Naxçıvanın vəfalı oğulları

Naxçıvan Musiqi Kollecinin Ərtoğrul Cavidin 90 illiyi ilə bağlı tədbir hazırlaması gözlərimi yaşartdı. Afərin, mənim həmşəhərlilərimə! Bir iqdırlı kimi bunu söyləməyə haqqım var. Yalan olmasın, İqdırda qışqırsan, Naxçıvanda eşidilər. Bu iki region tarix boyu eyni taleyi yaşayıblar.

Türkiyədə yaşayarkən Hüseyn Cavidi tanıyırdım, onun şeirlərini, pyeslərini oxumuşdum. Bu böyük şəxsiyyətin türkçü, turançı olduğun bilirdim. Türkiyə məktəblərində oxuyan iqdırlı tələbələr kimi mən də türkçülükdən söz düşən kimi Hüseyn Caviddən, Əhməd Cavaddan, Almas Yıldırımdan şeirlər söyləyər, Azərbaycanın türkçülüyün mərkəzi olduğunu qürurla söyləyərdim.

Sovet dönəmində Hüseyn Cavid haqqında yazılanlardan xəbərsiz idik. Bizim tanıdığımız Hüseyn Cavid 1920-ci ilə qədərki Hüseyn Cavid idi. İlk dəfə əlimə mərhum yazıçımız İsmayıl Şıxlının "Cəbhə yollarında" kitabı düşəndə Cavidlə bağlı bəzi məlumatlar oxumuşdum. İsmayıl Şıxlı bu kitabında gənc ikən Hüseyn Cavidlə Allah mövzusunda mübahisə etdiyini, onun tanrıya inanan adam olduğunu yazmışdı.

İllər sonra Rafael Hüseynovun "Əbədi Cavid" kitabını oxudum, həm Cavidin, həm Müşkünaz xanımın, həm Ərtoğrulun, həm də Turanın qara taleyinə bir daha ağladım. Ərtoğrulun cəbhəyə göndərilməsi, orda xəstələnməsi, kasıb anasının o çətin zamanda oğluna baş çəkməsi, onunla qolboyun olması, uzun müddət bir rəsm əsəri kimi gözümün önündən çəkilmədi.

Cavid kimi bir atanı itirən, anası və uşaq yaşındakı bacısını Bakıda tənha, köməksiz qoymaq zorunda qalan gənc, xəstə oğlan hansı iztirablar çəkmişdi, görəsən? Şübhəsiz ki, onun keçirdiyi ruhi sarsıntılar ən dərin psixoloji romanlara bənzərsiz mənbə ola bilərdi. Bu qəzetdə yazılarımı oxuyanlar sədaqət, vəfa məsələsində necə diqqətli olduğumu, kiçik bir vəfasızlığa belə qiyamət günü kimi baxdığımı gözəl bilirlər. Bunun bir çox səbəbi var. Ən böyük səbəb vəfa və eşq anlayışlarının Şərqin böyük sərvəti olmasıdır. Hər şeylərini itirsələr belə, şərqli insanların qərblilərdən ən böyük fərqi və üstünlüyü eşq və vəfas duyğusuna sadiq olmalarıdır.

 İndi Naxçıvandakı bu vəfa nümunəsi, oradakı gənc sənətçilərin bu möhtəşəm düşüncələri və onlara rəhbərlik edən müəllimlərin qədirbilənliyi mənə qürbət eldə çox duyğulu anlar yaşatdı.

Naxçıvana gedəndə dəyərli alim, professor İsa Həbibbəylinin isti münasibəti və qonaqpərvərliyi ilə rastlaşmışdım. O zaman Naxçıvan Dövlət Universitetindəki Konservatoriyanı da gəzmişdim. Orada məşq edən gənc sənətçilərin nurlu sifətlərini görmüşdüm. Uşaq Musiqi və Bədii Sənətkarlıq Məktəbinin şagirdləri də mütləq o konservatoriyadakı gənclər kimi istedadlı və vətənini sevən insanlardır ki, belə xeyir bir işə qol qoyublar.

Naxçıvan dəyərli oğullarına sahib çıxdığı kimi, Dədə Qorquduna, Koroğlusuna, Mömünə Xatuna, Hüseyn Cavidinə və onun əziz balasına da yiyə durub. Naxçıvanlılar vəfalı olduqlarını sübut ediblər. İnanıram ki, bu torpaqda yatanlar rahat uyuyurlar və öz oğullarına da haqlarını halal ediblər. O uca dağlarda, o yaşıl dərələrdə, o bərəkətli torpaqlarda boya-başa çatan ürəkli oğullara da elə bu yaraşır.

Mənim gördüyüm Naxçıvan geri qalmış, viranəyə çevrilmiş tipik bir sovet şəhəri deyil, modern, planlı, təmiz bir şəhərdir. Bu vəziyyət orada yaşayan insanların səviyyələrinin yüksək olduğunu göstərmək baxımından çox önəmlidir. Məncə bu gözəlliyin arxasındakı ən böyük dəyərlərdən biri də elə bu vəfa duyğusudur.

Afərin, mənim həmşəhərlilərimə! Üzümüzü ağ, könlümüzü fəth etdiyinizə görə Sizə minnətdaram!

Orxan ARAS

525-ci qəzet.- 2009.- 9 iyun.- S.7.