Yaxın, uzaq
Misir
Misir ehramlarını
ziyarətdən əvvəl
tərcüməçimiz Adri xəbərdar etdi ki, özünü
pis hiss edənlər, səhhətində
problem olanlar ehramın içinə enməsin. Çünki aşağı düşdükcə
orada hava çatışmazlığı yaranır və bu da insana
mənfi təsir edir. Bəzi həmkarlarım
yolu yarı edib, qayıtdılar. Çünki ehrama enmək doğurdan da hər kəsin
işi deyildi.
(Əvvəli ötən
saylarımızda)
SİRLİ-SEHİRLİ
MİSİR EHRAMLARI
5 min il əvvəl
yaradılan və indi dünyanın 7 möcüzəsindən biri
olan daşdan düzəldilmiş Misir ehramları inşa edilən zaman fironların hakimiyyəti hüdüdsuz idi, onları allahlara bərabər tuturdular. Möhtəşəm sərdabələr fironların ölümündən
sonra da onların hakimiyyətinin əzəmətini xatırlatmalı
idi.
Bizi o dövrdən uzun tarix ayırsa da, bu gün
də ehramlar özündə bir çox sirri gizlədir. Onları tikən insanların “metr” anlayışından xəbəri
olmayıb. Amma onların ehramları gözəyarı tikmələri
də ağlabatan deyildir...
Firon Xeopsun oğlu Xefrenin ehramı ondan 2 metr alçaqdır.
Bu fironu dağ
boyda sərdabə qane etməmiş və o, sərdabənin yanına bütöv qayadan yonulmuş daş “keşikçi” qoymağı əmr etmişdir. “Keşikçi” insanbaşlı
və aslanbədənli
Sfinksdir.
O dövrdə lazımi alətlər olmadığı
halda misirlilərin bu piramidaları necə tikməsi sual yaradır. Deyilənə görə, misirlilər
qeyri-adi güclərdən
istifadə ediblər.
Bəzi fərziyyələrə
görə isə guya misirlilər sehirli eliksir düzəldib və bu eliksirləri içib, onun köməyi ilə insanda ola
bilməyəcək dərəcədə
güc alıblar. Misirlilərin sehrli üsullardan
istifadə etməsi də fərziyyələr
sırasındadır.
Xeops ehramı hələ də hamını heyrətə gətirir.
Səhərlər piramidanın zirvəsi
dumana bürünərkən
o açıq qırmızı
rəngə boyanır.
Buludlu havada isə ehram bozumtul rəngə çalır.
Soyuq gecələrin ay işığında
piramida ağappaq qarla örtülmüş
dağa bənzəyir.
Onu da qeyd edim
ki, turistlərə yalnız ən kiçik piramidaya daxil olmağa icazə verirlər.
Ehramlardakı bəzi otaqların
içərisində nəyin
olduğu məlum deyildir; oraya girməyə müvəffəq
olmuş tədqiqatçılar
geri qayıtmayıblar.
Bəzi tədqiqatçılar
isə müxtəlif
texnoloji üsullardan istifadə etsələr də məqsədlərinə
nail ola bilməyiblər.
Ehramların içərisi yayda soyuq, qışda isə isti olur.
Sfinksə məmlüklərin topatma
təlimləri zamanı
hədsiz zərər
dəyib. Napoleon Bonapartın
1799-cu ildə Misirə
yürüşü zamanı
baş vermiş toqquşmalarda Sfinksin burun hissəsi top atəşi nəticəsində
qopub.
Ehramların yerləşdiyi sahədə
Qədim Misir əsilzadələrinin dəfn
olunduğu 7 mindən
artıq sərdabadan ibarət nekropol var. Bu ərazidə 19-cu əsrdən
arxeoloji qazıntılar
aparılır.
QƏDİM VƏ MÜASİR İSGƏNDƏRİYYƏ
Uzun müddət Misirin paytaxtı olmuş İsgəndəriyyəyə səfərimizin
sonuncu günü baş çəkdik.
Qayıdan kimi isə bir neçə saat istirahət edib dərhal Qahirə aeroportuna yollanmalı idik. Buna görə də
İsgəndəriyyənin ən tarixi yerlərində olacaqdıq.
Aralıq dənizinin sahilində
yerləşən bu şəhər Qahirədən
çox fərqlənir.
İsgəndəriyyə əsl Avropanı
xatırladır. Şəhər müasirliyi, təmizliyi, gözəlliyi ilə göz oxşayır.
