Çağlayan bulaq kimi...

bir ifanın izi ilə

Mən musiqi sənətinin fəlsəfəsinə, estetikasına, psixoloji məqamlarına az-çox bələdəm və bu mənada hazırda məni hansısa bir ifa ilə təəccübləndirmək, heyrətləndirmək çətindir, bəlkə də mümkün deyil. Amma Niyazinin mənzil muzeyində "Sadəcə Niyazi" kitabımın təqdimat mərasimində Sevinc xanım İbrahimova fortepianoda öz müşayiəti ilə maestronun "Arzu" romansını ifa edəndə bu hadisə baş verdi. Xanımın səsinin məlahəti, emosional çalarlarının zənginliyi fortepiano ilə müşayiətin parlaq rənglərinə qarışaraq elə bir aura yaratdı ki, ifa başa çatan kimi qalxıb Sevinc xanımın əlini sıxmaqdan, onu təbrik etməkdən özümü saxlaya bilmədim, hətta bir anlığa mənə elə gəldi ki, hansısa nüfuzlu bir beynəlxalq müsabiqənin münsiflər heyətinin üzvüyəm və müsabiqə hələ başa çatmamış qələbəsi şübhə doğurmayan qalibin əlini sıxıram.

Amma mənim heyrətim tədbir başa çatandan sonra çay süfrəsi arxasında Sevinc xanıma verdiyim sualın cavabını eşidəndə daha mükəmməl şəkil aldı. Mən onun harada işləməsini soruşanda xanım fəxrlə, qürurla dedi ki, Xırdalan uşaq musiqi məktəbində çalışır.

Dedim: "Bu, necə ola bilər, Sevinc xanım? Axı siz daha böyük auditoriya qarşısında, daha geniş meydanda fəaliyyət üçün doğulmusunuz".

Sevinc xanım gülümsəyərək cavab verdi: "Bəs gələcəyimiz olan uşaqlar? Onların ürəyində əsl sənətə, klassik musiqiyə sevgi işığını biz yandırmamalıyıqmı?

Artıq xeyli vaxtdır mən bu cavab ətrafında fikirləşir, musiqi sənətinə umacaqsız, təmənnasız xidmət edən xanımın nə dərəcədə haqlı olması barədə baş sındırıram.

Suallar isə bitmir, əksinə, bir-bitinə calanır: "Haqlıdırmı Sevinc xanım öz seçimində? - hətta bu, onun öz könüllü seçimi olsa belə!

Ədalətli qərardımı bu?

Onun uşaq musiqi məktəbində pedaqoji işlə məşğul olmağı məqsədəuyğundur, yoxsa peşəkar musiqiçi kimi konsert ifaçılığı ilə?"

Bildiyim odur ki, bütün istedadlı adamlar kimi, Sevinc xanımın da istedadı onun öz şəxsi mülkiyyəti deyil, həm də təmsil etdiyi xalqın sərvətidir. Rəvadırmı ki, biz bu gözəl səsi, ifaları dinləyib feyziyab olmaq imkanından məhrum olaq?

Ağlıma qəribə fikirlər gəlir - bəlkə Sevinc xanım və onun kimilərin sakitcə öz hücrələrinə çəkilib iddiasız, umacaqsız, vicdanla öz işləri ilə məşğul olmalarının nəticəsidir ki, əksər hallarda onların yerini əldəqayırma "müğənnilər", səsi qarğa qarıltısına bənzəyən "vokalçılar" zəbt edir, böyük ənənələri olan musiqi sənətimizi gözdən salır, yaman günə qoyurlar?

Məncə, gec-tez kim(lər)sə bu məsələdə məsuliyyəti öz üzərinə götürməli, vəziyyəti gətirib bu yerə çatdıran səbəblər araşdırılmalı, təhlil olunmalı, bu sahədə sistemsizliyə, pərakəndəliyə son qoymaq üçün vahid bir strategiya hazırlanmalıdır.

Flora xanım Kərimova müsahibələrinin birində deyirdi ki, əvvəllər müğənnilərin yeni ifaları efirə buraxılmazdan əvvəl nüfuzlu musiqiçilərdən ibarət bədii şurada diqqətlə dinlənilir, əgər hər hansı bir səs düzgün tələffüz olunmurdusa, hecalar düzgün bölünmürdüsə, vurğu yerinə düşmürdüsə, ifa geri qaytarılırdı.

Məgər bizim indi belə musiqi ekspertlərimiz yoxdurmu ki, yeri gələndə etiraz səslərini qaldırsınlar, efirdən səslənib zövqləri korlayan, musiqimizin başına, necə deyərlər, daş salan bayağı, hətta bəzən vulqar ifaları boykot edib, yollarında heç olmasa sarı işıq yandırsınlar? Əgər yoxdursa, çox pis. Yox, əgər var ola-ola "az aşım, ağrımaz başım" məntiqi ilə susurlarsa, ondan da pis.

