Prezidentin müsahibəsi: Sülh, əməkdaşlıq mesajları

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanının “Əl-Ərəbiyyə” telekanalına müsahibəsində həm regional, həm də qlobal əhəmiyyət daşıyan bir sıra aktual mövzulara aydınlıq gətirib. Bakının Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesi, Vaşinqton görüşünün nəticələri, Zəngəzur dəhlizi, Qarabağda yenidənqurma işləri, qonşularla münasibət, Yaxın Şərq məsələsi, Türkdilli dövlətlərlə əməkdaşlıq perspektivlərinə dair baxışı bir daha geniş şəkildə təqdim olunub. Müsahibədə əsas məqamlardan birini məhz Ermənistanla nizamlanma təşkil edir.

8 avqust Vaşinqton görüşündə əldə edilmiş razılaşmalar və onların icrası beynəlxalq müstəvidə də maraqla izlənilir. Dövlət başçısı bu məqama toxunaraq qeyd edib ki, Azərbaycan və Ermənistanın Ağ Evdə Prezident Trampın iştirakı ilə sülh sazişini paraflaması müharibənin başa çatdığını göstərir: “Bu, mərhələlərlə 30 ildən artıq davam edən müharibənin sonudur və həm Cənubi Qafqaz regionu, həm də daha geniş mənada Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq üçün tamamilə yeni imkanlar açır”.

Hazırda sülh sazişinin imzalanmasına bir maneə var ki, bu da Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı mövcud olan müddəadır. Məsələnin başqa tərəfi isə Ermənistanda radikal, revanşist qüvvələrin mövqeyi, sülh əleyhinə fəaliyyətləridir. Həmin qüvvələr Paşinyanı devirmək, hakimiyyətə sahiblənmək istəyirlər. İndi bir sual aktuallıq kəsb edir: Ermənistanda siyasi dəyişiklik baş verərsə, bunun sülh prosesinə mümkün təsirləri, zərəri hansılar ola bilər? Bu sual da müsahibə zamanı dövlət başçısına ünvanlandı.

Prezident bildirdi ki, bunu söyləmək çətindir, yalnız ehtimal etmək mümkündür: “Ümid edirəm ki, prosesə heç bir müdaxilə olmayacaq. Lakin yenə də məndə yüz faiz zəmanət yoxdur, çünki Ermənistanın daxili siyasəti barədə tam məlumatlı deyiləm. Bilirik ki, gələn yay Ermənistanda parlament seçkiləri keçiriləcək. Həmçinin bilirik ki, onlar yeni konstitusiya layihəsi üzərində işləyirlər. Lakin güclü xarici müdaxilə olarsa, bəli, bu, razılaşmaları poza bilər. Amma bu, Ermənistanın özü üçün çox zərərli olar, çünki Vaşinqtonda sənədlərin kim tərəfindən imzalanmasından asılı olmayaraq, onlar Ermənistanın adından Ermənistan lideri tərəfindən imzalanıb. Əgər orada hər hansı dəyişiklik baş verərsə və imzalanmış sənəddən geri addım atılarsa, bu, Ermənistan ilə ABŞ arasındakı münasibətləri ciddi şəkildə pisləşdirər. Bu, yalnız ABŞ-a aid deyil, beynəlxalq ictimaiyyət, Avropa İttifaqı, Türkiyə və ərəb ölkələrindəki dostlarımız da bu prosesi dəstəklədilər. Beləliklə, bütün beynəlxalq ictimaiyyət bu hadisəni müsbət qarşıladı və razılaşmanı pozmaq bütün dünyaya qarşı çıxmaq deməkdir. Onlar bundan nə qazanacaqlar? Vaşinqtonda imzalanan sənəd Ermənistan üçün sülhə və sabit inkişafa zəmanətdir”.

Ermənistan üçün hazırda çıxış yolu, inkişaf məhz həmin razılaşmaların icrasından, Azərbaycanla sülh prosesini yekunlaşdırmaqdan keçir. Ona görə də hər hansı əks addım İrəvanın özü üçün böyük zərbə olacaq.

Zəngəzur dəhlizi də beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətindədir. Xüsuslə Vaşinqton görüşündən sonra bu məsələ daha da aktuallıq kəsb edib. Dövlət başçısı bu məsələdən danışarkən tarixə nəzər salıb, Rusiyası hökumətinin “Qərbi Zəngəzur”u Ermənistana verməklə Azərbaycanın iki yerə bölünməsinə diqqət çəkib. Sovet dövründə bu, problem yaratmasa da, post-sovet dönəmində Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü Naxçıvanla da əlaqəni kəsdi. Zəngəzur dəhlizinin açılması quru əlaqəni bərpa etməklə yanaşı, mühüm beynəlxalq əhəmiyyət daşıyacaq xətt olacaq.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədr müavini Azər Badamov dövlət başçısının müsahibəsindəki əsas istiqamətləri “525”ə şərh edərkən deyib ki, İlham Əliyevin Səudiyyə Ərəbistanının “Əl-Ərəbiyyə” kanalına verdiyi müsahibə regional və qlobal əhəmiyyətli məsələlər ətrafında Azərbaycan dövlətinin baxışlarının dünya ictimaiyyətinə çatdırılması baxımından çox önəmlidir. Çünki müxtəlif dairələrdə Azərbaycanla bağlı bu günə qədər səsləndirlən qərəzli fikirlərin daha dolğun cavabı məhz dövlət başçımız tərəfindən verildi. Yəni Azərbaycanın öz ərazilərini işğaldan azad etməkdən başqa bir niyyətinin olmadığı, Zəngəzur dəhlizinin hərbi yolla açılmasına dair səsləndirlən fikirlərin əsassızlığı, eyni zamanda, dəhlizin heç bir dövlətin maraqlarına qarşı yönəlmədiyinə dair açıqlamalar daha çox diqqətçəkəndir”.