Üstəgəl Aralıq dənizinin
sahilində yerləşməsinə
görə, hava həmişə sərin və küləkli olur. İsgəndəriyyə də Misirin
turizm məkanı kimi dünyada məşhurdur.
Tarixə görə, İsgəndəriyyənin
əsası e.ə
332-ci ildə qoyulub.
Onun yaranması tarixi çoxsaylı və çox vaxt bir-birinə zidd olan tarixi mənbələrdə
öz əksini tapıb. Əfsanələrdən birinə görə,
İsgəndər şəhərin
əsas planını
tərtib etmiş, əlinin altında təbaşir olmadığından
əsas xətləri
isə buğda ilə işarələmişdir.
Bəzi müəlliflər, böyük
hökmdarın ayağına
düşüb buğda
dənləyən quş
dəstələrindən də
bəhs edirlər.
İsgəndərin yoldaşları bunu
yeni salınacaq şəhərin çiçəklənəcəyi
və bir çox xalqları yedirdəcəyi kimi yozmuşlar.
Əsrlər
sonra İsgəndəriyyə
Misir gəmilərinin
bütün Aralıq
dənizi üçün
çörək daşıdığı
iri ticarət limanına çevrilmişdir.
Şəhərin əsas meydanında
müasir Misirin yaradıcısı olan – Məhəmməd Əlinin
heykəli qoyulub.
İsgəndəriyyədə ilk baş çəkdiyimiz
yer Roma imperiyası dövründə tikilmiş
amfiteatr oldu. Hələ də tarixi abidə kimi qorunub saxlanılan amfiteatr Misir tarixinin, mədəniyyətinin
bir parçası olmaqla yanaşı hazırda dünya ölkələri içərisində
keçmişdən qalmış
amfiteatrlardan biri sayılır.
İSGƏNDƏRİYYƏ KİTABXANASINDA AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ QURAN
Bütün dünyada məşhur olan İsgəndəriyyə kitabxanası da öz möhtəşəmliyi ilə fərqlənir. Bu kitabxananın əsası eramızdan əvvəl qoyulub. İki dəfə böyük yanğına məruz qalıb və sonuncu dəfə Makedoniyalı İsgəndərin dövründə atışma zamanı ora düşən top mərmisi onu yerlə-yeksan edib. Deyilənlərə görə, Zərdüştə məxsus məşhur “Avesta”nın əlyazmaları da həmin vaxt orada məhv olub. Sonradan bərpa edilən İsgəndəriyyə kitabxanası son dövrlərdə o qədər müasirləşdirilib ki, baxanda sadəcə heyran olursan. Kitabxana ən müsair kompyuter texnologiyaları ilə təchiz edilib. Təsəvvür edin ki, burada kompyuterə toxunmaqla 7-8 dəqiqəyə kitab çap etmək mümkündür. Dünyanın ən müasir bu çap maşını bizim də diqqətimizi çəkdi. Bununla yanaşı, kitabxanada böyük və işıqlı oxucu zalları var. Kitabxanada 600 min adda 8 milyona yaxın kitab toplanıb. Onların hər biri kompyuterləşdirilib. Yəni, oxucu burada birbaşa kompyuterin monitorundan həmin kitabları mütaliə etmək imkanına malikdir. Kitabxanada qədim və maraqlı eksponatlar da saxlanılır. Məsələn, onların içərisində indiyədək müxtəlif dillərdə çap olunmuş “Quran” nüsxələridə var.
Biz nəhəng kitabxanada Azərbaycan dilində kitab axtararkən, bələdçimiz Azərbaycan dilində çap olunmuş “Quran”ı bizə göstərdi. Amma miniatür kitablar sırasında Azərbaycana aid çap nüsxəsi görmədik.
Məhəmməd peyğəmbərin imzası olan dörd məktub da maraqlı tarixi-dini eksponatdır. Bələdçimiz bildirdi ki, həmin məktubların əsl nüsxələri İstanbulda saxlanılır.
İsgəndəriyyədə sonuncu
Əsrlərin sınağından üzüağ çıxan bu qala indi də möhtəşəm və topdağıtmazdır....
(Davamı növbəti sayımızda)
Pərvanə SULTANOVA,
Bakı-Qahirə-Bakı
525-ci qəzet.- 2009.- 31 oktyabr.- S.7.