Mənim problemim var...

MƏN TEZ-TEZ HƏQİQƏTİ SÖYLƏMƏYƏ BAŞLAMIŞAM

Məsələn: Qurban kəsmək nəyə və kimə lazımdır? Ciddi zərurət olmadan heyvanları – sağlam, “gümrah” qoyun, dana və dəvələri həyatlarından məhrum etmək kimin nəyinə gərəkdir? Doğrudanmı Allah bir zamanlar sədaqət əlaməti olaraq İbrahimdən oğlu İsmayılı qurban verməyi tələb etmişdir? Çox vaxt belə bir sual verirlər: “Bu cür “iman imtahanı” həqiqətən də Yaradanın özü tərəfindən edilə bilərdimi?”

Əgər İbrahim Allahın tələb etdiyi kimi etməsəydi, onu nələr gözləyirdi? Çünki İncil rəvayətlərinə görə, arvadı Saranın (onun 90-dan çox yaşı var idi) “razılığı” əsasında onun xidmətçidən oğlu – İsmayıl dünyaya gəlmişdi. Sonra İbrahimi çox qısqandığı üçün qoca Sara oğlu İsmayılı öldürməyi İbrahimdən təkidlə tələb edib. Bilmirəm necə olubsa, Saranın İsmayıldan canını qurtarmaq cəhdləri ilə Allahın imtahan üçün təyin etdiyi vaxt üst-üstə düşüb. İbrahimin vəziyyətini başa düşmək olar. Amma şəxsən mənim aləmimdə bəraət yoxdur. Motiv çox bəsit və haqsız idi. Rəvayətlərdən birinə görə, bıçağı evdə itiləyib, uşağı və anasını götürüb yaxındakı dağa yollanan ata İbrahim, yaxşı ki, çox inandırıcı bir bəhanə fikirləşib və İsmayılın əvəzinə sürüdən bir qoyunun başını kəsib, qanlı bıçağı isə Saraya sübut kimi təqdim edib. Sonralar bu rəvayət qurbanlığın əsasını qoyub. O vaxtdan bəri Sara ananın ruhu şad olsun deyə, iti bıçaqlar “igidlərin” əlində cəllad baltasına çevrilib. İsmayılla anası Həcəri isə İbrahim ata uzaq bir yerdə – Ərəbistan səhrasında azdıraraq evə qayıdıb. Ana və oğulu əzablı ölüm təhlükəsi gözləyirdi – gündüz qızmar günəşin şüalarından, gecə isə zəhərli ilan, əqrəb və digər səhra heyvanlarından. Hər halda, İbrahim oğul qatili olmayıb. Bu, çox dəhşətli hadisə olardı. Bəşər tarixində Habilin qardaşı Qabili öldürməsindən sonra belə hadisələr baş verməmişdi. Oğul qatili olaraq bəşəriyyətin inkişafına mane olmaq İbrahimə baha başa gələrdi. Şükürlər olsun ki, dünya bu dəhşətli məqamın şahidi olmadı.

Ümumiyyətlə, gəlin çox mürəkkəb və açılması çətin olan dini-tarixi incəlikləri bir kənara qoyaq. Yaxşısı budur, bugünkü gün və özləri qərar verə bilən insanların deyil, zavallı qoyun, dana və dəvələrin taleyi barədə düşünüb, təhlil aparaq. Qurbankəsmə prosesinə haradasa deyil, məhz müqəddəs Məkkədə, Yaradan qarşısındakı borcu yerinə yetirmək nöqteyi-nəzərindən yox, bu bayram günündə mömin müsəlmanlara “təsəlli vermək” üçün növbələrini gözləyən heyvanların öz gözləri ilə baxaq.

Ən sadə hesablamalara görə, bayram günü Məkkə şəhərində kəsilən qurbanlar təxminən üç milyona bərabərdir. Deməli, qəmgin, qan dolmuş gözlərin sayı altı milyondur! Buna hələ gördüklərini sevinc hissi ilə izləyən zəvvarların altı milyon gözünü də əlavə edin! Çox deyilmi?

Təxminən 12 milyon sönən və sevinən göz (mən hələ milyonlarla televiziya tamaşaçısını demirəm)! İlahi, biz Sənin yaratdığın, heç kimə zərər verməyən, heç bir qəbahət işlətməyən və göstərilən prosesin icrası şəraitində yemək üçün o qədər də vacib olmayan canlı məxluqun – zavallı heyvanın mömin kütlənin gözü qarşısında öldürülməsinə necə sevinə bilərik? Doğrudan da insan öz ziddiyyətləri ilə xeyir və şər qarışığının ən dəhşətli “nümunəsidir”. Hərçənd, təbiətinə görə sonuncular bir yerdə qərarlaşa bilməzlər. Lakin, yəqin, varlığın və ümumiyyətlə, şüurlu İnsanın mövcudluğunun sirri də məhz elə bundan ibarətdir.

Bizim heç birimiz, hətta, bir anlıq olsa belə, özümüzü qurbanlıq heyvanların yerində təsəvvür edə bilmərik. Əlbəttə, heyvanları kəsmək olar. Buna Müqəddəs Quran icazə verir. Lakin bunu elə etmək lazımdır ki, qurbanlıq üçün nəzərdə tutulmuş heyvan bıçağı görməsin və əvvəlcədən qəssabın niyyətini duymasın. Bunu başqa cür etmək arzuedilməz və hətta günah sayılır.

