“Şuşa - dünən, bu
gün, sabah”
“Bir rəsmin dedikləri” rubrikasının budəfəki
qonağı Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecinin müəllimi Aynur
Seyfullayevadır. Onunla rəssam Tahir Məcidovun müəllifi
olduğu “Şuşa - dünən, bu gün, sabah” əsərindən
danışmışıq.
Tahir Zakir oğlu Məcidov 1953-cü il 28 avqustda anadan
olub. O, 1971-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq
Texnikumunun Rəngkarlıq şöbəsinə daxil olub.
Texnikumdan başlanan yol T.Məcidovu 1978-ci ildə M.Əliyev
adına İncəsənət İnstitutunun Rəssamlıq
fakültəsinin Dekorativ-tətbiqi sənət
(xalçaçılıq) şöbəsinə gətirib
çıxarıb. Buranı bitirdikdən sonra o, təsviri sənətin
ecazkar dünyasına üz tutub. Tahir Məcidov Azərbaycanın
məşhur xalçaçı rəssamı Lətif Kərimovdan
dərs alıb.
Rəssam rəngkarlıq, qrafika və
xalçaçılıq növündə bir çox əsərlərə
imza atıb. “İbrahim Peyğəmbər”, “Qobustan”, “Yeddi
gözəl”, “Ağ şanı, qara şanı”
xalçalarının, “Xınalıq”,
“R.T.Ərdoğanın portreti”, “Qadın portreti”, “Heydər
Əliyevin Məkkə ziyarəti” kimi dəyərli rəngkarlıq
əsərlərinin müəllifidir. 1992-ci ildən Azərbaycan
Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. O, 50-dən
çox respublika, ümumittifaq və beynəlxalq sərgilərin
fəal iştirakçısıdır. Rəssamın əsərləri
bir çox muzey və şəxsi kolleksiyalarda
saxlanılır.
- Tahir Məcidov yaradıcılığın əsas
xüsusiyyətləri bu əsərdə özünü necə
göstərir?
- Adından da göründüyü kimi, rəssam
Şuşaya həsr etdiyi qrafik əsərləri
üçlük formasında təqdim edib. Belə ki, onlardan
biri şəhərin qədim mənzərəsinə, digərləri
isə bu gününə və gələcəyinə həsr
olunub.
Qeyd etmək lazımdır ki, nəzəri baxımdan
rəssamın əsərlər üçün seçdiyi
iri format kompozisiyaların əhatəli görünməsinə
imkan versə də, geniş təsvir səthində akvarel
texnikasının təravətini, başqa sözlə desək,
axıcılığını sona qədər qorumaq
üçün çətinliklər törədə bilər.
Bu bədii-texniki proses nə qədər
qaçınılmaz olsa da, deməliyik ki, Tahir Məcidov
bunun öhdəsindən ustalıqla gəlib. Odur ki, son nəticədə
“Şuşa” şərəfli tariximizi yaddaqalan biçimdə
gerçəkləşdirməklə yanaşı, həm də
akvarel texnikasında bu vaxta qədər işlənən
qrafik lövhələr qalereyasına çox layiqli töhfə
olub.
- Yəqin, siz də razılaşarsınız ki,
süjetin tələbindən dolayı bu əsəri hissə-hissə
şərh etmək daha məqsədəuyğundur. Odur ki,
başlayaq “Şuşanın qədim
görünüşü”ndən.
- “Şuşanın qədim görünüşü”ndə
adından da göründüyü kimi, şəhərin
çoxlarına məlum olan mənzərəsi və
insanları canlandırılıb. Şəhərin qədim
mənzərəsi yaz fəslində təsvir olunduğundan
bütünlükdə əsərə rəng
çalarları hakimdir. Bənzərsiz tikililərin gül
açmış-yarpaqlanmış azman ağaclarla vəhdətdə
təsviri şəhər mənzərəsinin cəlbediciliyini
və ürəkaçanlığını şərtləndirir.
Şəhərin alınmazlığının səbəbi
olan möhtəşəm qala divarları, qürurdoğucu məşhur
Gövhər Ağa məscidi, müxtəlif memarlıq
tikililəri, başı buludlara “söykənən”, ifadəli
siluetə malik ağacların əhatəsində diqqət
çəkən və yaddaqalandırlar.
