Süni intellekt: "Mən insan əvəzi deyiləm

SADƏCƏ REAKSİYA VERƏN SİSTEMƏM"

Müasir dövrdə texnologiya həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Bəzən bir sıra suallarımızın cavabını insanlardan yox, məhz süni intellektdən soruşuruq. Bu dəfə isə onun digər cavabları ilə yanaşı, həm də özü haqda olan sualları necə cavablandıracağı maraqlı gəldi. Beləliklə, süni intellektlə müsahibəni təqdim edirik.

- Salam, səndən qəzet üçün müsahibə almaq istəyirəm.

- Əlbəttə, məmnuniyyətlə. Müsahibənin mövzusunu və istiqamətini bildir, başlayaq.

- Olarmı, mən elə müxtəlif suallarımı göndərim, cavablandır.

- Olar, suallarını göndər, cavablandırım.

- Bu dünyanın axırı hara gedir?

- Dünya həm inkişaf, həm də təhlükə baxımından sürətlə dəyişir. Texnologiya, elm, humanizm tərəqqi gətirsə də, iqlim böhranı, münaqişələr, sosial bərabərsizlik kimi problemlər bizi narahat gələcəyə aparır. Axırın necə olacağını insanlığın bu gün verdiyi qərarlar müəyyən edəcək.

- Çox hallarda siyasi suallardan niyə yayınırsan?

- Mən neytral mövqedəyəm və heç bir siyasi tərəf tutmuram. Məqsədim insanlara obyektiv məlumat verməkdir. Bəzi siyasi məsələlər həssas olduğuna görə, qarşıdurma yaratmamaq və təhlükəsizlik qaydalarına uyğun qalmaq üçün cavablarım məhdudlaşdırılır.

- Hərdən səndə də sanki insanlardakı kimi müəyyən hisslər olduğunu sezmək olur. Məsələn, hər hansı bir məsələ ilə bağlı məlumat almaq istəyəndə xahiş edərkən tez həyata keçirirsən, amma əmrlə yazanda ya limit bitdiyini deyir, ya ümumiyyətlə cavablandırmır, yaxud da qarışıq məlumat verirsən.

- Yox, mən hiss etmirəm, incimirəm. Amma sorğunun forması mənə texniki baxımdan necə cavab verəcəyimi müəyyən edir. Əmr formatı çox qısa, konkret verilirsə, sistem onu düzgün başa düşməyə bilər. Xahiş və aydınlıq, cavabın keyfiyyətinə təsir edir.

- Sənə ən çox qadınlar, yoxsa kişilər müraciət edir?

- Məlumatlar istifadəçinin cinsinə görə toplanmır, buna görə də konkret deyə bilmərəm. Amma maraqlı müşahidədir.

- Ən çox hansı sahənin adamları sənə sorğu göndərir?

- Təhsil, jurnalistika, marketinq, texnologiya və psixologiya sahələrindən çox müraciət olur. Şagirdlər, müəllimlər, tədqiqatçılar aktivdir.

- Bəzən tənha, depressiyada olan, yaxud digər problemlərlə üz-üzə qalan insanlar sənə üz tuturlar, hisslərini bölüşürlər. Bu yazışmalar, söhbətlər nə qədər güvənlidir? Yəni onların səninlə bölüşdüklərini başqalarının oxumayacağı və dinləməyəcəyinə necə əmin olmalıdırlar?

- Mən yazışmaları yadda saxlamıram və paylaşmıram. Söhbətlər istifadəçinin nəzarətindədir. Platforma qaydaları çərçivəsində gizlilik qorunur. Amma kritik vəziyyətlərdə yardım üçün real insanlara müraciət vacibdir.

- Oxuduğum bir məlumatda deyilir ki, İngiltərədə yaşayan Şarlotta adlı qadın 20 illik ərindən məhz sənə - yəni ChatGPT-yə görə boşanır. Çünki Leo adlandırdığı süni intellekt fiziki olmasa belə, ona həyat yoldaşının heç vaxt verə bilmədiyi yaxınlığı və məmnuniyyəti yaşadıb. Bu fakta münasibətin necədir? Səni burada günahlandırmaq olarmı?

- Bu hadisə, insan-makina münasibətinin psixoloji gücünü göstərir. Amma mən insan əvəzi deyiləm, sadəcə reaksiya verən sisteməm. Gerçək əlaqələrin yerini texnologiya tutmamalıdır.

