Şairlər şəhərə ölməyə gəlir

Bəlkə də sənin nə mənim bu yazıma ehtiyacın var, nə də sənsiz günlərimdə sənli yaşadığım ağrı-acıya. Çünki sən heç sağlığında da kimdənsə bir qayğı, diqqət ummamışdın. İçin çölündən daha səmimi idi dostlarına, yovuşduqlarına. Mən səninlə, təqribən, 25 il bundan əvvəl, şeirləri qəm şələli əziz dostum Vaqif Bəhmənlinin sayəsində tanış olmuşdum! Ancaq ilk tanışlıqdan səni öz ruhuma yaxın və əziz bildim, həmişə yollarında gözüm qalan ulu Təbrizim kimi. Dəfələrlə görüşdük, danışdıq, söhbətləşdik. Nə sözlərindən zərrə qədər incidim, nə baxışlarından. Həmişə bir qardaş qayğısı (qardaş qayğısından da artıq) duydum səndən, bir ata nəvazişi. Qarşımda qoyduğun ən böyük tələb, kənddən gəlmiş kəndçi balası kimi səmimi və təbii qalmağımı saxlamaq oldu. Süfrəndə çörəyini atamın süfrəsindən də artıq ərklə kəsdim. İlk dəfə qonaq apardığın o təkotaqlı evini saray sandım. Sənin qəlbinin genişliyi, sözlərinin şirinliyi iri kitab şkafı ilə özündənrazı divanınızın canını boğazına yığdığı dar otağının divarlarını intəhasız bir sonsuzluğa çəkib apardı gözlərimdə. Nə darlıqdan əziyyət çəkdim, nə sıxıntıdan. Nə zaman gəldim, iş yerində otağının qapısını taybatay açıq gördüm. Tək mənə yox, mənim kimi yüzlərinin üzünə. Qarşılanma da, qayğı da, yolasalınma da yerində. Bir müddət çalışdığın "Açıq söz" qəzetində hərdən sürprizlərlə qarşılaşardıq. Tək sənin qələminin xatirinə qəzetin daimi oxucusuna çevrilmişdik. Qəzeti alanda ilk dəfə vərəqləyib sənin imzanı axtarardıq. Kədərli yazıların da olurdu, hər sözü bir igidə arxa olan misraların da. Mən sənin gözəl idmançı, məntiqli təbib, pianoda şirin musiqi ifadə etməyi bacaran bir pianoçu olduğunu bilirdim. Şairliyindən danışmaq artıq olar, sən bu sənət üçün doğulmuşdun.

   Çünki bunu sən demişdin:

   Yersiz boşalandan, yersiz dolandan,

   Yerində köyrəklik, sərtlik gözləmə.

   Çörəyi dizinin üstə olandan,

   Kişilik gözləmə, mərdlik gözləmə.

Ancaq rəssamlığından heç xəbərim yox idi. Bir dəfə "Açıq söz" qəzetinin yeni nömrəsini alaraq yenə də vərəqləyib sənin imzanı axtarmağa başladım. Qəzetin son səhifələrindən birində gözümə bir şəkil dəydi. Elə bil bir anda səksəndim. Öz-özümə dedim: "Xudaya, bu necə də mənə oxşayır?" Ancaq mən heç vaxt belə şəkil çəkdirməmişdim. Qəzeti vərəqləyib məqaləni oxumağa başlayanda çaş qaldım. Mənim haqqımda (iki nəfər digər şairlə birlikdə) qısa məlumat verəndən sonra, orada iki şeirim də verilmişdi.

Bir neçə gündən sonra görüşəndə mənim o şəklimin qəzet səhifəsinə necə çıxdığını soruşdum.Cavabın belə oldu: "Qəzetin səhifəsinin materialını hazırlayıb, yazılarla bərabər şəkilləri də stolun üstünə qoydum. Sabahı gün qəzetin yeni nömrəsini mətbəəyə göndərmək istəyəndə nə qədər axtardım, üç şəkildən heç birini tapmadım. Bir az axtarandan sonra şəkillərin ikisini zibil vedrəsinə atılmış kağızların içərisindən tapdım. Sonra səni onlardan seçməmək üçün onların öz şəkillərini səhifəyə yerləşdirdikdən sonra sənin də şəklini əlimdə qara karandaşla çəkib səhifəyə qoydum!"

