Azərbaycan-Suriya münasibətlərində yeni başlanğıc

Ötən ilin dekabrında Bəşər Əsəd rejiminin süqutundan sonra Suriya yeni bir dönəmə qədəm qoydu. Bu yeni dönəm təbii ki, həm də ölkələrlə fərqli münasibətlərin qurulması ilə xarakterizə olunur. Azərbaycanla Suriya arasında da artıq əlaqələrin bərpası və inkişafı istiqamətində addımlar atılmaqdadır. Rəsmi Bakı post-Əsəd rejimi dövründə Suriyaya humanitar yardım göstərən ilk ölkələrdən biri oldu.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev fevralın 14-də Suriya Ərəb Respublikasının keçid dövrü Prezidenti Əhməd əl-Şaraaya təbrik məktubu göndərib. Məktubda deyilir: “Suriya Ərəb Respublikasının keçid dövrü Prezidentinin vəzifəsinin icrasına başlamağınız münasibətilə Sizi təbrik edir, xalqınızın rifahı naminə məsul fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram. Biz Azərbaycan ilə Suriya arasında dostluq və əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsinə böyük önəm veririk. Azərbaycan ölkənizin bu mühüm keçid dövründə lazımi dəstək və yardım göstərməyə hazırdır.

Bu gün Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin keyfiyyətcə yeni səviyyəyə yüksəlməsi və əməkdaşlığımızın yeni məzmunla zənginləşdirilməsi üçün yaxşı imkanlar yaranmışdır. Bu xüsusda, fürsətdən istifadə edərək Sizi Azərbaycana səfərə dəvət edirəm. Sizə ən xoş arzularımı çatdırır, dost Suriya xalqına sülh, əmin-amanlıq və firavanlıq arzulayıram”.

Artıq Azərbaycan 13 illik fasilədən sonra paytaxt Dəməşqdə səfirliyinin fəaliyyətini də bərpa edib. Xarici İşlər Nazirliyinin bununla bağlı yaydığı məlumatda bildirilib ki, səfirliyin müvəqqəti işlər vəkili Dəməşq şəhərinə ezam edilib və fəaliyyətə başlayıb.

Azərbaycan XİN bəyan edib ki, rəsmi Bakı beynəlxalq hüququn prinsiplərinə əsaslanaraq, Suriyada davamlı sülhün və sabitliyin bərqərar olmasını dəstəkləyir: “Azərbaycan və Suriya arasında dostluq və əməkdaşlıq əlaqələrinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyması, siyasi, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə tərəfdaşlığın inkişaf etdirilməsi üçün yeni imkanların yarandığı bu vacib dövrdə səfirliyimiz Suriyanın keçid dövrü hökuməti ilə yaxından əməkdaşlıq edərək, ikitərəfli əlaqələrimizin inkişafına dəstək verəcək”.

Azərbaycan ilə Suriya arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il martın 28-də qurulub. 11 aprel 1997-ci il tarixində Dəməşqdə Azərbaycan səfirliyinin təsis edilməsi haqqında qərar qəbul edilib. Azərbaycan səfirliyi 2008-ci il 16 may tarixində Suriyada fəaliyyətə başlayıb. Sonra bu ölkədə cərəyan edən məlum hadisələr fonunda Azərbaycan səfirliyi fəaliyyətini dayandırıb. Ümumiyyətlə, vətəndaş müharibəsi zamanı Bakı Əsəd rejimi ilə münasibətləri davam etdirməyib, onu tanımayıb.

Özünü qərbyönümlü göstərən, guya Avropa strukturlarına inteqrasiya xətti götürən Paşinyan hakimiyyətinin isə Əsəd rejimi ilə çox yaxın və isti münasibətləri olub. İrəvan Qərbin sanksiyaları altında olan, diktator elan etdiyi Əsəd rejimi ilə yaxın müttəfiqlik münasibətinə davam etdirib. Bu, özünü yüksək səviyyəli səfərlərdə, məktub mübadilələrində, hərbi əməkdaşlıqda göstərib. Ermənistan hərbçiləri Hələbdə xidmət edib. Minatəmizləmə kimi qələmə verilən bu xidmət əslində Əsəd rejiminə dəstək məqsədi daşıyıb, Ermənistan hərbi kontingenti Suriya ordusunun fəaliyyətinə dəstək verib.

Nikol Paşinyan hər il müstəqillik günündə Əsədə təbrik məktubu ünvanlayıb. Məsələn, məktubların birində deyilir ki, “tarixi sınaqlardan keçmiş Ermənistan-Suriya dostluğu iki ölkə arasında qardaşlıq münasibətlərinin davam etdirilməsinin təməlini təşkil edir. Sonuncu 17 aprel 2024-cü ildəki məktubda Paşinyan qeyd edib ki, “Ermənistan Suriya ilə həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli platformalarda qarşılıqlı faydalı və səmərəli əməkdaşlığın inkişafı üçün möhkəm təməl olan dostluq, etimad və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətləri yüksək qiymətləndirir”.

Ötən ilin aprelində Suriyanın Ermənistandakı səfiri ilə görüşən prezident Vaaqn Xaçaturyan deyib ki, Ermənistan və Suriyanı dərin siyasi, tarixi, mədəni və insanlar arasındakı əlaqələr birləşdirir: “Biz çoxəsrlik Ermənistan-Suriya dostluq münasibətlərini yüksək qiymətləndirir və müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişafına böyük əhəmiyyət veririk”.