Bu yaxınlarda respublikanın müxtəlif bölgələrində yaşayan gənclər arasında "hansı peşəyə üstünlük verir, gələcəkdə hansı sənətin sahibi olmaq istəyirsən" sualı ətrafında keçirilən sorğunun nəticələri ilə tanış oldum və rəhmətlik nənəmin sözü olmasın, matım-mutum qurudu. Sizcə, sorğuda iştirak edən gənc qızların böyük əksəriyyətinin ən böyük arzusu nə imiş? Əlbəttə ki, müğənni olmaq (???). Heç fikirləşirsinizmi nə üçün? Ona görə ki, hal-hazırda Azərbaycanda mahnı ifaçılığı, müğənnilik fəaliyyəti sahəsində elə bir durum yaranıb, gənclərdə elə bir rəy formalaşıb ki, çoxlu pul qazanmağın, bir günün içində şan-şöhrət, ardınca da ad-san qazanmağın ən kəsə yolu müğənni olmaq hesab edilir. Fərq eləməz, səsin, istedadın var, ya yoxdur - təki bu dəstəyə qoşul, şou proqramlarda gur-gur gurulda, hamıya həyat və sənət "dərs"i keç.

Bu vurhavurda, qaçaqaçda əsl sənətə xidmət edən, özünə və peşəsinə hötmətlə yanaşan Sevinc xanım kimi istedadların küncə sıxışdırılıb, halal haqlarının əllərindən alınıb özgələr tərəfindən mənimsənilməsi o qədər də çətin deyil. Halbuki o, mükəmməl təhsil almış, klassik ənənələrə hörmətlə yanaşan, ifalarında onları yaşadan, öz fəaliyyəti, çıxışları ilə sənətə necə münasibət bəsləmək lazım olduğunun klassik nümunəsini sərgiləyən təvazökar bir xanımdır.

Bəs onu və onun kimi neçə-neçə istedadı görmək, ruhumuzu sakitləşdirən, oxşayan səslərindən, oxumalarından zövq almağımıza, daha məhsuldar fəaliyyətlərinə imkan yaratmaq, xidmətlərini qiymətləndirib onlara yeni impuls vermək nə üçün bu qədər müşkül bir məsələyə çevrilib?

Həmin tədbirdə Sevinc xanım Üzeyir bəyin "Sənsiz" romansını, Fikrət Əmirovun "Azərbaycan elləri" mahnısını da yüksək peşəkarlıqla (və öz müşayiəti ilə) ifa etdi və hər dəfə də ifa başa çatan kimi sürəkli alqışlar "bravo" sədalarına qarışaraq uzun müddət səngimədi.

Bu alqışlar təkcə mənzil muzeylərdə deyil, daha böyük salonlarda dalğalansa, dünyamı dağılar, yaxud kiminsə xəncərinin qaşımı düşər?

Mən sonralar Sevinc xanımın digər ifalarının lent yazılarını dinlədim, müxtəlif tədbirlərdə baş tutan çıxışlarının videoyazılarına baxdım və tam əminliklə deyirəm ki, bu xanım bizim musiqi sənətimizin, vokal ifaçılığımızın müasir səviyyəsini Azərbaycanın sərhədlərindən kənarda da tanıtmağa, sevdirməyə gücü çatan bir musiqiçidir. Yetər ki, bu imkanı ona yaratsınlar.

Bioqrafiyasının, yaradıcılıq yolunun ayrı-ayrı faktları da Sevinc xanımın taleyindəki ziqzaqlı məqamlar barədə az şey demir. O, 1988-ci ildə indi müəllim kimi çalışdığı Xırdalan uşaq musiqi məktəbini əla qimətlərlə bitirib, Azəf Zeynallı adına musiqi texnikumuna daxil olub, əvvəl fotepiano sinfində təhsil alıb, sonra musiqi nəzəriyyəsinə olan sonsuz marağına görə fakültəsini dəyişib və texnikumu məhz bu ixtisas üzrə bitirib. 1992-1997-ci illərdə Bakı Musiqi Akademiyasının musiqişünaslıq və orqan ifaçılığı fakültəsində təhsil alıb və bu müddət ərzində vokal sənəti ilə fakültativ qaydada məşğul olub. 1992-ci ildən bu günədək Xırdalan uşaq musiqi məktəbində pedaqoq kimi fəaliyyət göstərir, solfecio, musiqi nəzəriyyəsi, harmoniya, xalq musiqisinin əsasları fənnini tədris edir.

