Qrafoman
Bayaqdan qələmi
əlimdə oynatsam da, yazıya girişə bilmirəm. Canımda
hey yoxdur, ərincək olmuşam. Dünən də çox
vurnuxdum, ortaya bir şey çıxmadı. Özümü
yumşaldıb yola gətirməkdən ötrü
dodaqaltı mızıldana-mızıldana vərəqin
qırağında yazdığım ilan-qurbağa
cızmaqaranı höccələyirəm: "Dadaş, belə
olmaz axı, yanın yerdə tikiş tutmur. Dörd həftədir,
bir yazının başlığını qoyub dümələnirsən.
Yaxşı, getdin Romanı da, Vatikanı da gəzib-dolanıb
gəldin. Gördün də, sezarların
sağlığında qan-tərlə yonulmuş, təmtəraqlı
açılış bayramları olmuş qədim Romanın
möhtəşəm köhnə binaları necə
uçub tökülüb? Ələ gələn
yazılı daşları, heykəlləri, büstləri
yığıb doldurublar Vatikan muzeyinə. Tikilməsini
boyunlarına götürdükləri üçün
fasadına on üç ölkə padşahı ilə bərabər
Osmanlı sultanı Əbdülhəmidin də adı
yazılmış Vatikan kilsəsinə girəndə az qala
bağrın yarılmışdı. Neçə yüz illər
dünyanın fikir, ideya mərkəzi olmuş Vatikanın
azman divarlarının sirli görkəmi, qorxuncluğu səni
əzmişdi və sübut eləməyə
çalışmışdı ki, hələ də onun pəncəsi
altındasan. Yaxşı ki, sağ-salamat vətənə
qayıtdın, başın ayazıdı, özünə gəldin.
Hətta, təzədən vurub getdin Qəbələyə, təmiz
hava uddun, yedin, içdin, yatdın, dincəldin, halal xoşun
olsun! Bəsdi də. Getdikcə cızığından
çıxırsan. Əlin qələmdən soyuyub. Yazı
masası arxasında oturmusan, ancaq dağınıq fikrini cəmləyə
bilmirsən. Gözləyirsən zəng gəlsin, qələmi
atıb cumasan telefona və özünü inandırasan ki, məşğulsan.
Amma gözünə döndüyüm telefon susur. Dinşəyirsən
birdən arvad-uşaq sənin adını çəkər. Xasiyyətinə
bələdəm, adını birinin dilindən eşidən
kimi kəsdirəcəksən onun çənəsinin
altını. Hə, nə var, nə olub? Tərslikdən
adını tutan yoxdur. Hesab elə ki, unudulmusan, lap belə sən
heç kəsə lazım deyilsən. Sonra? Hə, çay
dalınca da gedə bilməzsən, qənşərindəki
dolu armudu stəkan səni marıtdayır. Heç dara-bara eləmə,
az qurcux, stulun boşalmış ayağını yumruqla yerinə
bərkitmək vaxtaparan iş deyil. Zəhmət çək,
yerini rahatla, qaxıl otur cırıldayan stulunda.
Yazının adını "Qrafoman" qoymuşam, elə
bilirsən əldə qələm tutmaq asandır? Havayı
yazı yazılır? Gərək can qoyasan, kürəyinin
arasından tər getsin!
Haqqında
yazacağın qrafoman deyir ki, onun yazı masası
arxasında bir oturumu üç-dörd saatdır. Ancaq sən?!.."
Nə isə...
Qeydlərdən
gözümü çəkib qələmi
barmaqlarımın arasında bərk-bərk sıxıram,
aha, deyəsən canıma istilik gəlir...
Hə də,
"Qrafoman" - yazı-pozu düşkünü deməkdir,
bunu hamınız bilirsiniz. Özünüzə götürməyin,
haşa sizdən, əskiklik gətirən sözdür,
mayasında horralıq, cövhərində qaxınc, sərki
qatışığı var. Ancaq mən bu sözü necə
lazımdırsa elə, sevə-sevə, tumarlaya-tumarlaya
işlədəcəyəm, yandı-qındı verməkdə
canı-başı özü ilə olmayan əbləhlər
kimi qımışa-qımışa deyil, yumşaq səslə,
gülümsəyə-gülümsəyə deyəcəyəm.
