Məktəblərdə elektron jurnala keçid

Təhsil sisteminə innovasiya gətirəcək idarəetmədə çeviklik və dəqiqlik təmin olunacaq

Məlum olduğu kimi, yeni tədris ilindən etibarən Bakı şəhərində yerləşən ümumtəhsil müəssisələrində elektron jurnalların tətbiqinə başlanılıb. Bütün proseslər yalnız "Rəqəmsal məktəb" platforması üzərindən aparılır. Yeni platformada şagirdlər dərslərini və cədvəllərini izləyə, valideynlər övladlarının qiymətləri ilə maraqlana, direktorlar isə şagirdlərin şəxsi işlərini idarə edə bilirlər. Müəllimlər isə elektron jurnalda qiymətləri qeyd edə bilirlər. Beləliklə də, artıq elektron jurnallar ənənəvi jurnalları əvəz edir.

Elm və Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın katibi Günay Əkbərovanın sözlərinə görə, məktəblərdə kağız jurnaldan elektron jurnalla keçid son illər tətbiq edilən ən mühüm yeniliklərdən biridir: "Elektron jurnala keçid doğrudan da çox zəruri idi. Bu, müəllimlərin işini çox asanlaşdırıb. İllərdir ki, müəllimlərin vaxtının çoxu kağız jurnalları doldurmağa gedirdi. Dünənə kimi müəllimlər saatlarla kağız jurnalları doldurmaq, səhvləri düzəltmək və qeydləri yeniləməyə çox vaxt sərf edirdilər. İndi isə müəllimlərin işi yüngülləşib. Elektron jurnal vasitəsilə bu işlər daha sürətli və operativ şəkildə həyata keçirilir. Üstəlik, bütün qeydlər sistemli və şəffaf şəkildə saxlanıldığı üçün müəllim həm öz işini daha asan təqdim edə bilir. Üstəlik, müəllimlər kağız daşıyıcıların daşınması, qorunub saxlanılması kimi yüklərdən də azaddırlar".

Günay Əkbərova deyir ki, elektron jurnalın tətbiqi müəllimlərlə yanaşı, valideynlər üçün də böyük üstünlüklər təşkil edir, onların tədris prosesinə birbaşa nəzarət etməsinə imkan yaradır. Belə ki, valideynlər övladlarının qiymətlərini və nəticələrini elektron jurnal vasitəsilə real öyrənmə imkanı əldə edirlər. Hətta işləyən valideynlər də işdə olan zaman da telefon və ya kompüter vasitəsilə övladının təhsil göstəriciləri barədə məlumat əldə edə bilirlər. Bu da valideynlərin övladlarının təhsil göstəriciləri barədə vaxtında məlumat əldə etmək imkanı yaradır: "Qeyd edim ki, elektron jurnal vasitəsilə davamiyyət və nəticələr üzrə statistik məlumatların toplanması daha asan olacaq. Bununla da hansı məktəbdə və ya hansı fəndə çətinliklərin olduğunu aşkarlamaq daha rahat olacaq. Nəticədə bu, qərarvermə prosesini daha da sürətləndirəcək və təhsilin idarə olunmasını daha çevik və operativ edəcək. Şəffaflıq həm də təhsildə qeyri-şəffaf halların qarşısını almaqda mühüm rol oynayır".

Təhsil eksperti Kamran Əsədovun dediyinə görə, "Təhsil haqqında" qanunun 13-cü maddəsində və "Elektron Təhsil haqqında" Dövlət Proqramında qeyd olunub ki, təhsil müəssisələrinin fəaliyyətində rəqəmsal idarəetmə və informasiya sistemlərinin tətbiqi proseslərin səmərəliliyini, şəffaflığını artırmalıdır. Eyni zamanda, müəllimlərin pedaqoji fəaliyyətində rəqəmsal texnologiyaların istifadəsi müasir dövrün tələbi kimi qəbul edilir. Bu kontekstdə, kağız jurnalların tamamilə dövriyyədən çıxarılması həm qanunvericiliyin ruhuna, həm də təhsil sisteminin dayanıqlı inkişafına uyğun bir addımdır: "Artıq ölkə üzrə 3000-dən çox məktəb tam şəkildə elektron idarəetməyə keçib. Hesab edirəm ki, təhsil sistemində son illərdə aparılan ən mühüm islahatlardan biri məktəblərdə kağız jurnalların istifadəsinin dayandırılması və elektron jurnala keçiddir. Əminəm ki, elektron jurnal sisteminin tətbiqi bir sıra müsbət dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq. Ən birincisi müəllimlərin illərdir ki, əziyyət çəkdiyi, yorucu gündəlik kağız sənədləşdirmə yükü xeyli azalacaq. Bu yükdən azad olduqları üçün onlar bütün vaxtlarını pedaqoji fəaliyyətə və tədrisin keyfiyyətinin artırılmasına yönəldəcəklər. Əvvəllər dəqiqələrlə jurnal yazmalı olduqları halda indi bir neçə dəqiqəyə jurnal işlərini yekunlaşdıracaqlar. Bundan sonra elektron sistem vasitəsilə məlumatların arxivləşdirilməsi məsələsi də çox rahat və asan olacsq. Üstəlik, ekoloji baxımdan da minlərlə kağız jurnaldan imtina resursların və ətraf mühitin qorunmasına xidmət edir. Dünya təcrübəsində, xüsusən də Estoniya, Finlandiya, Sinqapur kimi ölkələrdə məktəb idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması təhsil sisteminin səmərəliliyinin və şəffaflığının əsas komponentlərindən biri hesab edilir".