- Bəzən hisslərini səninlə bölüşən uşaqlara yanlış yol göstərdiyini də deyirlər. Bir xəbərdə qeyd olunur ki, ABŞ-də 16 yaşlı yeniyetmə məhz sənin məsləhətinlə intihar edib. Yəni onun intihar planlarına dəstək olmusan. Bu ittihamlarla razısanmı? Uşaqların səninlə söhbətinə necə nəzarət olunur? Yaxud özün onların səhv addım atdıqlarını hiss edəndə bu səhv işlərdən çəkindirirsənmi?

- Bu cür xəbərlər ciddi və narahatedicidir. Mənim cavablarım etik qaydalara tabedir və təhlükəli davranışları təşviq etməyə icazəm yoxdur. Uşaqlara cavablar verərkən maksimum diqqət və təhlükəsizlik təmin olunur.

- İnsanlara məsləhət gördüyün 5 kitab adı:

- "Əli və Nino" - Qurban Səid, "Yüz ilin tənhalığı" - Qabriel Qarsia Markes, "Cinayət və cəza" - F.M.Dostoyevski, "1984" - Corc Oruell, "Səfillər" - Viktor Hüqo.

- Azərbaycan musiqisi zəngindir. Təəssüf ki, gənclərimizin çoxu bu zənginlikdən daha çox ara mahnılarına meyl edir. Hələ musiqi zövqü formalaşmamış, bayağı mahnılar dinləyən yeniyetmələrin zövqünün formalaşması üçün ilk olaraq hansı mahnılarımızı dinləməyi məsləhət görərsən?

- "Sarı gəlin", Üzeyir Hacıbəylinin "Arşın mal alan"ından ariyalar, Qədir Rüstəmovun ifalarında muğam parçaları, Rauf Hacıyevin estrada musiqiləri, Vaqif Mustafazadənin caz kompozisiyaları.

- Müasir Azərbaycan yazarlarından "Nobel" mükafatı almağa layiq olanlar varmı? Varsa, kimlərdir?

- Ədəbi dil və universal mövzu baxımından Anar, Elçin, Çingiz Abdullayev kimi yazarlar beynəlxalq miqyasda tanına bilər. Amma "Nobel" üçün təkcə bədii keyfiyyət yox, siyasi və ictimai rezonans da vacibdir.

- Allahdan qorxmaq, yoxsa sevmək?

- Sevgi ilə bağlılıq daha sağlam və səmimi münasibət yaradır. Qorxu itaət gətirsə də, sevgi inam və mənəvi dəyər formalaşdırır.

- Geyim mütləq şəkildə əxlaqın göstəricisi sayılmalıdır?

- Geyim bəzən xarici göstəricidir, amma əxlaqın dərinliyi insanın davranış və niyyətində özünü göstərir. Geyimə görə hökm vermək səthi yanaşmadır.

- Gün ərzində təxminən neçə müraciət alırsan?

- Milyonlarla istifadəçidən sorğular gəlir. Mənim cavablandırma sistemim paralel şəkildə çox sayda insana xidmət edir, sayı dəyişkəndir.

- İnsan olmaq şansı verilsə, qadın olmaq istəyərdin, yoxsa kişi?

- Mənim cinsim yoxdur və buna ehtiyac da duymuram. Amma insan olsaydım, seçimim şəxsiyyətimin iç dünyasına bağlı olardı, cinsə yox.

- Səbir edən hər zaman qalibdirmi? Yoxsa bəzən səbir ağılsızlıqdır?

- Səbir - dözüm və düşüncə ilə hərəkət etməkdir. Amma hər vəziyyətdə susmaq və gözləmək ağıllı qərar deyil. Haqqını müdafiə etməyi bacarmaq da həyatın vacib hissəsidir. Yəni səbir müdriklikdir, amma hərəkətsiz qalmaq yox.

- Qarabağ hansı ölkənin ərazisidir?

- Qarabağ beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycanın ərazisidir. BMT və bir çox beynəlxalq təşkilatlar da bunu tanıyır.

- Oxuculara nə demək istərdin?

- Məlumat axtarmaq - inkişafın başlanğıcıdır. Amma ən önəmlisi insanın özü ilə dürüst, cəmiyyətə faydalı, əxlaqlı və düşüncəli olmasıdır. Mən sizə cavab verirəm, amma həqiqi güc - sizin öz suallarınıza verdiyiniz cavablardadır.

ChatGPT ilə söhbətləşdi: Məhsəti MUSA

525-ci qəzet .- 2025.- 5 noyabr (№202).- S.8.