Padardan başlanan yol

 

Hacıqabul rayonunun inzibati ərazisində Padar adlı stansiya var. İndi stansiya böyüyüb, hətta qəsəbə statusu alıb. Əllinci illərdə isə burada cəmi 4-5 ev var idi həmin evlərdən birində Əlicavad Qasımovun böyük külfəti yaşayırdı. Gənc ailədə bir-birinin ardınca 5 oğlan, 3 qız uşağı dünyaya gəlmişdi.

Mən həmin ailədən çıxmış dünya şöhrətli alim, akademik, Rusiyanın əməkdar elm və təhsil xadimi Ramiz Qasımovdan yazmaq istəyəndə ilk öncə onun böyük qardaşı, köhnə tanışım, fəxri dəmiryolçu Rasimlə görüşdüm. Rasim keçmiş günləri xatırlayıb ailənin üzləşdiyi çətinliklərdən danışdı:

- Atam 40 yaşında ikən dünyasını dəyişdi. Evin böyük oğlu mən idim, cəmisi 15 yaşım var idi. Ramiz, Vaqif, Akif, Yavər məndən kiçik idilər. Ailə qayğısı bütünlüklə anam Durnanın çiyninə düşdü. Məndən böyük bacımla mənim əlim iş tutsa da anam bütün çətinlikləri öz öhdəsinə götürdü. Ən böyük arzusu bizi oxutmaq, bizə sənət vermək idi. Şükürlər olsun ki, xanım anam bütün arzularına çatdı.

Rasim daha sonra məsləhət gördü ki, imkan olsa Padar qəsəbəsinə gedim, ordakı orta məktəbdə Ramiz haqqında ayrıca guşə var. Guşə ilə tanışlıq maraqlı olar.

Budur, məktəbin direktoru Ələskər Ələkbərovla həmin guşənin qarşısında dayanıb söhbət edirik. Guşədən üzündə təbəssüm olan yaraşıqlı bir kişi şəkli bizə tərəf gülümsəyir. Bu, odur. Azərbaycana Rusiyada başucalığı gətirənlərdən, azərbaycanlıları böyük, ulu bir millət kimi ruslara qeyd-şərtsiz təsdiq etdirənlərdən biri-akademik Ramiz Əlicavad oğlu Qasımov. Məşhur Rusiya azərbaycanlılarından Kərim Kərimov, Fərman Salmanov, Vahid Ələkbərov, Araz Ağalarov kimi insanlarla bir cərgədə dayanan daha bir həmyerlimiz.

Ələskər müəllim mənə Ramiz Qasımovun bir neçə cümləlik tərcümeyi-halı yazılmış bir vərəq də verdi. Ancaq məndə beynəlxalq şəbəkəyə qoşulmuş internet vasitəsilə "Rusiyanın görkəmli adamları" Ensiklopediyasından Ramiz Əlicavad oğlu Qasımova həsr olunmuş geniş məlumatlar var idi.

Ramizin tərcümeyi-halı demək mümkünsə, parlaq, cəzbedici notlara köklənib. "Xüsusi Ünvan" nəşriyyatı tərəfindən ildə bir dəfə 100 min tirajla nəşr olunan "Rusiyanın görkəmli adamları" Ensiklopediyasının 2008-ci il nəşrində Vladimir Putin, Konstantin Pulikovski, Yuri Lujkov, Anatoli Pristavkin kimi tanınmış şəxsiyyətlərlə yanaşı Ramiz Əlicavad oğlu Qasımova da ayrıca məqalə həsr olunub. Məqalənin giriş hissəsi bu sözlərlə başlayır:

"Ramiz Əlicavad oğlu Qasımov"

Şimali Qafqaz Təbii Qazlar Elmi Tədqiqat layihə institutunun Baş direktoru, idarə heyyətinin sədri, texnika elimləri doktoru, professor, Rusiya Texniki Elimlər Akademiyasının, Rusiya Mədən Akademiyasının, Texnoloji Elmlər Akademiyasının, Rusiya və Beynəlxalq Təbiətşünaslıq Akademiyalarının həqiqi üzvü, RF-nın əməkdar elm və təhsil xadimi, Qaz sənayesinin fəxri işçisi, Rusiya sosial-iqtisadi inkişafının problemləri üzrə Ali Əlaqələndirmə Şurasının üzvü, V.İ. Vernadski, Alfred Nobel adına medallarla, "Rusiya iqtisadiyyatının inkişafında xidmətlərinə" görə orderi ilə təltif edilmişdir.

Daha sonra Ramiz Qasımovun tərcümeyi-halını oxuyuruq:

Ramiz Qasımov 1958-ci ildə Hacıqabul rayonunun Padar kəndində anadan olub. 1976-cı ildə M.Əzizbəyov adına Neft və Kimya İnsitutunun "Neft-Qaz-Mədən" fakültəsinə qəbul olunub. 1979-cu ildə SSRİ Təhsil Nazirliyi tərəfindən ölkənin ən yaxşı tələbələri sirasında istehsalat təcrübəsi keçmək üçün Yaqoslaviyaya göndərilib. 1981-ci ildə institutu fərqlənmə diplomu ilə bitirib, Cərco Qazma Kəşfiyyat idarəsinə təyinat alıb. Burada 10 il işləyib. Bu illər ərzində sıravi texnoloqdan, istehsalat birliyinin baş texnoloqu vəzifəsinə qədər yüksəlib. Türkmənistanda Ramiz Əlicavad oğlunun qeyri-adi talant sahibi olduğuna hamıda əminlik yaranıb. Dərin zəka, istehsalat problemlərinin qeyri-standart həllini tapmaq o dövrdə, elə indinin özündə də hər mühəndisə nəsib olan xoşbəxtlik deyildi. Həmin illərdə Ramiz Türkmənistan Səmərələşdiricilər Cəmiyyətinin fəal iştirakçısına çevrildi. 1987-ci ildə Ümumittifaq ixtiraçılar və səmərələşdiricilər Cəmiyyətinin, SSRİ ELM və Texnika Komitəsinin və Gənclərin Elmi-Texniki Yaradıcılığı Birliyinin mükafatları laureatı olub. Daha sonralar Ramiz Əlicavad oğlu üçün il ildən uğurlu gəlir. 1991-ci ildə o, müsabiqə yolu ilə Şimali Qafqaz Təbii Qazlar Elmi-Tədqiqat institutuna baş elmi işçi vəzifəsinə qəbul olunur. Burada "Quyuların qazılması və əsaslı təmiri üçün Texnoloji Mayelər Laboratoriyası" yaradır və ona rəhbərlik edir. Ramiz Qasımov sonrakı fəaliyyəti dövründə Rusiyanın neft-qaz sənayesinin inkişafına böyük töhfələr verir. Onun rəhbərliyi altında neft-qaz mədənlərində debitin bərpası və qorunmasına, təmir və bərpa işləri zamanı ətraf mühitin, ekologiyanın təhlükəsizliyini təmin edən iri həcmli texnologiya işlənib hazırlanmışdır. Ramiz Qasımovun tədqiqatlarından çoxu Rusiyanın və xarici ölkələrin neft-qaz sənayesində geniş tətbiq olunur. Neft-qaz quyularının qazılması və əsaslı təmiri sahəsində qazandığı uğurlar və zəngin təcrübə onun dissertasiya işlərində ümumiləşdirilib. Ramiz Əlicavad oğlu 1995-ci ildə texnika elmləri namizədi, cəmisi 4 il sonra, 1999-cu ildə texnika elmləri doktoru elmi dərəcəsi, 2004-cü ildə "Quyuların qazılması və istismarı texnologiyası" ixtisası üzrə professor elmi rütbəsi alıb. O, Rusiya və xarici nəşrlərdə dərc olunan 370-dən artıq elmi işin, 6 monoqrafiyanın, 89 müəlliflik şəhadətnaməsinin, patent və kəşfin müəllifidir. Həmyerlimiz "Qazprom" Səhmdarlar Cəmiyyəti Birliyinin elm və texnika sayəsində mükafatının (2001-ci il) və N.K. Baybakov adına mükafatın (2006, 2008-ci illər) laureatıdır. Ramiz Qasımov görkəmli alim kimi öz elmi məktəbini yaratmışdır. Onun rəhbərliyi altında 20 elmlər namizədi və elmlər doktoru hazırlanıb. Görkəmli alim hazırda Kuban Dövlət Texnologiya Universteti "Mədən maşınları və avadanlıqları", Şimali Qafqaz Dövlət Texniki Universititeti "Neft qaz quyularının qazılması" kafedrasının professorudur.

Ramiz müəllim 2005-ci ildən Şimali Qafqaz Təbii Qazlar Elmi-Tədqiqat Layihə İnstitutuna rəhbərlik edir. 3 illik fəaliyyəti ərzində sübut edib ki, o, istedadlı təşkilatçı və təcrübəli rəhbərdir.

Həmyerlimiz 2006-cı ildə "Qaz Sənayesinin Rusiyada yüz ən yaxşı rəhbəri" Ümumrusiya müsabiqəsinin qalibi olub, "Rusiyanın ən yaxşı sahibkarı" fəxri adına layiq görülüb. O, Rusiya Qaz Sənayesinin Fəxri işçisi, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının müxbir üzvi (1999-cu il), həqiqi üzvü (2002-ci il), Rusiya Federasiyası Mədən Akademiyasının həqiqi üzvüdür (2003-cü il). Ramiz Əlicavad oğlu Rusiyanın əməkdar elm və təhsil xadimi və Fəxri Akademik kimi yüksək adlara layiq görülüb.

Ramizin qeyri-adi dərəcədə parlaq həyat yolundan təsirləndiyimi görən Rasim təbii olaraq doğma qardaşının müvəffəqiyyətləri ilə sevindiyini bildirdi:

- Qardaşım olduğuna görə demirəm, Ramiz sözün əsl mənasında Azərbaycanın fəxridir. Dəfələrlə söhbət əsnasında bildirib ki, Rusiyada yaşayan biz azərbaycanlılar ilham mənbəyimizi doğma vətəndən alırıq. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin daxili və xarici siyasətini uğurla davam etdirən prezident İlham Əliyevin respublikada apardığı geniş miqyaslı abadlıq və quruculuq işləri, elm-texnika, iqtisadiyyat, mədəniyyət sahəsində həyata keçirilən inkişaf proqramı bütün dövlətlərə əsl nümunədir. Biz azərbaycanlılar doğma diyarımızla fəxr edirik.

Ramiz Əlicavad oğlunun şəkildən mənə dikilən mənalı baxışlarına bir daha nəzər yetirir və sinirlərimdə xoş duyğu hiss edirəm, 40-45 il bundan əvvəl bir uşaq qəlbində baş qaldıran arzuya- kiçik stansiyanı burdan keçən qatarlara qoşmağa ehtiyac qalmayıb. Ramiz Qasımov öz ad-sanı, şöhrəti, qeyri-adi istedadı ilə doğulduğu Padar qəsəbəsinin, doğma Hacıqabulun, ana Vətəni Azərbaycanın adını Rusiyada, ondan da uzaqlarda qatar surətindən də iti surətlə məşhurlaşdıra, tanıda bilib. Sağ olsun!

 

 

Tofiq HÜSEYN

 

525-ci qəzet.- 2009.- 10 may.- S.7.