Bəri başdan söz verirəm ki, mətndə mən tərəfdən
özünü dartmaq və yekəxanalıq söhbəti
olmayacaq. Çünki haqqında yazacağım qrafoman, həqiqətən
tikansız, yapışıqlı, canlara dəyən
kişidir. Özü də yaşa dolduqca şirinləşir.
Üzü elə bilirsən, projektordur. Lazım oldu olmadı
yanır, işıq saçır.
Qrafomanın
bir ucdan yazıb sapa düzdüyü bivec, sarsaq şeirlər
heç kəsin, xüsusilə qələm
yoldaşlarının zərrəcə xətrinə dəymir,
əksinə, şair tay-tuşları, ədəbi mühitin
istedad dərəcəsindən, kateqoriyasından və
yaşından asılı olmayaraq bütün üzvləri
onu tədbirlərdə, görüşlərdə, xeyirdə-şərdə
qabağa verirlər.
Sanki başqa
cür ola bilməz; o, yığıncaqlarda mütləq
çıxış etməlidir və sözünü
şeirlə bitirməlidir. Amma, öyütikilmişin
oğlunda bir boş xasiyyət var ki, kəsədən gedə
bilmir, yazdıqlarının ucdantutma hamısı uzundərədir.
Hələ bu cəhənnəmə, birtəhər
ötüşdürmək olar. Dözülməzi odur ki, həmkarım
kürsüyə, mikrofona yerikləyir, telekamera görəndə
hövllənir, qanı coşur. Bəzi məşhurlaşmış
zirək ziyalılarımız kimi baxmaz mikrofonu kim qoydurub,
yığıncağının məqsədi nədir,
fürsət tapıb kürsüyə pərçimlənəcək.
Mən onun bu sərək hərəkətini dəfələrlə
görmüşəm. Çəkindirmək istəsəm də,
xeyri olmayıb. Sonuncu dəfə
Şamaxıda Sabir poeziya günləri keçiriləndə
o, ara vermədən üç şeiri bir-birinə
calayıb oxudu. Özünü elə apardı ki, guya havaya
üfürdüyü bir şeirdir. Nə var-nə var,
AzTV-nin bu tədbirə həsr etdiyi verilişdə efiri
çox tutsun. Daha bilmir ki, belə maymaqlıqla AzTV-də ədəbiyyat
məsələlərinə baxan Sadıq müəllimə
kəf gələ bilməz. Buna deyən gərəkdir ki, lap
mən ölüm, kamera qabağında yarım saat
xoruzlandın, bəs lentə alınan materialın montajı?
Bəs qayçılama? Alkoqolik içkidən,
narkoman iynədən doyub-dolanmadığı kimi bu da
şeir yazmaqdan və tədbirlərdə sinəsini
qabardıb ağzından od püskürtməkdən
usanmır. Şeir oxuyanda ona qulaq asdılar-asmadılar, bəxtəvər
oğlunun vecinə deyil, yazdığını axıra qədər
guruldatmalıdır. Özü də qiraət vaxtı
sanki azan verir, qəti tempdən düşmür, necə
başlayıbsa, elə də nöqtəni qoyur. Allahtərəfi,
demək lazımdır ki, onun elədiyini də hər yetən
bacarmaz. Məsələn, Azərbaycanda əl-əl
gəzsən, ona bənzər handa bir şair tapmaq olar ki,
oxuduğu şeir məclisin boyuna biçilmiş olsun. Əruzda
yaza bilmədiyinə görə onu meyxanaçılarla
müqayisə eləmirəm, həm də meyxana deyənlər
çox şitini-şorunu çıxardırlar. O nə
sözdür, "Oho-oho, necədür sənünçün?"
Bu kişidə bəy vasvasılığı var, hər
sözü yağlayıb yun parça ilə par-par
parıldadandan sonra misraya oturdur. Yazı-pozusunda
nöqtə, vergül, qafiyə-zad yerli-yerində olur.
Şeirlərində nöqtə-vergül işlətməyənlər
barədə deyir ki, onlar nöqtə-vergülü mətndə
haralara qoymağı bilmədiklərinə görə
durğu işarələrindən imtina edirlər. Şeirləri
kimi onun geyim-kecimi də səliqəlidir. Əynindəkilər
ucuz, nimdaş olsa da, zalım oğlu,
ütülü-mütülü, daram gəzəndir, hətta
bəzən hündür boyunu elə şax saxlayır, elə
bilirsən, cavanlığında Türkiyə ordusunda
üç il təpik döyüb.
