Külək təsəllisi
ŞAİR MƏLAHƏT YUSİFQIZININ DOĞUM
GÜNÜNƏ
Məlahət, bu yazını yazmayacaqdım.
Çətindi səndən
yazmaq, çətindi
yanından ötüb
keçmək. Qarğış
eləməyin yazdırdı
mənə, sənin qarğışın çox
şirindi, şeir kimidi desəm, gülmə. Allah mənə uzun ömür versin, səni də o təzə vəzifəndən kəm
eləməsin.
Hər dəfə
küçədə əlində bir torba olur, içində
də kitablar, yanında da Şəfəq Sahibli. Bilirəm, sən
tutub saxlamısan onu yanında. Üzü axşama gedirsən
axı...
Sən yaxşı
şairsən, Məlahət, özü də təksən, yəni
üslubunda, öz yerində. Tək olduğun
üçün bir dəfə də olsun haqqında tərif
demədilər, çoxları göz yumdular ən
yaxşı şeirinə belə.
Amma bu, əsla sənin
eyninə deyil, heç nəyə baxmadan gedirsən
üzü küləyə, bilirsən ki, bu külək Təbrizdən
əsir, Dərbənddən, Zəngəzurdan, Qarabağ və
Borçalıdan əsir. Külək sənə təsəllidir.
Məlahət, 25 il
bundan qabaq kənddə müəllim işləyirdim. Bir
şeirin "Ulduz" jurnalında gəlib
çıxmışdı kəndə, adı da beləydi:
"Belimin bağlanmaq vaxtıdı, qardaş". Sərvazla
arxın qırağında, söyüdün kölgəsində
oxuduq bu şeiri (yəqin deyəcəksən ki, haram olsun). Elə
bildik, xalq şairi Səməd Vurğunun nəvəsisən.
Sonra bildik ki, yanılmışıq...
Sənin bu misrana Azərbaycan
dilinin şirinliyi yerləşib, həm həcm, həm də
məna etibarı ilə dilimizin şəhdi, şəkəri,
folkloru, tarixi, adət-ənənəsi, toy mərasimi, Təbriz
ayrılığı yerləşib bu şeirə. Niyə
"belimin bağlanmaq vaxtı?" Bu hansı zamandı,
hansı vaxtdı? Gərək gəlin köçən
qızın belini bağlayasan, özü də gərək
qardaş bağlasın. Bu "bel bağlamaq" texniki məsələ
olsa da, özündə bir millət istiqlalı, milli-mənəvi
azadlıq ideyalarını ifadə edir. Bəlkə biz Təbrizi,
Zəngəzuru, Qarabağı ona görə itirmişik ki, gəlin
köçən qızlarımızın belini yaxşı
bağlamamışıq. Beli yaxşı bağlanmayan
qızların dəhnəsi, binəsi möhkəm olmaz. O gəlin
igid doğa bilməz. Qızlarımızın gəlin
köçəndə belinin möhkəm bağlanması
millətin gücüdür, adət-ənənənin
yaşamasıdır, ölkənin, fikrin müstəqilliyidir.
Gənclik illərində
gözəl saz çalırdın. Sonra sazı köynəyinə
qoyub divardan xalçanın üstündən asdın. Dedin,
Qarabağ alınmayınca saz çalmayacağam. Bu, sənin
böyük sədaqətin, əhdindi vətənə. Həmişə
Qarabağdan, Təbrizdən, daha doğrusu, vətənin
qıraqda qalan yerlərindən söhbət düşəndə
kövrəlirsən, hələ ağlayırsan da...
Sən şeirimizin dili
uğrunda həmişə mübarizə aparmısan, Məlahət.
Şeirimizə soxulan (işğalçı kimi) fars-ərəb
birləşmələrini, rus sözlərini görəndə
elə ordaca müəllifə öz iradını bildirmisən.
Görəsən, bu yazımda fars, ərəb, rus sözləri
varmı? Bilmirəm. Əgər varsa, səhər təşəkkür
əvəzinə, kök qarğış yedirdəcəksən
mənə.
