resurslarına malik olan, dünyada neft-qaz ölkəsi kimi tanınan Azərbaycan sürətli şəkildə yaşıl enerji gündəliyini inkişaf etdirməklə bu sahədə də uğurlar qazanmaqda, qlobal səylərə öz töhfələrini verməkdədir. Ölkəmizdə 2030-cu ilədək elektrik enerjisinin qoyuluş gücündə bərpaolunan enerjinin payının 30 faizə çatdırılmasını hədəf kimi müəyyənləşdirib. Həmçinin Azərbaycan baza ili (1990) ilə müqayisədə 2030-cu ilədək istilik effekti yaradan qazların emissiyalarının 35 faiz, 2050-ci ilə qədər isə 40 faiz azaldılmasını hədəfləyib. Ötən ilin oktyabrında 230 meqavatlıq ilk Günəş enerjisi stansiyasının açılışı, Bakı enerji həftəsi çərçivəsində 1 qiqavat olan üç Günəş və külək enerjisi stansiyalarının təməlinin qoyulması görülən işlərin miqyasını göstərir. Eyni zamanda, Azərbaycan Prezidentinin ifadə etdiyi kimi, "Bu, yalnız başlanğıcdır, çünki biz orta perspektivdə 10 qiqavata və 2030-cu ilədək 5 qiqavata qədər gücü əhatə edən bütün müqavilələri və anlaşma memorandumlarını icra etməyi planlaşdırırıq".

Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə 2024-cü ilin ölkəmizdə "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" elan edilməsi isə COP29 beynəlxalq tədbirinə verilən dəyərin, o cümlədən, yaşıl və sağlam gələcək naminə atılan addımların bariz nümunəsidir. Heç şübhə yoxdur ki, bütün məqamlar nəzərə alınaraq çox diqqətlə, və yüksək səviyyədə hazırlanacaq COP29 tədbirləri öz yekunları ilə bu platformanın tarixində ən yadda qalanı olacaq. Bunun üçün Azərbaycanın təcrübəsi, potensialı kifayət qədərdir. Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatının sədri olarkən qısa müddətdə ciddi təkliflər irəli sürdü, pandemiya ilə qlobal mübarizədə bu təkliflər mühüm rol oynadı. 2021-ci ilin noyabrın 18-də məhz Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi Azərbaycanın təşəbbüsü ilə BMT Baş Assembleyasında COVID-19 əleyhinə vaksinlərə universal çıxışın təmin olunması üçün qətnamə qəbul edildi. Azərbaycan Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına könüllü olaraq 10 milyon dollar həcmində maliyyə töhfəsi verib. Bundan başqa, 30-dan çox ölkəyə isə humanitar və maliyyə yardımı edilib. 2020-ci ildə Qoşulmama Hərəkatının Təmas Qrupu formatında "COVID-19-a qarşı birlikdəyik" mövzusunda Zirvə görüşü, BMT Baş Assambleyasının xüsusi sessiyasının çağırılması və s. pandemiya ilə qlobal mübarizəyə verilən töhfələrdir.

COP29-un uğurla keçməsi, gözləntilərin özünü doğrultması bir daha bütün dünyaya Azərbaycanın qlobal məsələlərin həllində əsas ölkələrdən biri olduğunu nümayiş etdirəcək.

Pərvanə

525-ci qəzet .-2024.- 7 sentyabr.(№162).- S.5.