Hər bir
yığıncağa getməyə vaxt tapır,
hamının işinə yaramağa çalışır. Məsələn,
kimdir canına cəfa basıb qələm dostunun oğlunun
toyuna "Ey qələm dostumun oğlu Vilayət!" rədifli
on dörd-on beş bəndlik şeir həsr edən? Lap bu
şeir kəllə suyu olsa da.... Toy hər şair
üçün poeziya axşamı ola bilməz. Kimsə deyə
bilər ki, bunun nəyi pisdir? Guya toyda sağlıq deyənlər
gül vurur? Heç olmasa bunun dediyi qafiyəli, ritmli
sağlıqdır. Həm də adamın beynini deşən
gur musiqidən min dəfə yaxşıdır.
Hər
gördüyünə kitabını versə də, mən
yüz faiz bilirəm ki, onun şeirlərini heç bir
kopoyoğlu, köpəkqızı oxumur. Kimisə
qınamıram, onda oxunulası bir şey də yoxdur. Amma
şeiri pis demir. Özü isə, bayaq dediyim kimi, keçiləsi
adam deyil.
Rəhmətlik
baməzə şair Rəfiq Zəka Xəndan
danışırdı ki, Özbəkistanda yaşayan bir
soydaşımız Bakıya qonaq gəlmişdi. Qonağımın
şairlik damarı da vardı. İş elə
düşdü ki, onunla üçü verilən bir alimin
hüzürünə (Yaxşı, siz deyən olsun
"Hüzn" yerinə) gedəsi olduq. Məclisin gur yerində
qonağım qulağıma pıçıldayıb mərhum
haqqında şeir oxumaq istədiyini bildirdi. Çaş-baş
qaldım, bu nə deyir ə?! Bizim yas yerlərimizdə məclis
təkcə mollanındır. Bəlkə Özbəkistanda
hüzürdə şeir oxumaq dəbdədir?
Qonağımı
fikrindən daşındırmaq üçün yavaşca
ondan soruşdum:
- Sən ki, rəhmətliyi
tanımırdın, heç adını da bilmirsən,
haçan ona şeir qoşdun?
- Mən onun
haqqında tipovoy (birtipli - red.) şeir oxuyacağam.
- O necə
olur?
- Bir layihə
ilə yüzlərlə eyni cür ev, məktəb, xəstəxana,
kitabxana tikmirlər?
- Noolsun?
- Necə
noolsun? Ölü ölüdür də. Mən ölüm
haqqında da, ad günü haqqında da, yubiley haqqında da,
toy haqqında da... tipovoy şeirlər yazmışam. Hər
tipovoy şeirimin birinci misrasında altı hecalıq boş
yerim var, səbəbkarın adı üçündür. Adı
həmən yerə dürtüşdürüb,
barıtı alışdırıram.
- Birdən
tutaq ki, mərhumun adı altı hecalı olmadı, məsələn
üç, dörd, yaxud beş hecalı oldu, bəs onda?
- Əvvəla,
kimdir yas yerində heca hərriyən? İkincisi də, nə
var şeirə su qatmağa? "Əli"nin
dalını-qabağını sözlə doldurmaq çətin
işdirmi? Məsələn: "Əziz dostum Əli!" əgər
müəllimdirsə, "Ey Əli müəllim!", həkimdirsə,
"Bizim Əli həkim!", qohumdursa,
"Canım-gözüm Əli!" və sair.
Gördüm
biabır olacağam, qonağımın gözünü
oğurlayıb arada gəzən cavan xidmətçiyə
pıçıldadım ki, mollaya de, fatihə versin. Fikrim
qonağı məclisdən aralamaq idi. Demə, cavan xidmətçi
xam imiş. Sağ əlinin iki barmağını
qoşalayıb yanımızdan mollaya uca səslə işarə
verdi:
- Molla əmi,
iki nəfərlik fatihə ver, getmək istəyən var!
Bu xidmətçiyə
deyən gərəkdir ki, ay uzunqulaq, "iki nəfərlik
fatihə" nə olan şeydir? Niyə məni
qonağın yanında başıaşağı eləyirsən?
Yaxşı
ki, molla tez qanımın arasına girdi. O, fatihə verən
kimi qonağımın qolundan tutub yas yerindən
çıxartdım. Məclisdən çıxanda göz
qoyub gördüm ki, içəridəkilər
xısın-xısın bizə gülür. Pərt oldum.