Şəxsən mənə görə bu məlumatlar adi, standart tərcümeyi-hal elementlərinin sərhədlərini aşıb əlavə mənalar, anlamlar kəsb edir. İş burasındadır ki, Sevinc xanım bilik və savadı, pedaqoji və yaradıcılıq fəaliyyətlərini bir-biri ilə əlaqələndirib öz uğurlarının zəmanətinə çevirməyə, təməlinə qoymağa nail olan istedad sahibidir. Hamı bilir ki, səsin diapazonu, tembri, digər özəllikləri, eləcə də musiqi duyumu, yaddaşı deyilən keyfiyyətlər sonradan qazanılmayan Allah vergisidir - onlar təhsil almaqla, bilik və savadın gücü ilə əmələ gəlmir və gələ də bilməz. Səsi idarə etmək, göy qurşağına bənzər çalarlarını göstərmək, modulyasiya və plastika imkanlarını, ifa texnikasını təkmilləşdirmək, bir sözlə, özünü, istedadını reallaşdırmaq isə ifaçıdan bilik, savad, gərgin zəhmət tələb edir. Bu mənada düşünürəm ki, musiqi nəzəriyyəsini mükəmməl bilməsi fortepiano ifaçılığı və vokalçılıq keyfiyyətlərini sintez edib bir keyfiyyətə çevirməkdə, vəhdət halına gətirməkdə Sevinc xanıma xeyli kömək edib. Öz çalğısının müşayiəti ilə oxuduğu mürəkkəb vokal partiyalar dediklərimə təkzibedilməz sübutdur. Qeyd edim ki, vokalçının fortepianoda özünü müşayiət etməsi çox çətin bir işdir, çünki ən azından diqqətin iki yerə bölünməsi, iki müxtəlif ifa növünün, texnikasının sinxronlaşdırılması, müxtəlif səs çalarlarının uzlaşdırılması kimi qəliz, çətin tələblərlə müşayiət olunur. Buna yalnız qeyri-adi musiqi duyumu olan virtuoz musiqiçilər nail ola bilirlər. Və əgər Sevinc xanım da onlardan biridirsə buna necə sevinməyəsən, qururlanmayasan...

Sevinc xanım bu dünyaya musiqi aləmində nəfəs ala-ala yaratmaq, insanlara xoş ovqat bəxş etmək missiyası ilə gələnlərdəndir. Məhz musiqiyə olan böyük sevgisinə görə böyük eşq yolunda addımlayır, özünü sındırmır, işlədiyi təhsil ocağında öz davamçılarını - gələcəyin musiqiçilərini yeyişdirmək üçün həvəslə, səylə çalışır. Onun musiqyə, peşəsinə olan məhəbbətinin miqyası o qədər böyükdür ki, hal-hazırda durğunluq yaşayan, qltlıqdan, kasadlıqdan əziyyət çələn uşaq mahnıları janrında maraqlı nümunələr yaratmasına, yəni Sevinc xanımın bəstəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmasına da impuls verib. Onun səs və fortepiano üçün yazdığı uşaq mahnıları "Nağıllardan gələn qızın uşaq dünyası" adlı məcmuə şəklində çap olunub və musiqi ictimaiyyəti tərəfindən maraqla qarşılanıb. Qeyd edim ki, bu mahnıların əksəriyyətinin sözlərinin müəllifi də Sevinc xanımın özüdür.

Sevinc xanım bir neçə romansın da müəllifidir. Xalq şairi Nigar Rəfibəylinin sözlərinə yazdığı "Qadın olmasaydım əgər" romansı xüsusilə məşhurdur.

2020-ci ildə bəstəkar Əşrəf Abbasovun 100 illik yubileyinin Bəstəkarlar İttifaqında böyük təntənə ilə keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Amansız pandemiya buna imkan vermədi. Bu, Abbasovlar ailəsinə çox pis təsir etmişdi. Belədə Sevinc xanım materiallar toplayıb, onlayn qaydada şagirdləri ilə birlikdə bəstəkarın həyat və yaradıcılığı haqqında film hazırladı. Hətta naməlum əsərlərinin ifasına da nail oldu.

Əhsən belə ürəyə!

Belə insanları bulağa bənzətmək olar - başqalarının yanğısını söndürmək üçün daim çağlamaq eşqi ilə alışıb yanırlar və onların yaradıcılıq istəyinin, eşqinin gözünü bağlamaq günahlar günahı, Allahın iradəsinə, istəyinə qarşı getmək kimi bir şeydir.

Mənə elə gəlir ki, musiqi ictimaiyyətimiz bu xanımın yaradıcılıq gecələrini, solo konsertlərini keçirmək barədə fikirləşməli, onun musiqisevərlərə daha geniş müstəvidə tanıdılması naminə səy göstərməlidir.

Xalq şairi Musa Yaqubun "...və başqaları" adlı gözəl bir şeirində ürək ağrıdan belə misralar var:

Necə sadalayıb gətirək yada,

Göylərin ki, min-min səyyarəsi var.

Bu var ki, ən parlaq bir ulduzu da

"...və başqalarında" gizlətmək olar.

Gəlin Sevinc xanımın adını, qiymətini "...və başqaları" sindromunun əsarətindən xilas edək. Bu, Allaha da xoş gedər, bəndəyə də...

Qoy bəndənizin bu yazısı da bu yolda ilk addım olsun!

Əlisəfdər Hüseynov

525-ci qəzet .- 2024.- 26 yanvar, №15.- S.13.