Evə lazım olan çırağı məscidə göndərməzlər

SEVİLƏN-SAYILAN JURNALİST ETİBAR BABAYEVİN "BU DA BİR İMTAHANDIR" KİTABININ TALE BAXIMINDAN ANLAMI

Tanınmış publisist Etibar Babayevin təzə çapdan çıxmış "Bu da bir imtahandır" kitabını oxuyanda onun enişli-yoxuşlu taleyi məni çox mütəəssir elədi. Bizim bənzəri olmayan qəribə dostluq tarixçəmiz var. Mən onun yaradıcılığını və dövran gərdişlərini daim izləmişəm. Axı, jurnalistikaya gəlişinin baisi - səbəbkarı olmuşam. Oxucuların və tamaşaçıların çoxunun adından da vəkillik edib deyə bilərəm ki, onu hamınız yaxşı tanıyırsınız. Sovet dövründən yüksək ictimai-siyasi təşkilatlarda, məsul mədəniyyət ocaqlarında fəal iştirakı, xüsusən, müstəqillik dövründə problemli, xoş görüntülü, milli təəssübkeş jurnalistlik fəaliyyəti ilə bağlı! Səksəninci - doxsanıncı illərdə Türkiyədən hazırladığı "Sözlü-nəğməli İstanbul", "Kanal-6 təqdim edir" kimi qardaş xalqların münasibətlərinə rəvac verdiyinə görə xətrini çox istəyirdilər. Bacarıqlı televiziya rəhbəri simasında "İlin adamı" fəxri ad alması da nəzərinizdən qaçmasın.

Kitaba ön söz yazmış filologiya elmləri doktoru, professor Aqşin Babayevin mötəbər deyiminə diqqət çəkək: "Etibarı Azərbaycan Dövlət Teleradio verilişləri Komitəsində redaktor işləyən vaxtlardan tanıyıram. Sonralar Dövlət Televiziyasında baş redaktor, "Azərbaycantelefilm" Yaradıcılıq Birliyinin direktoru, Dövlət Teleradio Şirkətinin sədr müavini vəzifələrində çalışıb. Etibar Babayev zəngin həyat təcrübəsinə malik bir ziyalı, Azərbaycan televiziya məkanında təkcə təşkilatçı kimi deyil, eyni zamanda mahir bir teleaparıcı kimi tanınmış jurnalistdir... O, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevi Amerika Birləşmiş Ştatları, İngiltərə, Belçika, Türkiyə, İran, Ukrayna kimi xarici ölkələrə səfərləri zamanı bir jurnalist kimi müşayiət edib. Ulu öndərlə bağlı xatirələrini oxuyarkən, qələm dostumun dərin müşahidə qabiliyyəti, səmimi və obrazlı ifadə tərzi xüsusilə diqqətimi cəlb etdi. Etibar Babayevin publisistik əsərlərində onun əqidə bütövlüyü, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ideyalarına sədaqəti özünü bariz şəkildə büruzə verir".

Sadalanan ölkələrə Almaniya, Fransa, İtaliya, Macarıstan, İsveç, Polşa, Hollandiya, İsveçrə, İspaniya, Kuba, Çin, Misir, Vyetnam və Seneqalı da əlavə etsək, onun beynəlxalq jurnalist imicinin əndazəsi hər bir qələm sahibində xoş həsəd yaradar, həm də özünün etirafına istinadən deyə bilərik ki, Etibar milyonlarla insanın ürəyini fəth edib. Və bu onun insaniyyət məramından irəli gəlir.

Ömrünün 57-ci ilinin zirvəsindən 1968-2008-ci illər ərzində göstərdiyi ictimai bəhərli xidmətlə bağlı xislətini o belə qiymətləndirir: "Qırx il bir igidin ömrüdür. Bu illər ərzində bir insanın qəlbinə yol tapan bircə cümlə yaza bilmişəmsə, dara düşən bircə nəfər halal süd əmmişin əlindən tutub ayağa qaldırmışamsa, əsl istedad sahibini biveclərin nadanlıq, harınların paxıllıq məngənəsindən çıxarıb xalqa tanıtmışamsa, bir ümidi sönmüşün qəlbində sabaha inam hissi yaratmışamsa, ömür kitabını buradaca yarımçıq qapatmaqdan da qorxmuram."

Yox, dostum, sən bu fəzilətlərinə qane olsan da, nə müdrik atan Adil Babayevin ruhu, nə özünün etiraf etdiyi kimi analıq yükünü mərdanəliklə daşıyan Gülnar xanım buna razı olmaz. Sən hələ bizim hamımıza çox lazımsan, xalqa gərəksən!

"Bu da bir imtahandır" kitabında məni çuğlayan, kövrəldən yazı - "Bir göyərçin kimi qondun qəlbimə" nəsr-bayatı təhkiyəsidir. Adillə mehriban ünsiyyətimiz olub. Bu bağlılığın bir səbəbi də tale bənzərliyimizdir. Adilin atası cavan yaşında bolşevik qəzəbinə rast gəlib.

Vətəndaş şair Adil, öz zəkası ilə taleyinin aqibətini səndə görə bilmişdi. Bir şeirinə nəzər salaq.

   Oğlum, görməmişəm hələ üzünü

   Bilmirəm qarasan, yoxsa ki ağsan.

   Ancaq qəlbimdəki saf duyğuları,

   Bilirəm yenidən canladacaqsan...