Özbəkistanlı qonağım mərhum haqqında tipovoy
şeirini oxusaydı, bundan da betər olacaqdı.
. . . . . . . . (hər
nöqtə bir hərfdir) Rəfiq Zəka Xəndanın
Özbəkistandan gələn hüştürüm
qonağı kimi buralara nabələd adam deyil. O, Azərbaycanın üzdə,
hətta küncdə-bucaqda olan adamlarının
hamısını gendən, yaxud şəxsən
tanıyır. "525-ci qəzet"də mərhumun
qohumlarına havayı başsağlığı versə də,
ürəyi soyumayan, (yeri gəlmişkən, cibinin pulu ilə
rəsmi qəzetlərdə irili-xırdalı vəzifə
adamlarına yaxın-uzaq
qohumlarının ölümü münasibətilə
başsağlığı verən Bakı camaatının həmən
mənsəb sahiblərinin yas məclisində sallanıb
oturması həmişə məni təəccübləndirib.
Yasa gələcəkdinsə, qəzetdə
başsağlığı nəyə lazımdı, yox, qəzetə
çıxmışdınsa, hüzürə niyə gəlirdin?
Nə deyim?! Quruyub qalmışam.) yol
maşını ilə Bakıdan vurub Bərdədən,
Qubadan, Qaxdan, Yardımlıdan çıxan, kiminsə səksən-doxsan
yaşlı anasının, atasının yasında əziz
adamını itirmiş kimi boynunu burub oturan şəxs məməyeyəndən-pəpəyeyənə
qədər hər kəsi tanımalıdır də...
"Tədbir"
onun ən çox sevdiyi sözdür. Ağzımdan
çıxsa ki, bu vaxta qədər o, bəlkə də on
min tədbirdə iştirak edib, inanın. Hər gün onun
bir-iki, bəzən üç-dörd tədbiri olur. Bircə
tədbirdən də qalmaz və bütün
yığıncaqlarda yerini rahatlayıb oturmağı var. "Tədbir"
deyəndə o, təkcə iclası, toyu, yası, ad
gününü, kitab təqdimatını, banketi nəzərdə
tutmur. Bir-iki nəfərlə kafedə, çayxanada oturmaq da
onun üçün tədbirdir. Tutaq ki, dostumuz yarım
saatdan sonra Filarmoniya bağının çayxanasında vədləşdiyi
adamla görüşəcək. Bu görüş də
heç xüsusi əhəmiyyət daşımır. Elə-belə...
Çay içib, mırt vuracaqlar. . . . . . . . . həmən
görüşdən qabaq küçədə
qarşına çıxıb səni özünə məhrəm
saydığı üçün deyir: - Mirzə, tədbirimiz
var, bəlkə bizə qoşulasan?
Birdən, deyək
ki, sən onun quş dilinə bələd olmadığın
üçün fikrində hansısa
yığıncağı nəzərdə tutub
soruşursan: - Nə tədbir?
Elə ki, o,
səni məsələdən agah edir, ürəyində
donquldanırsan: - "Nə yüngül adamdır ə,
bu". Amma . . . . . . . . "yox" cavabını alıb
gülərüzlə səndən aralanandan sonra fikrindən
dönürsən və "xoşbəxt adamdır,
dünya-aləm vecinə deyil, həyatdan zövq
almağı bacarır" deməyə məcbur olursan.
. . . . . . . .
nin "xoşbəxt"liyindən bir qatar da söz deyim. Qabaqlar öyrəşməmişdim,
o, krem çəkilmiş ayaqqabımın
parıltısını, şalvarımın
ütüsünü, saçımın-saqqalımın
qırxılmasını təbrik edəndə mənə
çöçün gəlirdi. İndi isə hansısa
yığıncaqda iştirak etdiyim üçün qəzet
xəbərində quru adımın çəkilməsini onun təbrik səviyyəsinə
qaldırması mənə xoş gəlir. Görün
Allahın hər verən günü bu humanist insanın mənim
kimi neçələrinin könlünü oxşaması nə
qədər savab işdir... Gəlin boynumuza alaq, hansı
birimiz hər gün Günəşin çıxmasına,
küçə zibilinin daşınmasına, mağazaya təzə
çörək gətirilməsinə, qəzetdə
tanış-bilişlərdən birinin yazısının
çıxmasına uşaq qədər sevinir? Hansı
birimiz hər gün işə gedəndə vitrindəki
manekenlərlə, qazonun ortasındakı qəşəng
güllərlə, polislərlə, süpürgəçilərlə,
dilənçilərlə salamlaşır? Heç birimiz.