Deputat deyib ki, dövlət başçısı bu məsələlərə münasibət bildirəndə tariximizə ekskursiya edərək, Qərbi Zəngəzurun 1920-ci ildə Rusiya tərəfindən qoparılaraq Azərbaycanı iki yerə böldüyünü, Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistanın törətdiyi faciələri, Xocalı soyqırımı, məhz azərbaycanlıların məcburi köçkünə çevrildiyini, İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı məqsədimizin ancaq öz ərazilərimizi işğaldan azad etmək olduğunu diqqətə çatdırdı:

“Prezident bildirdi ki, İkinci Qarabağ müharibəsi bizim Qələbəmizlə başa çatdıqdan sonra bu yolu zorla ələ keçirə bilərdik. Həmin vaxt darmadağın etdiyimiz Ermənistan ordusunda 12 mindən çox fərarinin olması ordumuza Zəngəzur dəhlizini açmaq üçün heç bir çətinlik yaratmadığına dair fikirlər son 5 ildə Azərbaycan ətrafında qərəzli mövqe tutanlara verilən ciddi cavab oldu”.

Deputat söyləyib ki, dövlət başçısının müsahibəsində sülh və əməkdaşlıqla bağlı mesajlar daha geniş yer alıb. Azərbaycanın yaratdığı yeni reallıqlar Asiyadan Avropaya qədər böyük bir coğrafiyada əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaradır: “Bu baxımdan Zəngəzur dəhlizin açılması ancaq Naxçıvanla quru əlaqənin yaradılması deyil, həm də Ermənistana tranzit ölkə olmaq imkanını qazandırmaqla yanaşı, Şimal-Cənub və Qərb-Şərq nəqliyyat dəhlizlərinin genişləndirilməsinə böyük imkanlar yaradacaqdır.

Prezident İlham Əliyev Azərbaycan-İran münasibətlərinə də toxunaraq bizim üçün İranın xalq tərəfindən seçilmiş hakimiyyətinin mövqeyinin əsas olduğunu, müxtəlif dairələrdə səsləndirilən qərəzli fikirlərin heç bir əhəmiyyət daşımadığını və münasibətlərimizin inkişafına böyük dəyər verdiyimizi bildirdi”.

Deputat Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinə dair dövlət başçısının fikirlərinə də toxunub: “Prezident Bayden administarasiyanın Azərbaycanla bağlı qərəzli və ədalətsiz siyasəti nəticəsində münasibətlərimizin sıfıra enməsinə baxmayaraq, Tramp administrasiyası ilə çox yaxşı münasibətlər qurulduğunu və Trampın hakimiyyətə qayıtmasına çox böyük dəyər verdiyimizi ifadə etdi. Müsahibədə Azərbaycanın sabitləşdirici rolundan danışan dövlət başçısı söylədi ki, Suriya-İsrail və Türkiyə -İsrail arasında gərginliyin azaldılmasına verdiyimiz töhfə Azərbaycanın beynəlxalq gündəliyini sülh və ədalət üzərində qurulduğunu bir daha təsdiq etmiş oldu.

Ümumiyyətlə, bir saatdan çox çəkən müsahibə zamanı Prezident bir çox məsələlər ətrafında siyasətimizin necə olduğunu beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmaqla yanaşı, beynəlxalq auditoriyaya ünvanlanan müxtəlif mövzuları əhatə edən çoxsaylı mesajları ilə regionumuzda münasibətlər sisteminin yenidən formalaşdırılmasında Azərbaycanın tutduğu yolu qlobal və regional aktorların diqqətinə çatdırdı ki, bu da mühüm əhəmiyyət daşıyır”.

Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov isə “525”ə deyib ki, cənab Prezident hər zaman olduğu kimi, bu müsahibəsində də olduqca vacib mesajlar verdi, Azərbaycanın haqq səsini növbəti dəfə bütün dünyaya ən yüksək formada çatdırdı: “Hesab edirəm ki, həm ölkəmiz, həm dünya, həm region dövlətləri, həm Azərbaycanın qonşu ölkələrlə əlaqələrinə dair mövzularda cənab Prezident olduqca vacib və mühüm açıqlamalar verdi, Azərbaycanın mövqeyini növbəti dəfə bütün dünyanın diqqətinə çatdırdı. Bu gün Azərbaycan qarşısına qoyduğu məqsədlərə, hədəflərə nail omaq üçün çox önəmli addımlar atır, əlaqələrini daha da genişləndirir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan- Ermənistan münasibətləri, gələcəkdə qarşıda duran hədəf və məqsədlər və s. məsələlər barədə dövlət başçısı mesajlarını çatdırdı. Azərbaycanın Yaxın Şərqlə, ABŞ, Rusiya ilə əlaqələr, Ermənistanla sülh prosesi barədə məsələlər də müsahibədə əksini tapdı. Önəmli məqamlardan biri də ölkəmizdə tolerantlıq, dini dözümlülüklə bağlıdır. Azərbaycan bu baxımdan unikal ölkədir, dini dözümlülük ən yüksək səviyyədədir, hansısa ayrı-seçkilikdən, problemdən söhbət belə gedə bilməz. Hesab edirəm ki, bu, Azərbaycanın tarixi nailiyyətidir”.

Pərvanə

525-ci qəzet .- 2025.- 29 avqust (№154).- S.4.