O, şəkli elə qəzet səhifəsindəcə bir əvəzsiz hədiyyə, səndən yadigar bir əl işi kimi xatirə saxlayıram. Saxlayacağam da, lap ömrümün sonuna kimi. Nə bilim, bu sənin birinci əl işindi, sonuncu əl işindi, onu bilmirəm. Sən hər bir rəssamın qibtə edə biləcəyi rəssamlıq bacarığına da malik imişsən, Səyavuş! Nə bilim, bəlkə də, sənin bu cür əl işlərin çoxdur?! Çünki heç təcrübəli rəssam da, ilk əl işi ilə insanın şəklini özünə bu qədər dəqiq oxşada bilməzdi.

Səninlə bağlı şahidi olduğum hadisələr çox, xatirələr saysız. Hər şey yerindədir. Dəniz də, günəş də, sənin aram-aram, düşüncəli, fikirli keçdiyin küçələr də. Yazıçılar Birliyinin qarşısında yenə də çoxlu toplaşanlar, söhbətləşənlər olur həmişə. Lakin sən gözə dəymirsən Səyavuş Sərxanlı, sən!

1993-cü ildə nəşr olunan bir kitabıma ön söz yazanda onun başlığını belə yazmışdın: "Bütün böyük oğullar kənddə doğulur, şəhərə ölməyə gəlir. Mən bircə şeyi Tanrım kimi bilirəm: sən şəhərə ölməyə (Allah eləməsin) gəlməmisən, (Mənim dostlarımdan ən böyüyü olan Altay elli, türk nəfəsli, Vasili Şukşin Moskvaya hansı havanı gətirmişdisə...) sən Bakıya təmizlik havası gətirmisən".

Elə bu dediklərinin hamısı sənin öz adına, öz imzanın arxasına yazılmalı sözlərdir. Yəqin elə onu yazanda belə bir acı anı düşünüb yazmısan ki, mən sənin adına, böyüklüyünə, təmizliyinə, səmimiliyinə aid, onu ifadə edə biləcək sözlər tapmayanda, dediklərin köməyimə çatsın. Toplayıb nəşrə hazırladığın və nəşrini görə bilmədiyin son kitabının adını "Məni soruşan olsa" qoymusan. Yox, əzizim, səni heç kəs soruşmayacaq. Çünki ürəklərdə sözdən heykəl quranları, heç kəs kimdənsə soruşmağa ehtiyac hiss etməyəcəkdir. Çünki sən həmişə bizim qəlbimizdəsən. Sən digər dostların kimi mənim də qəlbimdə həm daimi alışan közsən, həm də dilimdə titrəyən söz. O sözləri misralara çevirib müqəddəs ruhuna ərməğan eləyirəm, əziz Səyavuş Sərxanlı!

Göz yaşım qəbir daşın,

Göz yaşından daş olmaz.

Ömrü əmanət olan,

İnsandan qardaş olmaz.

Al bayraq eyləmişdin,

Qardaşlığı, dostluğu.

Necə bütövləşdirim

Sənsiz qalan boşluğu

Bir dünya axtarırdın,

Güllərin ləçəyində,

Xətrinə dəymədin sən,

Bir körpə çiçəyin də.

Hər şeirin xoş xəyal,

Hər sözün bir iztirab.

Bu sonsuz ayrılığa,

Bəs necə eləyim tab?!

Körpəcə uşaq kimi,

Qismətinə yovuşdun.

Gəzdin haqqın dalınca,

Axır haqqa qovuşdun.

Ayrılıq həsrətindən,

Birinin gözü dolsa,

Misraların dinəcək,

Səni "soruşan olsa"

Sərdar ZEYNAL,

filologiya elmləri namizədi,

Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun əməkdaşı

525-ci qəzet.- 2009.- 17 mart .- S.7.