Döyüş və Söyüş

Aysel ƏLİZADƏ

Əvvəllər elə bilirdim ki, ölkədə hamı bir-birinə müxalifdir. Sonra anladım ki, müxalif olmaq özü də ciddi bir mövqedir. Peşəkar yanaşmadır. Gördüm ki, yox, burda hamı bir-birinə düşməndir. Biz döyüşkən yox, dalaşqan millətik. Xoruz, it, pişik döyüşdürməyi sevdiyimiz kimi adamları da döyüşdürüb seyr etməkdən ötrü sinov gedirik. Özümüz də arada bu döyüşə qatılırıq. Amma döyüş dedimsə, bu, anladığımız o hərbi döyüşdən deyil. Bizim döyüşçü yaddaşımız-zadımız yoxdur. Hərbçi ruhu türklərə xasdırsa, biz o türklərdən deyilik. Biz harda, kiminlə döyüşmüşük? Eradan əvvəl kurqanlarda tapılan skiflərin tunc silah sursatı-xəncəri, qılıncı, oxu, yayı o dövrün bütün tayfalarının daşıdığı normal silah-sursatdır. Burda təəccüblü heç nə yoxdur. Yaxın keçmişdə də döyüşkənliyimizi ortaya qoyacaq heç nə yoxdur. Xətai öz içində döyüşüb ki, vətənini bütövləşdirsin. Xanlar bir-birinin ətini yeyib. Bircə Babəkimiz var ki, 20 il düşmənlə döyüşüb, o da bizim döyüşkənliyimiz deyil. Babək döyüşüb. Nə ondan sonra, nə ondan əvvəl daha başqa Babəkimiz olmayıb çünki.

Konfutsiyə görə hazırlıqsız müharibə edən dövlət mütləq uduzacaq. Təcrübəsiz ev uşaqlarını könüllü əsgər adıyla düşmənin ağzına yem etdik. Döyüşçü məktəbimiz, hərbçi yaddaşımız olsaydı, müharibəyə elə çiy-çiy getməz, bu qədər şəhid verib oturmaz, ölkənin yarısını qaçqın, köçkünlə doldurmaz, üstəlik bunun müqabilində torpaqlarımızı da itirməzdik. İndi nə mısmırıqımızı sallayıb Türkiyədən küsürük ki, Qarabağ problemi həll edilməmiş protokollar imzalayıb. Türkiyə Avropayla Asiya qovşağında ABŞ, Rusiya, Avropa kimi əjdahalarla döyüşür illərdir. Döyüşməyin nə olduğunu da bilir. Çünki onun döyüşçü yaddaşı var. AKP bu döyüşkənliyi davam etdirə bilmirsə, dünyanın təpgisinə dayana bilmirsə, və ya AKP elə bunun üçün türk sultanlarının yerində oturubsa, nə etməli? İstənilən halda torpaqlarımızı özümüz vermişik, özümüz də almalıyıq. Türk qardaşdır. Sultan Səlim demiş, torpaq kişinin qadını kimidir. Kişi öz qadınını başqa kişiyə etibar eləməz. Qardaşına belə.

Türkiyənin Ermənistana abi olmasını dəstəkləmirəm. Amma iki il bundan əvvəl Türkiyəylə Ermənistanın qardaşlıq şarjı kimi çəkilən “Sarı gəlin” filmini izləyəndən sonra gözüm bu məsələdən su içmədiyini yazdığımda məni qınadılar. Elektroinformasiya dövründə yaşayırıq. Hər şeydən xəbər tuta bilirik. Türkiyədə baş verənləri hər cür izləmək şansımız var. Terror hadisələri, qanlı-qadalı olaylar, bunun üstünə bir də təbii fəlakətlər... az deyil. AKP Türkiyəni dağıdır. Ərdoğan-Gül qardaşları əvvəlcə Türkiyəni dini qüvvələrin oyununa saldı. İndi də ermənini bahalı kürsüdə otuzdurur. Türkiyənin “ futbol fanatizmi də heç bir sərhəd tanımır”. Bir tərəfdən də biz özümüz Qarabağ məsələsinin sülh yoluyla həyata keçirilməsinin tərəfdarıyıq. Heç müharibə eləməyə heyimiz də yoxdur, axı. Kim gedib döyüşəcək? Bəlkə elə bu sülh yolunun başlanğıcıdır ki, abimiz artıq işlərə start verib. Nə bilmək olar. Bəlkə elə məsələ çözümə doğru gedir. Son illər onsuz da gözümüz heç nədən su içmirdi. Bir türk yazarı Avropada erməni soyqırımını tanıdığını söyləyir, ardıyca Nobel alır. Ondan sonra gələn növbəti türk yazarı Əlif Şəfəq də bu yolla yeriyir, o da Nobelə aday olur. Yəni dünya o qədər demokratikdir ki, Türkiyə hakimiyyətinin buna qarışacağı yoxdur? Qorxuram ki, bu demokratiya hipnozu hamımızın axırına çıxa. Demokratiyaya qapılandan hara sürükləndiyimzi heç bilmirik. Demokratiya bir prosesdir. Biz ona rejim də deyirik. Bu rejim ortaya atılandan insan azadlığın adını yadından çıxarıb. Azadlıq isə təbii haldır. Predmetin təbii halı onun azad halıdır.