Məlahət, Sənin
bütün şeirlərin, hətta sevgi şeirlərin belə,
vətənə, içtimai-sosial məzmuna söykənir. Sənin
şeirlərində islam əxlaqı, türk sevgisi, milli mənəvi-əxlaqi
dəyərlər həmişə başda dayanır. Çoxları
bunu qavraya bilmir.
Yaxşı
yadımdadı, mintiqlərdə xalq şairi Xəlil Rza sənin
şeirlərinlə səhnəni, ürəyimizi, beynimizi tərpədirdi.
Məmməd Araz sənin şeirlərini çox sevirdi.
Deyəsən, bir az biz,
yəni sənin öz ədəbi nəslin, sevmədik səni.
Sevdik ee, amma dilə gətirmədik. Bu, bizim ən
böyük bəlamızdı,
Məlahət. Səninlə
çoxdan tanışıq. 28 il olar bəlkə... Düz o
gündən bu günə kimi sözümüz düz gəlmir,
dalaşırıq. Sənin də qarğışın əlində
hər saat hazırdı. Bu yaxınlarda səninlə yenə
dalaşdıq. Sənin yanında qızın, mənim də
yanımda oğlum. İkisi də tələbə. Dava da
möhkəm oldu, qarğış da öz yerində. Az qala
övladlarımız köməyə gələcəkdi. Sonra
bir az keçdi, biz mehriban söhbət elədik, qızın
tez səni kənara çəkib deyib ki, ana, onu dindirmə,
küsülü qal. Açığını deyim ki, mənim
də oğlum elə demişdi. Onlar uşaqdılar, Məlahət,
elə tay-tuşlarımızın çoxu da uşaqdı,
onlar anlamaz ki, bizim dava-dalaşlarımız
aydınlığımızdandı, bir-birimizi başa
düşməyimizdəndi.
Bir dəfə yenə
dalaşdıq. Ədəbi məclisdən sonra. Bu dəfə
daha dillə deyiləsi sözümün kəsəri
olmadığını nəzərə alıb, keçdim məktuba.
Dayandurun şeir dəftərinin qulağından azca kəsib,
"İçərişəhər" (o vaxt "Bakı
Soveti") metrosunun qabağında, elə dizimin üstə sənə
acıqlı bir məktub yazdım, sonu da beləydi: "Əziz
dostum və düşmənim, əlvida, min yol əlvida".
Dayandura dedim ki, məktubu apar ver Məlahətə,
oxumamış qaç. Çünki o sənin vasitənlə
məni tapıb, dalaşacaq, bir az keçəndən sonra səsimizin
tempi yenəcək, barışacağıq. İstəmirəm
məktubun təsir müddəti az olsun. Dayandur məktubu
verib qaçdı yanıma. "İndi harda gizlənək
ki, Məlahət bizi tapmasın. Çünki o bizim
bütün yolumuzu, bu saat harda olmağımızı
bilir". Qaçıb "Monolit"in aldındakı
stolovada (bağışla, Məlahət, yeməkxanada),
Dayandura pivə almaq şərti ilə, gizləndik. Bir azdan
sonra pəncərədən gördüm ki, Məlahət
keçdi, əlində də məktub. Bilirdim ki, məni
axtarır. Nə isə, o gün tapmadı. İki gün
keçdi. Kefim kök idi. Elə bilirdim ki, o peşmandı, məni
görən kimi üzr istəyəcək. "Bu gecə səhərə
kimi yatmamışam" - deyəcək. Məlahət məni
görən kimi nə desə yaxşıdı? "Allah səni
öldürsün, məktubunda 32 dənə hərf səhvi
var idi". İndi bildim ki, Məlahət məni üzr istəməyə
görə yox, hərf səhvlərimi üzümə
vurmağa görə axtarırmış.
Hə, Məlahət bu
da 50 yaşın. Sənin də, mənim də 50
yaşımız. Məlahət, sən küləyi çox
sevirsən. Bu külək hardansa əsir. Bəlkə Təbrizdən,
bəlkə elə şeirlərinin içindən əsir bu
külək. Bu külək təbiətin yaşamağı
deməkdi və bizə dəyirsə, demək, biz də
yaşayırıq hələ. Məlahət, əziz dostum,
gözəl şair, küləkdən gözəl dünyada
heç nə yoxdur. Külək təzə-tərdi,
içimizdəki ruhla birləşəndə biz
yaşayırıq.