- Bəs kompozisiya haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Əsərin mövzunun açımına yönəli
kompozisiyası da çox maraqlıdır. Kompozisiyanın lap
aşağı hissəsində - laləli torpaqda ucalan qala
divarları önündə şirin-şirin söhbət edən
qocaların qarşısındakı mizi bəzəyən səməni
bu motivin şəhərin Novruzlu günlərinə təsadüf
etdiyini göstərir. Bir qədər yuxarıda musiqiçilərin
görüntüyə gətirilməsi də səbəbsiz
olmayıb, şəhərin “Qafqazın konservatoriyası” adlandırılmasını
xatırladır. Bu görüntü
tamaşaçını buraların çox qədimlərdən
“musiqi beşiyi” kimi tanımasının səbəbsiz
olmadığına inandırır. Əli kitablı
Xurşidbanu Natəvanın rəssam tərəfindən
üzü şəhərə yönəli, bulaq
yaxınlığında təsviri də məqsədli olub,
həm də xeyriyyəçiliyi ilə məşhur olan
şairənin yeni quruculuq arzuları ilə
yaşadığını göstərir.
Kompozisiyaya işğalçı düşmən
obrazının daxil edilməsi də məqsədlidir. Ancaq əslində
qara niyyət daşıyıcısı rəmzi kimi qəbul
olunan bayquşların və qara qarğaların az qala
görünməyən qala divarları və tikanlı məftillər
üzərindəki təsvirləri elə düşmənin
obrazlarıdır.
- Əsərin digər fəsilləri ilkindən
hansı xüsusiyyətlərə görə fərqlənir?
- Bir kimsənin gözə dəymədiyi şəhərin
mənzərəsində diqqətçəkən yeganə dəyişiklik bu gün
“Güllələnmiş heykəllər” kimi tanınan abidələrin
şəhəri dövrələyən tikanlı məftillərin
qonşuluğunda “üşümələridir”. Qanaətimizcə,
rəssamın bədii-estetik baxımından çox
uğurlu sayıla biləcək bu əsəri mübariz ruhlu
olmaqla, “əsirlikdə” olan qədim şəhərimizin azad
olunmasına bədii-mənəvi
çağırışdır. Bu mənada əsərin məqsədini,
tamaşaçı hisslərinə təsir edə bilmə
missiyasını uğurla yerinə yetirdiyini söyləmək
olar.
Triptixin üçüncü hissəsi “Şuşa gələcəkdə”
adlanır. Burada rəssam bizi hər zaman ruhlandıran sənətkarlar
ocağının düşmən tapdağından azad
olunmuş bahar ovqatlı mənzərəsi ilə
qarşılaşdırır. Üzeyir, Natəvan və
Bülbül yurdu yenə də əvvəlki kimi ürəkaçandır...
Bərpa olunmuş “güllələnmiş heykəllər”
öz ənənəvi məkanındadır. Süjetdə
xoş niyyətli rəssam təxəyyülünün məhsulu
olan detallar da az deyil. Şəhərdə Bakıdakı Beynəlxalq
Muğam Mərkəzinə oxşar tikilinin eləcə də
müxtəlif məhəllələrdə göydələnlərin
ucaldılması və s. Bu qəbilələrdəndir.
Şaquli kompozisiyanın Ulu öndərimiz Heydər
Əliyevin tunc heykəli ilə tamamlanması isə yenilənən
Şuşanın azad olunması və çiçəklənməsini
arzulayan mərhum ölkə başçısının istədiyinin
onun layiqli davamçısı Prezident cənab İlham
Əliyevin rəhbərliyi ilə artıq gerçəkləşdirildiyinin
ifadəsidir...
- Sizcə, bu əsər bizə nə deyir?
- “Şuşa” triptixi bədii-estetik dəyərləri
ilə yanaşı, onu seyr edənlərdə Vətən
torpağına sonsuz sevgi düşmənə isə nifrət
aşılayan təsirli və uzun müddət yaddaşlardan
silinməyəcək sənət nümunəsidir. Belə əsərlərə
isə həmişə ehtiyac var. İnanmaq istərdik ki,
“Şuşa” triptixi yaxın vaxtlarda muzey ekspozisiyasında yer
almaqla, ictimaiyyətin də mənəvi zövq
qaynağına çevriləcək.
Aytac SAHƏD
525-ci qəzet .- 2024.-11 sentyabr ¹(164).- S.11.