Amma o, belə şeyləri man bilmir.
Bir dəfə
onunla yoldan qarşı səkiyə keçirdik. Eləmə
tənbəllik, bu, ələngə "Jiquli"də
yavaş-yavaş yoldan ötən qoca, uzunburun
sürücüyə əlini yelləməklə
yağlı bir salam verdi. Sürücü
döyükmüş halda ona göz fırlatdı. . . . . . .
. . dən soruşdum:
- Deyəsən
o, səni tanımadı.
Dostum
güldü:
- Heç mən
də onu tanımıram!
- Ona salam
verdin, axı?
- Salamın nə
ziyanı? Qoy sürücü görsün ona da bir adam salam
verir. Sayılmaq yaxşı şeydir.
Kişi
düz deyir də...
AzTV-də
"Gülüstan"ı apardığım vaxtlar idi. Növbəti
verilişlərdən birinə ustad xalçaçı rəssam
Kamil Əliyevi çəkməliydik. Uzun müddət idi ki,
o, İçərişəhərdə
yaşadığı binanın geniş salonunda fərdi sərgisinin
açılışına hazırlaşırdı. Kamil
müəllimlə dostluğumuz tuturdu, evinə və sərgi
salonuna get-gəlim vardı. Mən də onu sərgisinin
açılışına tələsdirirdim. Kamil müəllim
çox həssas adamdı və hər fikrə, münasibətə
diqqətlə yanaşırdı. Yaşının
çoxluğundan və kövrək
sağlamlığından yaman ürkürdü.
Çəkiliş
günündə onun sərgi salonuna daxil olarkən
özü qabağımıza çıxdı, bizə
"xoşgəldin" elədi. Verilişin redaktoru olan
xanım və operator sərgiyə münasibət bildirmədən
tələsik içəri keçib, çəkiliş
hazırlığına başladılar. Bir gözüm Kamil
müəllimdə idi. Gördüm ki, o yaman tutuldu və məni
bir tərəfə çəkib dedi:
- Gəlsənə,
bu verilişi çəkməyək?
- Niyə,
Kamil müəllim? - nigaran-nigaran soruşdum.
- Xalça -
müqəddəsdir. Biz xalça üstə doğuluruq,
xalça üstə böyüyürük, öləndə
xalçaya bükülürük. Hər ağızda bir dua
var. Onlar (redaktorla operator) mənim xalçalarıma
"Nübarək" (mübarək) demədilər. Bu,
yaxşı əlamət deyil.
Mən vəziyyəti
yumşaltmaq üçün yekə danışmağa məcbur
oldum:
- Kamil müəllim,
onlar kimdir? Verilişin yiyəsi mənəm! Mən bu sərginizə
dönə-dönə "mübarək" demişəm.
Deyəsən,
kişinin damağı islanmadı, ağır-ağır
gedib antikvar divanda oturdu. Qərəz, verilişi çəkməyinə
çəkdik, göstərdik, ancaq Kamil müəllim öləndən
sonra hələ də mənim ürəyimdə qalıb ki, əgər
onda həmkarlarım onun xeyir işinə "mübarək"
desəydilər, məşhur sənətkar illərlə
gözlədiyi sərgisinin açılışına qədər
yaşayardı.
Bax, dua və
alqışlarına görə az qalıram . . . . . . . . nin
qrafomanlığını ona tamam bağışlayam.
Keçən
vaxtların söhbətidir, altmış yaşının
tamamına az qalmış doğulduğu rayonun icra hakimiyyətinin
başçısına bir neçə dəfə
eşitdirdikdən sonra . . . . . . . . doğma bölgəsində
yubileyinin keçirilməsinə "dabro" alır. Qrafoman
adlı-sanlı qələm dostlarının (Rayon camaatı
məşhur adamları xoşlayır. Elə yerdə mənimkimisinin,
səninkimisinin nə iti azıb?) kiçik
siyahısını tutur və bir-bir onlara zəng
açır ki, görsün kimi özünə qoşa
bilir. Elə bilin yanındasınız, görün nə
baş verir. Tədbir sentyabrın ortalarında keçiriləcək.
Hesabla hamının şəhərdə olan vaxtıdır.