İndi bir
qarğışım var sənə: Görüm, yüz il
yaşayasan. Və həmişə də gedəsən
üzü küləyə. Bu şeiri kitabından
götürdüm. Maraqlı şeirdi...
Ruhuna deyəcəklərimiz
var
Gələcək
50 yaşına
Öz
yaşının sayını
itirənlərin
hamısı.
Ötənimiz,
itənimiz olsa da.
Ölənimiz
olmayıb hələ.
Gələcək
50 yaşına
Yasına
gələnlərin hamısı.
ruhuna de ki, məclisə gecikməsin
mənim kimi.
Geciksə də,
kimsənin gücü çatmaz
yerində oturmağa.
Gücü çatmaz
Şeirlərini qırmağa.
Qeybətini qırmağa
Suallara hazır gəl!
Çox cavablar "alınacaq" səndən!
Uduzmağa
yaranmış partiyadaşların
Bu
seçkidə də "uddu"lar
Mən də
ölmək istədim o gün
Millətimə
"vandal" dedilər
düşmən
bizimkilər
Yaxşı
ki, vaxtında öldün.
Yoxsa
öldürəcəkdilər səni
Qala bilməyəcəkdin
başının hayına
Hə...
Gələcək
50 yaşına
yaddan
çıxıb qalanlar
Yerinə
"ləbbey" deyib
mükafatını
alanlar
(Dayanıb
durmaz yeri geniş olanlar)
Şah pərdəyə
qalxacaq
dünənki
boyat yalanlar
Çeşid-çeşid
dərdin
təzəçalar
pöhrəsilə
gələcək
dostların
Yığıb
qurtara bilsələr yazılarını,
İkinci
kitabın da gələcək 50 yaşına.
Bəxtəvər
kitabı
həftəyə çıxanların başına!
İstəyi
gözündə getdin,
Ruhuna deyəcəklərimiz
Ruhuna deyəcəklərimiz
var hələ də!...
Aşağıdakı
şeiri də sənə 39 yaşın tamam olanda
yazmışdım. Mən hər şeyi qabaqcadan görən
adamam. Qoy bu yazı 50 illiyinə, bu şeir isə hələlik
bəri başdan 60 illiyinə hədiyyə olsun.
Sevimli "düşmən"imə
Bir azca
iclasa gecikəcəyəm,
Sonunda yox,
lap ortasında,
Açacağam
Natəvan klubunun
Qapısını
taybatay.
Heç kəs
tanımayacaq,
Ancaq Fərqanə
Qışqıracaq
hay-haray:
- Məlahət,
Qəşəmdi gəlib,
O illərin
O günlərin
Yorğun-arğın
Qəşəmi
- Məlahət,
içəri keçimmi?
İcazə
verirsənmi?
-
Keç.
Ay gözəl
Məlahət, ay gözəl şair,
Məntək
qardaşı
Qapıda
qoyarlarmı heç.
Məlahət
60 yaşdan
30
yaşına düşüncə
Həyat
Şəmi 20 yaşına çatınca,
Rəsmiyyə
Sabir dodaqlarındakı adımla
birgə
ayağa durunca,
Lətifə
Nuranın üzündəki kədər
çat
verincə,
Diz
çökəcəyəm qarşınızda!
Ah!
Zalım qızlar,
Mən
sizi necə sevirdim!
Məntək
qardaşı,
Heç
belə gec tanıyarlar?!
Bağışlayın,
xalq şairləri,
Bağışlayın,
cənab prezident, siz də
İclası
pozduğum üçün!
Hə, Məlahət,
eşidirsən külək əsir. Çıx eyvana gör,
o külək hayandan əsir?
29 sentyabr
2009
Qəşəm NƏCƏFZADƏ
525-ci qəzet.- 2009.- 30 sentyabr.-
S.7.