Rənglərin vəhdəti, fakturanın sehri

Azərbaycan xalqı bütün dövrlərdə istər incəsənət və mədəniyyət, istərsə də elm sahəsində zaman-zaman istedadlı gənclər bəxş edib. Belə gənclərimizdən biri də haqqında söhbət açmaq istədiyim rəssam Rufanə Dünyamalıyevadır. Əslən Qarabağdan olan Rufanə 1997-ci il yanvarın 28-də Sumqayıt şəhərində dünyaya göz açıb. 2011-ci ildən Sumqayıt şəhər Uşaq və Yeniyetmələr Yaradıcılıq mərkəzində rəssamlıq sənətinin sirlərini öyrənməyə başlayan Rufanə 2014-cü ildə dərnəyi müvəffəqiyyətlə bitirərək ADPU-ya daxil olub və 2018-ci ildə bu universitetin "Təsviri incəsənət müəllimliyi" ixtisasını bitirib.

Rufanənin ilk uğurları elə yaradıcılıq mərkəzinə daxil olduğu illərdən başlayır. Yaradıcılıq mərkəzi tərəfindən keçirilən sərgilərdə fəal iştirak etməyə başlayır və buna görə hər dəfə rəhbərlik tərəfindən fəxri fərmanla təltif olunur. 24 fevral 2011-ci ildə isə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Sumqayıt Təhsil Şöbəsi nəzdində fəaliyyət göstərən Gənc Müəllimlər Şurasının keçirdiyi "Xocalı soyqırımı uşaqların gözü ilə" adlı rəsm müsabiqəsində II yerə layiq görülür. Sonralar o, müxtəlif beynəlxalq və yerli sərgilərdə fəal iştirak edərək sertifikatla, diplomla təltif olunub. 2 fevral 2022-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı Gənc Rəssamlar Birliyinin üzvüdür.

Yaradıcılığında daha çox natürmort və animalist janrında olan əsərlər üstünlük təşkil edir. Güllərə olan sevgisi onu bu mövzuda silsilə əsərlər yaratmağa meylləndirib. Müxtəlif meyvələrin yer aldığı rəngarəng natürmortlar da işləyib. Bunlardan biri kağız üzərində sulu boya ilə işlənmiş "Narlarla natürmort"dur. Bu natürmort 2021-ci ildə Albaniyada Milli Tarix Muzeyində Beynəlxalq Suluboya Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə keçirilən Tirana Beynəlxalq Suluboya biennalesinin IV nəşrində nümayiş olunub. Bu biennalledə Rufanə Azərbaycanı təmsil edən yeganə sənətçi idi.

Bakının ən qədim hissəsi olan İçərişəhər bir çox rəssama ilham mənbəyi olub və kətana köçürülüb. Gənc rəssam Rufanə Dünyamalıyevanın "Köhnə şəhər nağılı" əsəri də bu mövzudadır. Mürəkkəb və maraqlı kompozisiyaya malik olan əsər rəssamın kətan üzərində yağlı boya ilə işlənmiş ilk böyük həcmli (110x70) əsəridir. Kompozisiyanın mərkəzində biz bir gözü mavi, digər gözü qəhvəyi olan azadlıq simvolu qadın obrazı görürük. Rəssam bununla Azərbaycanda fərqli dünyagörüşünə malik insanların yaşadığını vurğulamaq istəyib. Fonda rəssam İçərişəhərin memarlıq tikililərini göstərib. Kompozisiyanın aşağı hissəsində birlik rəmzimiz olan, milli elementlərimizdən nar və nar yarpaqları təsvir edilib. Gənc qızın baş hissəsində narlardan sanki tac yaratmış rəssam, hətta sırğaları da nar çiçəyi formasında verib. Gəncin qarşısında tam mərkəz hissədə Abşeronun memarlıq incisi, Azərbaycan memarlığının vizit kartı sayılan Qız qalası təsvir edilib. Gənc xanımdan sağda və solda isə İçərişəhərə məxsus tikililər kiçildilmiş şəkildə yer alıb. Hophop quşunun təsviri əsərə dinamiklik bəxş etməklə yanaşı, Abşeron ab-havası da gətirib.

Rufanə öz yaradıcılığında cəmiyyət həyatında böyük əhəmiyyət kəsb edən müxtəlif mövzulara müraciət edir. Onun əsərləri sırasında daima aktual mövzu olan Qarabağa aid rəsmlər də var. Bunlardan Qarabağ atlarına həsr olunmuş "Böyük qayıdış" və "Qarabağın milli izləri" rəsmlərini nümunə göstərmək olar. "Qarabağın milli izləri" 18 yanvar 2021-ci ildə ADRA-nın və qardaş Türkiyənin Alanya Alaaddin Keykubat Universiteti ilə birlikdə təşkil etdiyi Uluslararası onlayn "Geleneksel izler" sərgisində nümayiş olunub. Əsər kağız üzərində qarışıq texnikada işlənmişdir. Ön planda qızılı-kürən rəngini günəşdən almış bir-birinə sığınmış iki at təsviri görürük. Qarabağ atları üçün səciyyəvi xüsusiyyətləri rəssam dəqiqliklə əsərində əks etdirib. Fonda Qarabağ xalçaçılıq məktəbinə məxsus müxtəlif xalçalardan fraqmentlər verilib. Bütün bu xüsusiyyətlər onun azərbaycanlı sənətkar tərəfindən yaradıldığını demədən də göstərir.