Üç-dörd adıbəlli Koroğlu şairə
üz vursa da, onlar dəvəti kola-kosa sarıyıb mədəni
şəkildə "yox" deyirlər. Fikrət Qocaya qıymır, Musa Yaqub
Buynuzdadır, Çingiz Əlioğlu tədbir keçiriləsi
vaxt Finlandiyada olacaq, Ramiz Rövşən elə yerlərə
getmədiyini bildirir, Tofiq Abdin əzvay-əzvay
mızıldanıb başını bulayır, Vaqif Bəhmənli
deyir ki, mən hökumət adamıyam, işdən icazəsiz çıxa bilmərəm,
Yazıçılar Birliyindən heç olmasa Rəşad Məcidi
götürmək istəsə də, eşidir ki, o,
Yessentukidən qayıtmayıb, orda özünə maya
qoyur... Rüstəm Behrudinin cib telefonundan səs gəlir ki, zəng
etdiyiniz nömrə mövcud deyil. Aydındır, yəqin
şair yenə nömrəsini dəyişib. Əşşi,
qardaşımız lap tozanaq qaldırır ey, yekə vəzifələr
bunun yanında yalan olub, nə qədər telefon nömrəsi
dəyişmək olar? Amma bir tərəfdən
də yaxşı oldu, Rüstəm getsə, heç kəsə
aman verməyəcək, məclisdə özünü elə
aparacaq ki, guya onun yubileyidir. Üç həftə qabaq Məmməd
İsmayılı Bakıda görübmüş, onunla da
telefon söhbətinin nəticəsi boşa
çıxır. Demə, sabah sübhdən qərib
şair öz Çanaqqalasına yola düşəcəkmiş.
Axırda istəyir Oqtay Rzanı yanında götürsün,
çünki, şairlərin ən yumşağı, ən
üzüyolası odur. Ancaq bu fikrindən vaz keçir.
Düşünür ki, niyə desinlər, bunun
böyründə filankəs sayıb gəlib, filankəs gəlməyib.
Amma tək getsə, deyəcəklər istəsəydi,
başının dəstəsini yığıb gətirərdi.
Onsuz da şair tayfası havayı yeyib-içməyə yer
axtarır. Sağ olsun, qanan adamdır, öz yerlilərinə
artıq əziyyət vermək istəməyib.
Bəli, vaxt
yetişir, rayonda dör qurulur, dəstgah başlanır,
qrafomanı da "bəh-bəh"nən keçirdib
oturdurlar məclisin yuxarı başında. İcra hakimiyyətinin
başçısı daha vacib iş dalınca getdiyindən
tədbiri onun humanitar məsələlər üzrə
müavini aparır. Eninə-uzununa o ki var təriflənəndən
sonra söz səbəbkara verilir. . . . . . . . . məclisi təşkil
etdiyinə görə icra hakimiyyətinin
başçısına dərin minnətdarlığını
bildirib, həmişəki vərdişinə uyğun olaraq
sağa-sola əl-qol ata-ata şeirlərini oxumağa
başlayır. Əlbəttə, icra hakimiyyətinin
fotoqrafı çıqqaçıq şəkil çəkir,
videokameranı işlədən oğlan obyekti gözdən
qoymur. Azərbaycan, doğma rayonu, kəndi haqqında bir
düzüm şeiri yığıncaq
iştirakçılarının qabırğasına
döşədikdən sonra dostumun beyninin qurdu tərpənir.
Guya ictimai bəlalarımızdan birini şeir dililə, həm
də özü demişkən, tünd boyalarla tənqid atəşinə
tutur. Bəla da nə bəla? Qarabağ qaçqınları
üçün xaricdən gələn humanitar
yardımların bir hissəsinin bəzi rəhbər
işçilər tərəfindən
dağıdılıb mənimsənilməsi. Qrafoman elə
ona görə qrafomandır ki,
özünün-sözünün yerini bilmir. O qədər
ağsaqqalların-qarasaqqalların,
böyüyün-kiçiyin qabağında birdən
qazı-qazı qayıdasan ki:
Soruşsanız
kimdir o?
Deyəcəyəm
budur o!
Humanitar
yardımı
torba-torba udur
o.