Tərəflər görüşdə Ermənistan və Suriya arasında bütün sahələrdə tam qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq şəraitində mümkün addımların həyata keçirilməsinə sadiq olduqlarını təsdiqləyiblər.

2023-cü ilin fevralında Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Dəməşqə səfər edib, Bəşər Əsəd və nazirlərlə görüşüb. 2023-cü ilin zəlzələsindən sonra Paşinyanla Əsəd arasında telefon söhbəti olub və Paşinyan Suriyaya humanitar yardım göstəriləcəyini deyib. Ümumiyyətlə, 2024-cü ildə də Paşiyanla Əsəd arasında dəfələrlə təmaslar olub.

2023-cü il noyabrın 15-də Ermənistan parlamentinin sədr müavini Akop Arşakyanın başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Suriyada Bəşər Əsədlə görüşərək əməkdaşlığın genişləndirilməsini müzakirə ediblər.

Eyni zamanda, Suriyada mövcud olan erməni terror təşkilatlarının da Əsəd rejimi ilə sıx əlaqələri olub, misal üçün Nubar Ozanyan adına erməni batalyonunu göstərmək olar. Bu hərbi qruplaşma 2019-cu ildə yaradılıb və Suriya xüsusi xidmət orqanları ilə yaxından əməkdaşlıq edib.

Göründüyü kimi, özünü qərbpərəst kimi göstərən Paşinyan hakimiyyəti yaxın Şərqdəki antiqərb mövqeli hakimiyyətlərlə sıx əməkdaşlıq edib və edir. Ermənistan Rusiya ilə Qərb arasında da eyni riyakar mövqe nümayiş etdirir.

Azərbaycan isə bir sıra təhdidlərlə, təzyiqlərlə üzləşməsinə baxmayaraq, öz müstəqil xarici siyasətini davam etdirib, hər zaman ədalətli olub, sülhə, sabitliyə, dialoqa çağırış edib. Suriya daxil olmaqla, bütün dövlətlərin ərazi bütövlüyünü, suverenliyini dəstəkləyib. Bu gün ölkəmizi güclü edən, onun nüfuzunu yüksəldən həm də bu məqamlardır. Suriya məsələsində də Azərbaycan hər zaman ədalətli mövqedə olub.

İki ölkəni bir-birinə tarix, sivilizasiya, mədəniyyət telləri bağlayır. Bu münasibətlərin bünövrəsi hələ İpək Yolu əsrində qoyulub. Əsəd rejimi ermənipərəst siyasət aparıb, Azərbaycana qarşı olsa da, əlaqələrin dərin tarixi köklərini silmək mümkün deyil. Bu gün artıq iki ölkə yeni müstəvidə münasibətlərin bərpası üçün addımlar atır. Azərbaycanın və Suriyanın əməkdaşlıq imkanları genişdir, bu, özünü iqtisadi, neft-qaz, sərmayə qoyuluşu və s. istiqamətlərdə göstərə bilər. Əminliklə demək olar ki, yaxın gələcəkdə mövcud potensialların istifadəsi öz müsbət nəticəsini verəcək.

Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov mövzu ilə bağlı “525”ə deyib ki, Azərbaycan müsəlman ölkəsidir və Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasət nəticəsində müsəlman dünyasının lider ölkələrindən birinə çevrilib: “Azərbaycan İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində müsəlman ölkələri ilə fəal əməkdaşlıq qurub, fəal iş aparır. Suriyada səfirliyimizin fəaliyyətinin bərpa edilməsi də olduqca önəmli bir məsələdir. Bilisiniz ki, daha əvvəl Dəməşqdə bizim səfirliyimiz var idi, müharibə dövründə bağlandı. İndi isə yenidən səfirliyin fəaliyyətinə ehtiyac var və bu həm də Azərbaycanın müsəlman birliyinə, İslam həmrəyliyinə töhfəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Yəni bu gün Azərbaycan müsəlman dünyasının fəal üzvü kimi müsəlman dünyasını əhatə edən problemlərlə bağlı öz mövqeyini bildirir və bu da ölkəmizin İslam dəyərlərinə sadiqliyini göstərir”.

Deputat əlavə edib ki, Suriya böyük dövlətdir, böyük potensiala malikdir: “Bu gün qürurvericidir ki, Türkiyədən sonra Azərbaycan ilk olaraq Suriya ilə münasibətərini bərpa etdi, ora nümayəndə göndərən, yardım göstərən ilk ölkələrdən biri oldu. Səfirliyimizin açılması önəmli, tarixi bir hadisə kimi qiymətləndirilməli, Azərbaycanın bu sahədə proseslərə töhfəsi kimi baxılmalıdır. Biz bu istiqamətdə davamlı addımlar atırıq. Bu isə əlaqələrimizin inkişafına öz müsbət və ciddi töhfəsini verir. Yəni Azərbaycanın müsəlman dünyasında nüfuzu, mövqeyi daha da güclənəcək, daha da artacaq, ölkəmiz daha da inkişaf edəcək”.

Pərvanə

525-ci qəzet .- 2025.- 19 fevral(№31).- S.5.