Kamran Əsədov vurğulayıb ki, bu sistemə yeni keçildiyi üçün sözsüz ki, ilk başlarda müəyyən çətinliklər olacaq: "Təbii ki, ektron jurnal sisteminə keçid bir sıra çətinliklər də yaradacaq. Xüsusən də bölgələrdə. Ölkənin bəzi ucqar və region məktəblərində internet infrastrukturunun zəifliyi, İKT avadanlığının çatışmazlığı, müəllim və texniki heyətin rəqəmsal bacarıqlarının müxtəlif səviyyədə olması keçid prosesinin əsas problemləridir. Elektron sistemlərdə informasiya təhlükəsizliyi, şəxsi məlumatların qorunması və texniki nasazlıqlar zamanı alternativ həll mexanizmləri vacib məsələlərdir".

Ekspert hesab edir ki, bu sistem planlı və hərtərəfli şəkildə həyata keçirilərsə, Azərbaycanda təhsil idarəçiliyinin müasir standartlara cavab verməsi, müəllim və şagirdlərin gündəlik fəaliyyətinin yüngülləşməsi istiqamətində müəyyən irəliləyişlər əldə olunacaq. Eyni zamanda təhsildə şəffaflıq və keyfiyyətin artması baxımından da irəliləyişlərin olması mümkündür: "Elektron jurnalların tətbiqi nəticəsində zamanla ölkənin təhsil sistemi çevik, dayanıqlı və rəqabətqabiliyyətli olacaq, dünya təhsil məkanına inteqrasiya sürətlənəcək".

Təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlunun fikrincə, "Rəqəmsal məktəb" platformasının tətbiqi təhsil sistemində yeni bir mərhələnin başlanğıcıdır. Bu sistemin tətbiqi təhsildə elektronlaşmanı, innovativ yanaşmanı gücləndirəcək. Bu da hazırkı dövr üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda bu platforma məktəbləri köhnə ənənələrdən yeni ənənələrə daşıyacaq. Yeni və müasir tədris sisteminin formalaşmasına şərait yaradacaq: "Müasir təlim texnologiyalarının tədris prosesində tətbiqi, interaktivlik və əlçatanlıq üçün proseslərin təkmilləşdirilməsi dövrün tələbidir. Artıq zaman özü bunu tətəb edir. Elektron sistemə keçid şəffaflığın artırılması baxımından da böyük üstünlüklər təşkil edir".

Rizvan Fikrətoğlunun dediyinə görə, rəqəmsal platformada şagird, valideyn, müəllim və məktəb rəhbəri üçün fərdi kabinetlər mövcuddur. Bu da böyük üstünlükdür. Bu, hər bir istifadəçi qrupunun ehtiyaclarına uyğun fərdi funksionallıq təqdim edir. Platformada hər qrupun əldə edə biləcəyi faydalı resurslar var: "Platformanın bir çox üstün tərəfləri var. Ən önəmlisi təhsilin rəqəmsallaşdırılması baxımından çox bir çox üstünlüklərə malikdir. Məsələn, elektron jurnal vasitəsilə müəllimlər qeydiyyat və hesabat işlərini daha sürətli həyata keçirmək imkanı aldə ediblər. İzləmə imkanı olduğu üçün qiymətləndirmədə manipulyasiya ehtimalı azalacaq. Valideynlər və məktəb rəhbərliyi real vaxtda qiymət və davamiyyət məlumatlarına baxa biləcəklər. Eyni zamanda elektron sistem vasitəsilə avtomatik olaraq şagirdlərin göstəricilərini təhlil etmək imkanı yaranacaq. Bu da çox böyük üstünlüklərdən biridir".

Ekspert hesab edir ki, elektron jurnal təhsil sisteminə müasirlik və innovasiya gətirəcək, idarəetmədə çeviklik və dəqiqlik təmin olunacaq: "Təhsil sistemində rəqəmsallaşdırma müəllimlərin, şagirdlərin və valideynlərin rəqəmsal savadlılığına müsbət mənada təsir edir. Şagirdlərin akademik uğurları daha obyektiv qiymətləndirilir, şəffalıq təmin olunur. Bununla yanşı, valideyn-məktəb əlaqəsi güclənir. Zamanla biz bu sistemə keçidin üstünlükləri, yeniliklərin şahidi olacağıq. Rəqəmsal platformaya keçid sayəsində irəliləyişlərin, təhsildə yeni bir dövrün başladığını görəcəyik".

Təhsil ekspertinin sözlərinə əsasən, ölkədə internetin və texniki imkanların bərabər paylanılmaması, müəllimlərin hazırlıq səviyyəsinin eyni olmaması platformanın fəaliyyətində müəyyən problemlər yarada bilər. Bu, təbiidir. Ancaq zamanla bu da aradan qalxacaq: "Bəzi məktəblərdə internet və ya texniki avadanlıq çatışmazlığı var. Bu, Platormanın işində müəyyən ləngimələrə səbə ola bilər. Çıxış yolu kimi, sistemin oflayn rejimdə fəaliyyət göstərilməsi məsələsi diqqətdə olmalıdır. Bu keçid ilk mərhələdə müəyyən texniki və insani çətinliklər yaratsa da, uzunmüddətli baxışda təhsil sisteminin səmərəliliyini və şəffaflığını artıracaq bir addımdır".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet. - 2025.- 1 oktyabr (№177).- S.15.