Salon qurcuxur,
pıqqıldayır, axı, şairin bir əli havada oynayanda
humanitar məsələlər üzrə müavinə
sarı da uzanmışdı. Artıq şair yaddan
çıxıb, hamının gözü humanitar məsələlər
üzrə müavindədir. Axı, rayonda yerləşdirilmiş
yüzdən artıq qaçqın ailəsinə humanitar
yardımların bölüşdürülməsinə o
baxır. Humanitar məsələlər üzrə müavin
bişmiş adamdır, üzü üzlər görüb,
çox belə ütülərdən çıxıb, . .
. . . . . . kimi dingiş bir şair onu divara qısnaya bilməz.
Odur ki, başını dik tutur, özünü o yerə
qoymur, sözü özünə götürmür. Noolsun, hər
dəfə qaçqınların payından qırtıb əlsiz-ayaqsıza,
yetim-yesirə, ona-buna verib. Düşəndə lap əlaltdan
satdırıb da. Bəyəm o pula nə eləyir?... Bu qədər
gəlib-gedəni, qonaq-qarası var. Biri elə bu yelbeyin
şair. Özbaşına deyil ki... Nə buyurublar, onu da eləyib.
Camaata nə var? Şəbədə qoşmağa pərgardır.
Əlibərk olursan, dalınca səni quru yuyub yaş
asırlar, ölmüş dədəni-nənəni gorbagor
eləyirlər, əliaçıqlığa keçirsən,
şişirdib dastan düzəldirlər. Kimdir humanitar
yardımdan ötrü uzanan əllərin, deyinən dillərin
qabağında duruş gətirən? Nə qədər
verirsən, deyirlər azdır, umu-küsüləri kəsilmir.
Əşşi, cəhənnəmə danışsınlar,
qara yola çərənləsinlər. İş
görülən yerdə söz-söhbət də olacaq. Bu
bambılı dəlinin yadına daş saldı. Eybi yoxdur, borc
olsun!
Qrafoman
salonda yaranan canlanmanı görüb coşur. Şeirinin
dinləyicilərdə yaratdığı təsir bədbəxtə
ciddi görünür. Day onun
qabağını almaq olmaz. Gör,
mövzunu necə düz seçib. Dövrün
nəbzini tutmaq buna deyərlər. Əslində
altı ay bundan qabaq qaçqınların çadır şəhərciyində
olarkən eşitdiyi qeybətlər əsasında yazıb bu
şeiri. Amma qaçqın düşərgəsi
olmayan rayonda necə də yerinə düşür
yazdığı. Onun ağlına gəlmir
ki, sərhəddən uzaq olan bu rayonda da çoxlu
qaçqın ailəsi yerləşdirilə bilər.
Şeir bitəndə
ən bərk əl çalan humanitar məsələlər
üzrə müavin olur. O, hətta
çıxışına görə şairin əlini
möhkəm sıxır. Tədbirdən sonra banket,
sağlıqlar, hədiyyələr, konvertləşdirilmiş
pul, şəkil albomu, üzü
köçürülmüş videokasset (orijinal kasset rayonda
qalır) və nəhayət, yubilyarı Bakıya yolasalma mərasimi...
Qrafomanın
kefi yuxarıdır, uçmağa qanadı yoxdur. Bir tərəfdən
içkinin havası, digər tərəfdən şöhrət
məstliyi, qulaqdan getməyən xoş sözlər,
alqış səsləri... O, başına
yığışanların hamısını bir-bir
bağrına basıb öpür. Vallah, kimi öpürsən
öp, bu öpüş var ha, çox şirin, dadlı bir
şeydir. Hərdən xalqı qədirbilən, söz
xiridarı görəndə kövrəlirsən, için
titrəyir, gözlərin dolur və ürəyində
özünü qınayırsan ki, biz yazı-pozu adamları
çox naşükürük. Əşşi, bundan gözəl
xalq olar? Nə var-nə var keyfimiz duranda, şeir
yazırıq, cızmaqara eləyirik. Hara gedirik, bizi başa
keçirdirlər, yedizdirib-içirdirlər, tərifləyirlər,
alqışlayırlar, yeri düşəndə
görüm-baxım eləyirlər. Hansı xalq belədir? Hələ
biz bu xalqa fors da eləyirik. Neyləməlidi bu xalq, bizi
dalında gəzdirməlidir?
Humanitar məsələlər
üzrə müavinlə . . . . . . . . hamıdan axırda
bir-birinə sarmaşıb marça-març
öpüşürlər və yubilyar onun üçün
ayrılmış maşına mindirilir.
