"Əsir dağlar"a Ön söz
Bu yaxınlarda
şair İlham Qəhrəmanın Tehranda
"Pınar" yayım
evində "Əsir
dağlar" adlı
şeir kitabı çap edilib. Kitab 90-a yaxın
ədəbi mətni əhatə etməklə,
158 səhifədən ibarətdir.
"Əsir dağlar"
İlham Qəhrəmanın
həcmcə ən böyük şeir kitabıdır. Kitaba Güney Azərbaycan şairi Mənuçehr Fəzli Xələf (Azərelli) ön söz yazıb. Onun yazısını oxucuların diqqətinə
çatdırırıq.
Bir ədəbi
yığıncaqda tribuna arxasına
çağrıldığımda, aparıcı soruşdu:
- Sizcə, şeir
sözünün mənası nədir?
Doğal - təbiidir ki,
fikirləşmədən, sorulan sorğunun cavabı - filbədahə
(bədahətən) olduğundan, gahdan çox düzgün,
ürəkdən qaynayıb gələn bir söz, gahdan da
heç nəyə bənzəməz bir söz olur.
Dedim: - Şeir...
sözünün... heç bir anlamı yoxdur.
Soruşdu: - Nə təhər
heç bir mənası və anlamı yoxdur?
Camaat
gülüşdü. Gördüm, söz heçə getdi!
Dedim: - Məncə,
şeir var ki, asimanlardan gəlmiş, qeybdən ilham olmuş,
tanrının şairə bağışladığı
müqəddəs və mübarək bir vergi kimidir, şeir
də var, heç nədir, tartan-partan, yava sözlərdir,
ona görə də, hər şeirin mənası və
anlamı onun özündədir...
Məncə, əlinizdəki
kitabın müəllifi şair İlham Qəhrəmanın
söylədiklərinin çoxu gerçək mənada
şeirdir. Kitabın birinci varağını açdıqda,
görürsən, nə gözəl şeir!..
İlham
ki var –
Sənə
deyim –
Gül
üstə qonan arıdır.
Ruhu oxşayan şeirlər
Şairin can yonqarıdır.
Öz-özünə deyirsən,
görüm, hələ
ikinci şeir necədir:
Qələmlə
dəyirman
haram
götürməz,
Biri vəhydən,
biri
dəndən
işləyir.
Bir
şair qələmi şəri vəsf edə -
Şeytandan
işləyir,
cindən
işləyir.??
Deyirsən, bəlkə
bu iki şeir təsadüfi, ya nə təhər kitabın
başlanışına düşüb. Görüm,
üçüncü şeir nədir:
At gedir,
fırlanır araba çarxı,
Amma
görən deyir,
araba gedir.
Allahın
arxayın bəndəsi, oyan,
Dur, durma,
dur tərpən,
dur, oba gedir.
Görürsən ki, bir fərqli və gözəl kitabın oxuması sənin payına düşüb: varaqları çevirdikdə, şeirləri bir-bir gözdən keçirdikdə inanırsan ki, gerçək mənada bir şairlə üz-üzə oturubsan, örnək üçün, məncə, aşağıdakı iki misradakı bədii portret göz önündə canlanır:
Axşamı gözləyən
işıq kimi,
Azdırılan pişik kimi
darıxıram.
Məncə, bu günün şairi "nəyi yazım, nəyi yazmayım" - deyə, hey yazır-pozur, yazır-qaralayır, sonunda kağızı burmalayıb, mizin-stolun yanındakı çöp qabına atır. Nədən? Buna görə ki, öz-özünə deyir: "Biri deyəcək, nədən qara gözdən, incə beldən, siyah teldən yazırsan, ya başqası deyəcək, sən dinsiz-imansızsan, bu sözlər nədir, digəri deyəcək, yazığın başına hava gəlib, xurafə yazır, o biri deyəcək, satqındır"... Bəlkə də ondandır ki, bəzi şairlərin yazmadığı şeirləri kağıza köçürdüyü şeirlərindən çox olur, amma İlham Qəhrəman çox rahatcasına ürəyini Gülsənəmə (oxucuya) söyləyir:
Canım Gülsənəm,
Səndən nələr çəkmədim...
Əvvəl əlimi çəkdim,
Sonra gözümü çəkdim.
İndi də bala-bala
dərdini çəkirəm.
İlham Qəhrəmanın
şeirlərin oxuduqda,
sonralar dönə-dönə
görüşlərimizdə, uzun gecələr boyu, dan yeri
sökülənə qədər
şeirləşdikdə, şair
ilə artıq
Özümə verdiyim yanıt bu oldu, çünki o, ikiüzlü və məsləhətçil deyil, gözləmir, nə yazım ki, xoşlarına gəlsin. Örnək üçün:
Xalqım,
Yaxşı şairlər üçün
Dar ağacın var olsun,
Kəndirini daram tut.
Xalqım,
Yaxşı şairlərinə
Adəmə buğda kimi
Azadlığı haram tut.
Və ya başqa bir yerdə söyləyir:
Kimdi səndə günah görən...
Zaman özü görk eləyir.
Balta yaranandan,
şair
boğazına yerikləyir.
Mən özüm, ağlaya-ağlaya, gözlərimin yaşı kağızı cim-cılıq edərək, qara günə qalmış Qarabağımıza yazdığım və oxuduğum şeir Bakı telvizyonlarının birində sansur (senzor) olduqda bu inamıma daha da inandım.
Mənim öyrəndiyim və inandığım budur ki, şair şeir yazanda əqliylə yox, ehsasısıyla, duyğusuyla yazmalı, sonra yazdığını şüurla edit etməlidir. Məncə, şair İlham Qəhrəman da beləsidir. O sıra şeirlərdən bir bəndini oxuyalım:
Ziyanlıq etmiş it kimi
Aparın, məni azdırın.
Eşidən bilən olmasın,-
Ağlıma dua yazdırın.
İlham Qəhrəmanın özəlliklərindən biri də budur: yeni formada yazdığı şeirləri də gerçək mənada şeirdir, bir para yazarlarımız kimi bacarıqsızlıqdan, ərindiyindən və ya aldandığından nəşr və ədəbi nəşr parçalarını oxucuya şeir və ya "şeire no" (yeni şeir) deyə təhmil etməyə (sırımağa) çalışmır,
Yetim ögey anaya
öyrəşən kimi
yoxluğa öyrəşdim.
Quraqlıq illərinin
quşlarıtək
qıtlığa öyrəşdim.
Dəyərli oxucular, təbii ki, İlham Qəhrəmanın da, bütün şairlər kimi, güclü, gücsüz, təkrar olunmuş temlərdə (mövzularda) yazılmış şeirləri də vardır.
Ancaq biz dörd yoldaş, qələmdaş, bu sırada ədəbiyyat qulluqçusu sayın qardaşımız,??şairə xanım Şərifə Cəfəri, insanlığa dərin qiymət verən, sevimli insan, şair yoldaşımız Məhəmməd Əhmədi, incə ehsaslı və çox gözəl şeirlərin müəllifi şair dostumuz Ədalət Duman və mən, dördümüz əl-ələ, birlikdə bu kitabı latın əlifbasından çevirib, siz hörmətli dildaşlarımızla birlikdə oxumağı uyğun sandıq.
Bütün ellərimizə, siz hörmətli oxuculara uğurlar arzusuyla
Mənuçehr Fəzli Xələf (Azərelli)
525-ci qəzet.- 2009.- 26 iyun.- S.23.