Kədərin "fövqündəki" cəmiyyət

Bu gün cəmiyyətimizə hər nəzər salanda, xüsusən, sosial şəbəkələrdə "gəzişəndə" tanınmış həkim-oftalmoloq, şair, professor Paşa Qəlbinurun illər öncə öz müsahibəsində söylədiyi bir fikir yadıma düşür: "Əslində, kədərin zirvəsi qara yox, qırmızı rəng, ağlamaq yox, gülməkdir. Məsələn, bir insan öz doğmasını itiribsə, ağlayırsa, bu, kədərin son həddi deyil, zirvəyə gedən yoldur, ancaq qəhqəhə çəkib gülürsə, kədərin son nöqtəsidir. "İblis" əsərində bir ifadə var: "Ağlamaq istər ikən həp gülərəm" - kədərin zirvəsi budur. Ya da gənc insan rəhmətə gedəndə üstünə qırmızı rəngli parça salırlar. Bu zaman qırmızı rəng kədərin son həddini ifadə edir".

Çox uzağa getməyib (ki, əgər getsək, orada da bənzər mənzərəni görəcəyik), ən yaxın keçmişimizə nəzər salsaq, cəmiyyətimizin saysız-hesabsız kədərə, ağrı-acıya məruz qaldığını, çətin sınaqlardan keçdiyini görərik. 5-6 il öncə dünyanı cənginə alan COVİD-19 pandemiyası cavanlı-qocalı neçə-neçə canları özü ilə apardı. O pandemiyadan sağ qurtulmağı bacaranlar isə həmin dönəmdə keçirdikləri stressin, təlaşın, qorxunun, ağır həyat tərzinin nəticəsində gözlənilmədən, qəfil ölümlərlə getdilər aramızdan, getməyə də davam edirlər.

COVİD bəlası ilə çarpışdığımız dövrdə xalqımız başqa bir imtahanla - müharibə ilə sınandı. Bu müharibə illərin qalaqlanmış həsrətinin, kədərinin, gözləntisinin, həyəcanının bir göz qırpımında üzə çıxdığı, insanların qəlbində duyğular fırtınasının qopduğu bir dönəm idi. Bircə anın içərisində sevinc kədərə, göz yaşı gülüşə, ümid qorxuya, həyəcan təlaşa qarışdı. Düz 44 gün xalqımız bütün bu duyğular fırtınasının tən ortasında qaldı. Hər gün torpaqlarımızın azadlıq xəbərinin yaşatdığı sevinclə bərabər, bu azadlığı bizə bəxş edən oğullarımızın şəhadəti ilə qəhr olduq.

Bütün bunların üzərindən heç də çox zaman keçməyib və əlbəttə, bu qədər yaralar almış bir cəmiyyətin bircə anda, ya da çox qısa zamanda sağalmasını gözləmək absurddur.

Ona görədir ki, bu gün cəmiyyətimizin bəzən hadisələr qarşısındakı reaksiyası kənardan baxan adam üçün çox qəribə, normallıqdan uzaq təsiri bağışlayır. Hər acıya, hər ağrıya gülməyi bacaran, insanların kədəri ilə zarafat edən, yaşanan faciələri belə lağa qoya bilən, başına gətirilən hər ciddi problemi qəhqəhə ilə qarşılayan bir cəmiyyət necə normal ola bilər ki? Ölümə gülən, ona heç bir zərəri dəyməyən insanların faciəsinə sevinən cəmiyyət, sizcə də, qəribə deyilmi?

Bu günlərdə 43 yaşında bir aktrisa səssiz-səmirsiz, qəfil dünyasını dəyişdi. Özü də xərçəng kimi günümüzün bəlası olan çox ağır bir xəstəlikdən. Sən demə, aktrisa xeyli vaxtdan bəri bu bəla ilə çarpışırmış təkbaşına, səssizcə, heç kimsəni narahat etmədən. Elə bunun özü başlı-başına bir insan faciəsi, bir qadının gücünün, vüqarının, qürurunun göstəricisi deyilmi?!

365 (366) günün içərisində doğulmaq üçün də, ölmək üçün də eyni günü seçmək, bu dünyada var olduğun, bütün ömrün boyunca gözlədiyin, şərəfinə məclislər keçirdiyin, ətrafındakı insanların təbriklərini qəbul etdiyin gündə həm də yoxluğa çevrilmək, hər il kimlərsə tərəfindən "uzun ömür, cansağlığı" arzusunu qəbul etdiyin gündə xəstəlikdən qısacıq ömrünün yarıda qırılması nə qəribə tale yazısıdır, İlahi!

Ölümündən sonra yaşadığın evdəki səssizlik, kimsəsizlik, dərin, amansız sükut, arxanca tökülməyən göz yaşları bir qadının 43 illik tənhalığının növbəti ağrılı səhifələri deyilmi?!

Hələ ömrünün baharında bir gəncin bircə anda anasız qalması, necə, heç zarafat obyekti ola bilərmi?

Bəli, əslində, hər ölüm kimi bu ölüm də sayğıya, kədərə, bircə "Allah rəhmət eləsin" sözünə, ya da ən azından sükuta layiq idi. Bəlkə də bəzi ölümlərdən daha çox...

Amma son zamanlarda zarafata, lağlağıya ifrat aludəçi cəmiyyətimiz bu ölümlə də məzələnməyə arqument tapdı. Sırf məşhur olmadığı üçün evində, ailəsində, dörd divar arasındakı günahlarına, hətta mundarlıqlarına kor olanlar aktrisanın ekranlara yansıyan həyat tərzini, müəyyən foto və videolarını səbəb kimi gətirərək bir gənc ömrün bu cür faciəvi bitişinə sevindilər. Öz həyatı xəyanətlər, yalanlar, böhtanlar içərisində itib-batanlar bircə anda namus keşikçisinə, əxlaq mücəssəməsinə çevrildilər. Aktrisanın sağlığında şəkillərinə, paylaşımlarına bəh-bəhlə şərh bildirənlər, baxdıqca "ağzının suyu axanlar", videolarına baxmaq üçün müəyyən məbləğ ödəməkdən çəkinməyənlər, hər vəchdə o və onun kimi qadınlarla bircə saatlıq görüş üçün "ilan dili" çıxaranlar bu gün onun ölümünə "çırtıq çalırlar".

Yenə Paşa Qəlbinurun sözləri düşür yadıma: "...Kədərin zirvəsi qara yox, qırmızı rəng, ağlamaq yox, gülməkdir". Öz kədərində boğulan, ard-arda travmalara məruz qalan cəmiyyət artıq nəyə gülüb, nəyə kədərlənəcəyini, nəyə danışıb, nəyə susacağını belə qarışdırıb. Sevinci, xoşbəxtliyi başqasının ölümündə tapan cəmiyyət mənəviyyatı xəstə bədbəxtdən başqa bir şey deyil.

Allah insaf və şəfa versin!

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet .- 2025.- 25 yanvar(№14).- S.15.