. . . . . . . . Bakıya
çatanda içkidən tam ayılıb, bir balaca
özündə yorğunluq hiss edir. Onu gətirən
maşın binalarının giriş qapısının
qabağında dayanır. Sürücü cəld
maşından düşüb şair üçün
qoyulmuş pay-püşü yük yerindən səliqə
ilə boşaldır: şair belə şeyləri az görmədiyinə
görə təəccüblənmir, arvadağanın
yanında şeşələnəcəyini
düşünüb qımışır və
sürücünün qabağına düşür. O,
oğrun-oğrun üç qutu sovqatın təhər-töhürünə
baxıb, ürəyində humanitar məsələlər
üzrə müavinin qanacağına "bərəkallah"
deyir.
Yük liftə
yığılıb yuxarı qaldırılır və
şairin bülbül yuvasına daşınır. Oturmaq təklif
edilsə də, ( . . . . . . . . həqiqətən çox
qonaqpərvərdir. Qonaq-qarası əskik olmur,
qapısından girənin qabağına Allah verəndən nə
olsa qoymalıdır.) sürücü oturmur, çıxıb
gedir.
Qrafoman yol gəlib,
hisini-pasını tökmək üçün hamama girir. Arvad
hamama qətfə-filan qoyub, pay-püşə
yaxınlaşır. Öz-özünə deyir
ki, birdən qutulardan tez xarab olan, suyu süzülən
şeylər çıxa bilər. O, qutuları
açır. Qutularda nə yoxdur? Ət, balıq,
süd konservləri, plastik qablarda pendir, kərə, günəbaxan,
qarğıdalı yağları, quru çay, qənd,
düyü, vermişel, qarabaşaq, un
qablaşdırılmış sellofanlar... hamısı da
xüsusi səliqə ilə çin-çin
yığılmış şəkildə. Arvad heç vaxt
belə pay görməyib. Onlara hərdənbir
toyuq, balıq, süd, qatıq, meyvə kimi rayon sovqatları
göndərildiyi olsa da, indikikimisinə rast gəlməyib.
Fikirləşir, zaman başqa zamandır,
gündə bir şey icad olunur, dəblər dəyişir.
Kişi
hamamdan çıxandan sonra arvad üst-üstə
qalaqlanmış pay-püşü ərinə göstərib
dillənir:
- Bu pay əvvəlkilərə
bənzəmir.
. . . . .
. . . həmişə şeir oxuduğu pafosla deyir:
- Mənim
dostum da (humanitar məsələlər üzrə müavinin
adını çəkir) ayrı cür oğlandır,
istedadlı adamlar həmişə fərqli addım
atırlar.
Arvad
üstünü vurmur.
Aradan bir
müddət keçir, göndərilən ərzaq yeyilib
qurtarır. Arvad evə ərzaq almaq üçün ərinə
siyahı yazıb verəndə şairin yadına
düşür ki, göndərilən pay-püşə
görə humanitar məsələlər üzrə
müavinə zəng vurub ona quru "Sağ ol" da deməyib.
. . . . . . . . telefonda qeyri-adi hədiyyəsinə görə
humanitar məsələlər üzrə müavinə təşəkkür
edəndə qarşı tərəfdən
gülüşqarışıq səs gəlir:
- Sənətkar,
orijinallığı təkcə şairlər eləmir. Bu hədiyyələr
rayonda barmağını mənə tuşlayıb
oxuduğun şeir var idi ha, "Humanitar yardımı
torba-torba udur o", bax, ona cavabdır. Qaçqınlar
üçün gələn humanitar yardımlardan
üç qutu sizin üçün qoydum ki, dadına
baxasınız.
. . . . .
. . . eşitdiyini zarafat hesab edib deyir:
- Ola bilməz.
Telefondan
cavab:
- İnanmırsan
qutuların üstünə bax, orada ingiliscə "Humanitar
yardım" yazılıb.
Qrafoman
telefonu qapayıb arvadından soruşur:
- Öz
rayonumuzdan axırıncı dəfə gələn payların
qutularını atmamısan?
Arvad dərhal
cavab verir:
- Bir qutuya
boş bankaları yığmışam, balkonda
şkafdadır, qalanlarını tulladım getdi.
Şair
balkona çıxıb şkafı açır və qutunun
üstündəki yazıya baxır.
(Ardı var)
525-ci qəzet.- 2009.- 14 fevral.- S.24.