"Şuşa xatirələri" də öz əsrarəngizliyi ilə diqqət çəkir. Bu əsər 2022-ci ildə Azərbaycan Milli Xalça Muzeyində "Şuşa ili" nə həsr olunmuş gənclərin əl işlərindən ibarət sərgidə nümayiş olunub. Muzeyin Şuşa filialı Qarabağ xalçalarını, Şuşanın tarixi abidələrini gənc rəssamların gözü ilə tanıtmaq məqsədilə layihə həyata keçirmişdi. Layihəyə 114 sənət nümunəsi təqdim olunmuş və onlardan 30-u mütəxəssislər tərəfindən seçilərək sərgidə nümayiş etdirilmişdi. Əsərin koloriti çox əlvan, gözoxşayandır. Gənc rəssam bu əsəri yaradarkən Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin Şuşa filialının eksponatları ilə yaxından tanış olmuş və öz əsərində Şuşa xatirələrini canlandırarkən onların təsvirinə də yer vermişdi. Əsər kətan üzərində qarışıq texnikada işlənib. Bu əsərdə rəssam yağlı boyalardan, qızılı kağızdan, konturdan, akrildən istifadə edib.

Gənc rəssam daima yaradıcılıq axtarışında olub, öz üzərində çalışıb, nəhayət öz dəsti-xəttini tapıb. Son illərdə yaratdığı əsərlərlə tanış olduqda rəssamın özünəməxsus işləmə texnikasının olduğunu əminliklə qeyd edə bilərik. Onun son illərdə yaratdığı əsərlərdə, əsasən, qarışıq texnikadan istifadə etdiyini görürük. Rəssam əsərlərinin eskizini işləmir, kompozisiyanı əvvəldən düşünmür. Kompozisiya iş prosesində yaranır. O, əsəri yaradarkən cəsarətlə yeni-yeni vasitələrdən, müxtəlif boyalardan istifadə edir və nəticədə ərsəyə gələn əsərlər öz təkrarolunmazlığı ilə diqqət çəkir. Son işlərindən olan, Meksika səfirliyindəki sərgidə nümayiş etdirilmiş "Çardaqda natürmort" əsəri də məhz belə işlərindəndir. Öz əlvan rəngləri ilə Meksika təbiətini, mədəniyyətini xatırladan bu əsəri rəssam qarışıq texnikada işləyib.

Rəssamın 2024-cü ildə Azərbaycan Dövlət Rəsssamlar İttifaqının Gənclər Gününə həsr olunmuş sərgidə nümayiş etdirilən əsərləri də özünəməxsus dəsti-xətdə yaradılıb. Bunlardan biri qadın zorakılığına həsr edilib. 25 noyabr dünyada Qadınlara Qarşı Zorakılığın Aradan Qaldırılması Günü kimi qeyd edilir və Narıncı gün kimi də tanınır. Narıncı rəng zorakılığın olmadığı parlaq gələcəyi, həmçinin zorakılığın hər bir halına qarşı birgə mübarizəni ifadə edir. Gənc rəssam da qadın zorakılığına həsr etdiyi "Dünyanı narıncıya boya" əsərində zorakılığa mübarizə fikrini əks etdirərkən narıncı rəngdən məharətlə istifadə edib. Tünd fonda narıncı rəngdən istifadə etməklə rəssam hələ heç nəyin gec olmadığı fikrini vurğulamaq və qadınları öz hüquqlarını müdafiə etməyə səsləmək istəyib. Kompozisiyanın sol hissəsində barmağına üzük keçirilən əl təsviri verilib və bu üzük kəndirlə dartılır. Rəssam bununla erkən nikaha, eyni zamanda sevgisiz qurulan ailələrə etirazını bildirməyə çalışıb. Aşağı sol hissədə qadına uzanan əllər sanki qadınları susdurmağa çalışanlara qarşı etirazı əks etdirib. Rəssam qadınların ali varlıqlar, cəmiyyətin əsas qurucuları və onların toxunulmaz olduqları fikrini çatdırmağa çalışıb. Mərkəzdəki dibçəkdə təsvir edilən qızılgüllər isə zorakılığa məruz qalmış qadınları əks etdirir. Zorakılığa məruz qalan qadınlar nə qədər büruzə verməsələr də, biz onların baxışlarında, gözlərində onların üzləşdiyi zorakılığı sezə bilərik.

Rufanə Dünyamalıyevanın uğurları bunlarla bitmir. O, rəssamlıq sevgisi olan övladlarımıza bu sənətin sirlərini aşılayır, onların istər yerli, istərsə də beynəlxalq sərgilərdə iştirakına çalışır. Onun tələbələrinin də uğurları saysızdır. Rəssama yaradıcılığında uğurlar arzulayır və yeni-yeni əsərlərini səbirsizliklə gözləyirik.

Zəkiyə NURİYEVA

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru

525-ci qəzet .- 2024.-26 sentyabr (№175).- S.10.