Demokratiya çovğun kimi, sel kimi önünə keçəni alıb aparır. Təməli, bünövrəsi möhkəm olanlar yerində qalır sözsüz ki. Vay təməli, bünövrəsi möhkəm olmayan cəmiyyətin, xalqın halına. Onun bu çovğun haray həşiri bitəndən sonra nəyi qalacaq?! Demokratiya azadlığı alıb yenidən insana satmaqla özünü humanist göstərməyə çalışır. Əslində demokratiya minnətdən başqa bir şey deyil. Söhbət insan cəmiyyətindən gedirsə 21-ci əsrdə, bu qədər gəlişmiş bir dünyada cəmiyyət elə demokratik olmalıdır. Başqa nə ki?Türkiyədən küsmək lazım deyil. Biz nə vaxt özümüzə güvənəcəyik? Nə vaxt kişi kimi döyüşə hazır olacayıq?! Döyüş anlayışımız nə vaxt böyüyəcək?

Ondan. bundan kömək dilənməyəcəyik? E.Ə 544-483 ildə yaşamış Yunan filosofu Heraklit deyib ki, xalq torpağı və qanun uğrunda evinin divarları uğrunda döyüşdüyü kimi döyüşmlədir. Deməli xalq nə olursa olsun. döyüşməlidir. İndi görək bu müstəvidə biz necə döyüşürük. Biz evimizin divarı, darvazası, qapısı xətrinə döyüşürük. Jeklərə, İcraya, ora-bura ayaq döyüb ağız açan, evimizin divarını yolun ortasına kimi çəkib yolları cığıra çevirən, öz damı uğrunda hamıyla döyüşməyə hazır olan bizik. Evimizin eyvanını, dükanımızın qapısını bir addım irəli çəkmək üçün qanunun başına nə oyun desən açarıq. Qonşuyla dalaşarıq, jek müdirinə yaltaqlanarıq, İcra hakimiyyətində yatarıq.

Amma ev anlayışı bizim üçün elə o eyvanla bitir. Eyvandan o yana bizlik deyil. Bizim Azərbaycan adlı evimiz yoxdur . Qanun pozmaq bizim üçün dünyada hər şeydən asandır. Alan da,satan da qanunu pozanda çox xoşbəxtdi. Qanunu pozanda biz özümüzdən çox razı və məmnun oluruq. İngilislər haqda deyirlər ki, onlara istənilən yeniliyi tədbiq etmək üçün bunu qanunlaşdırmaq lazımdır. İngilis üçün qanun sözün əsl mənasında qanundur. Qanuna qədər o hər şeyə etiraz edə bilər.

Amma o iş ki, qanunlaşdı ingilis sakitcə ona əməl edəcək. Baxıram bu yana baş kəsib qan töküb ad qazanırlar, baxıram o yana baş kəsib, qan töküb ad qazanırlar. Bu millət nə vaxta kimi özü-öz başını kəsib, qanını töküb ad qazanacaq? Baxıram ədəbi mühitə ürəyim sıxılır. Bir-birinə itin sözün deyirlər. Kimsə qürrələnib “ay camaat, mən filankəsin iç üzünü açdım, onu biabır elədim” deyib sevinməsin. Yenilik deyil, bu millət ömrü boyu bir-birini biabır da edib, ətini də didib. Bizim döyüşçü ruhumuz olsaydı döyüşərdik, söyüşməzdik. Sokrata deyirlər ki, bir nəfər sənin haqqında pis danışırSokrat: “Çünki ona yaxşı danışmağı öyrətməyiblər”. Boynumuza alaq ki, cəmiyyət olaraq biz pis tərbiyə almışıq. Yaxşı danışmağı heç kim öyrətməyib bizə. Ailələrdə qeybət, kiminsə şəxsi həyatını müzakirə etmək, kiminsə işinə qarışmaq çox təbii haldır. Uşaqları da bu ortamda böyüdüb buraxırlar cəmiyyətin canına. Ədəb deyilən nədirsə bizim cəmiyyətdə ona rast gələndə xeyli təəccüblənir, fikrə gedir, gördüyünün doğru olub olmadığını özünü çimdikləməklə yoxlayırsan.

Təsəvvür edin ki, burda azad olduğunu göstərmək istəyən adam kənardan necə eybəcər görsənir. Nə hərəkətlər edir, nə manevrlər çevirir.Axşama qədər hamı danışır ölkədə. Hamı. Amma heç kim heç nə demir. Yalan əyinimizə biçilib. Hər şeyimiz yalandır. Özümüzdən yalançı cəmiyyət toqquşdurub içində yalandan yaşayırıq.. Ən çox qorxduğumuz anlayış həqiqətdir. Həqiqətdən it kimi qorxuruq. Heç vaxt həqiqət duymağa nə hazır, nə də razı deyilik. Hind filosovu Vivekananda “həqiqətdən ötrü hər şeyi qurban vermək olar, amma həqiqəti heç nəyə qurban vermək olmaz” deyib. Çox səhv eləyib. Dövrümüzdə yaşasaydı onu ölkəmizə dəvət edərdim. Gəlsin, görsün həqiqəti nələrə qurban vermək olur. Türkiyəylə Ermənistan məsələsi də danışmaq üçün bizə mövzudur. İş zad görməyək elə yalandan danışaq bütün günü. Siyasət ən böyük yalandır dünyada. Çox da hisslərə qapılmaq lazım deyil. Türkiyə Ermənistan prezidentinə xüsusi kürsü hazırladıb. Bu həqiqətdir. Amma bu həqiqətin nəyə xidmət etdiyini indi heç kim deyə bilməz. Yəqin ki, bizim də bütün hallarda öz strateji addımımız hazırlanıb. İstənilən halda və istənilən formada döyüşüb torpaqlarımzı geri qaytarmalıyıq.

Aysel ƏLİZADƏ

525-ci qəzet.- 2009.- 17 oktyabr.- S.24.