Bəs bu ayini ziyarət zamanı yaxşı haqq müqabilində, yol və şəhərdə qalma xərclərinin ödənilməsi şərtilə Məkkəyə gələn yüz minlərlə başkəsən-qəssablar necə yerinə yetirirlər? Zənnimcə, zəvvarların özləri bunu yaxşı bilir, lakin belə əxlaqi incəliklər barədə düşünməməyi üstün tuturlar. Bu onları o qədər də maraqlandırmır. Əsası, qoyun başına 200-300 dollar vermək və kiməsə onların adından bu “müqəddəs” ayini yerinə yetirməyi – əti, demək olar ki, insanlar tərəfindən yeyilməyən günahsız heyvanları camaatın gözü qarşısında edam etməyi tapşıraraq, öz ürəyini sakitləşdirməkdir. Hesablamalara əsasən, iritutumlu soyuducu qurğular olmadığından, yüksək keyfiyyətli ətin təxminən yarısından çoxu iylənib atılır. Bir neçə il bundan əvvəl isə belə soyuducular, ümumiyyətlə, yox idi. Bu haqda danışırdılar, yazırdılar və indiyədək də yazırlar. Son illər istidən qorunan ət dondurularaq, əsasən, dünyanın yoxsul ölkələrinə göndərilir. Bunu elə-belə, sözgəlişi dedim.

Biz nə qədər sadəlövh və gözübağlıyıq! Əgər biz gözümüzü açıb gördüklərimizi Quran hökmləri ilə müqayisə edə bilmiriksə, onda Allaha inamı necə qoruyub saxlayacağıq? Çünki, ən azından, qurbankəsmə aktını bu şəkildə yerinə yetirməklə biz, şübhəsiz ki, günah işlədir, Müqəddəs kitabda əks olunmuş qaydaları pozmuş oluruq!

Bəs nə etməli?

Bu ədalət və mərhəmətdən uzaq hərəkətdə kimi günahlandırmalı?

Yenə də bütün günahı həmişəki kimi, cahil mollaların üstünə ataq?! Məgər onlar özləri sosial durumun, məişət və ictimai mühitin qurbanları deyillərmi? Bəlkə, özümüzdə güc və cəsarət taparaq etiraf edək ki, biz öz əməllərimizdə, ən azından, dinin beş əsas şərtinə əməl etməkdə heç də onlardan yaxşı deyilik? Müqəddəs Məkkə torpağında qurbanlıq heyvanların “edam”ını təşkil edərək, hətta, qurbankəsmə mərasimini belə mömin müsəlmana layiq şəkildə icra edə bilmirik.

Bununla belə, biz günahsız heyvanı lazım olmadığı yerdə kəsdiyimizə və nə vaxtsa kimsə tərəfindən uydurulmuş şeytana qayda ilə müəyyən edildiyi sayda və duruşda daş atmadığımıza görə qürur və məmnunluq hissi duyuruq (Müqəddəs Quranın hökmlərini pozmağımıza baxmayaraq). Əgər şeytan həqiqətən də mövcuddursa, zənnimcə, bu onun heç vecinə də deyil. Deyirlər ki, bəzi varlı müsəlmanlar kimi, ziyarət vaxtı şeytan da Avropada istirahət edir və ya dünyanın hər yerindən gələn milyonlarla zavallı mömin zəvvara öz borclarını yerinə yetirməyə – onun iqamətgahını daş və hətta başmaqları ilə daşqalaq etməyə mane olmamaq üçün səyahətə çıxır.

Gülməli deyil! Doğrudan, heç gülməli deyil!

Bütün bunlar əsl mömin insana çox pis təsir göstərir. Söylədiklərimin həqiqət olmasına zərrə qədər də şübhəm olsaydı, bu məqaləni heç vaxt yazmazdım. Hər şey həqiqətdir, əlbəttə, deyilənlərin anlaşıla bilməsi üçün əlavə etdiyim bəzi elementləri çıxmaq şərtilə. Bunlar haqqında yalnız ağlaya-ağlaya, yaxud da əməllərinə istehza ilə gülərək danışmaq mümkündür. Gördüyünüz kimi, məndə başqa cür heç alınmadı da.

Bax belə bir acı həqiqət mövcuddur. Həqiqət həmişə yaxında olur, lakin onu görmək istəyənlərin sayı olduqca azdır. Bəziləri isə özlərini elə aparırlar ki, guya heç nə baş vermir. Görünür, hər kəs həqiqəti öz dərketmə imkanlarına görə başa düşür və çox ehtimal ki, hərənin öz həqiqəti var. Əslində mənə görə, söhbət həqiqətdən gedirsə, o, təkdir, yeganədir. Həm Allah, həm də Onun bəndələri üçün. Bu mənim fikrimdir.

Rafiq ƏLİYEV,

fəlsəfə elmləri doktoru,

professor

525-ci qəzet.- 2009.- 18 dekabr.- S.4.