Və belə də oldu. Bu kitab mücrüsünə yığılmış, bəlkə də keçmişdən, indidən çox gələcəyə yönəldilmiş publisist yazılar - Etibarın, atasının niyyətlərini reallaşdırdığını, şair Adil kimi pak, iradəli şəxsiyyət, həyatının məqsədini xalqa xidmətdə görən qeyrətli vətəndaşlar haqqında gerçək hekayətlərdir. Və bu kitab mənə bir də ona görə doğmadır ki, belə bir jurnalistin, belə bir sadiq vətən oğlunun gələcək həyat və yaradıcılıq yoluna ilk gənclik illərindən xeyir-dua verməli olmuşdum.

Etibarla ülfətimiz Şüvəlandan, yazıçıların yaradıcılıq evindən başlayıb. Uşaqlarımızın əlindən bir xəta çıxmışdı, qonşunun maşınını işə salmaq istəyərkən... avtomobil divara çırpılmışdı. Məsələnin "təhqiqatına" mən qarışmalı oldum. Şair dostumun oğlu, cansız-çəlimsiz Etibar insidentin baisliyini öz üzərinə götürdü, mərd-mərdanə! Sonrakı görüşümüzdə mən ona dedim: Sən hökmən jurnalist olmalısan, bizim peşədə sənin kimi haqsevər, doğruçu, cəsarətli oğlanlara ehtiyac var. Hətta Nizaminin bir misrasını söyləmişdim: "Doğru danışanlar möhtəşəm olar!"

Kitabdan iqtibasla bu hekayəti tamamlayıram.

"132 saylı məktəbin onuncu sinfində oxuyurdum. Cəmil əmi də "Azərbaycan gəncləri" qəzetinin redaktoru idi. O dövrdə qəzetin tirajı milyona yaxın idi. Redaksiya məktəbin qonşuluğunda yerləşirdi. Bir gün Cəmil əmi məni yanına çağırıb dedi ki, boş vaxtlarda redaksiyaya gəl, bizimlə əməkdaşlıq elə, yazmağı öyrən. Onun təlimatı üzrə mənə bir vəsiqə də verildi. Özü imzalamışdı. Bu hadisə 1968-ci ildə olub. Sonralar mən müxtəlif rəsmi vəzifələrdə çalışmışam. Amma harda işləmişəmsə, həmin vəsiqə hər zaman mənim masamın üstündə olub. İndi də belədir".

Bu, öncə jurnalistikaya vurğunluq, peşə sələflərinə qədirdanlıq təcəssümüdür. Və həmkarlarım inciməsinlər, bir də belə bir qənaətimizi deməyə bilmərik ki, Etibarın publisist yazıları onunla fərqlənir ki, bunlar ümummilli səciyyə daşıyır. Obyektlərə və subyektlərə münasibətdə, jurnalistin baxışlarında bütöv Azərbaycan hədəfdədir, kim nəyə layiqsə! Yaxşılıqlar və yamanlıqlar, halallar və haramlar fikir toqquşması naminə deyil - xalqı tərəqqiyə aparmaq naminə görüntüyə gətirilir.

Publisist yazılardakı obyektiv qiymətlərin gerçəkliyinə, gərəkliliyinə nəzər yetirin. Azərbaycanın, xain qonşular tərəfindən ürcah olduğu Qarabağ müsibəti çox yazıların ruhuna hopub. Görün, dəhşətli olayların, bənzərsiz müsibətlərin baisliyini erməni Qriqoryan kilsəsinin katolikosu I Vazgenin hiyləgər bir deyimi ilə necə ifşa edir: "Bu cür açıq şəkildə mübarizə aparılarsa, bizim uzun illərdən bəri yürütdüyümüz məqsədyönlü siyasət, çoxşaxəli fəaliyyət ciddi zərbə altında qalar".

Erməni hiyləsi bu zəmində davam etməkdədir. Zaman-zaman münaqişənin səngidiyindən xatircəmləşib özümüzü bu günün - sabahın qalibi kimi qürurlu apardığımız yerdə bir də görürük ki, erməni növbəti bir məkrli təbliğatla dünya ictimaiyyətinə təsir etməyə çalışır.

Yaxşı ki, bu hiyləgərlərin tərəf - müqabilində Azərbaycan həqiqətləri, dövlətimizin sükanı arxasında dayanan qabil-qadir qüvvə var. Ən əvvəl arxasınca milyonların getdiyi Heydər Əliyev fenomeni nəzərdə tutulur. Böyük azərbaycanlı ilə müsahibə aparmaq, onun hər addımını ölkədə və xaricdə müşahidə etmək yazıda və ekranda əbədiləşdirmək hər jurnalistə müyəssər olmur. O, buna nail olub!

Öndərin hər sözü, hər çağırışı və hər öyüd - nəsihəti, şəxsi nümunəsi Azərbaycanın böyük sivilizasiyaya doğru uğurlu addımına təkan olmaqla, həm də millətin əbədi əqidə dəyəri kimi qiymətlidir. "Dövlətçilik, millətçilik, azərbaycançılıq!"

Yüksək məntiqlə kitabın bir çox yazılarında bu təkcə ideya təbliği kimi deyil, həm də bu əqidəyə çağırış kimi səslənir.

"Gənc dostuma" publisist yazısında keçid dövrünün sarsıntılarını, keşməkeşlərini nəzərə çəkməklə, onu çox narahat edən "Biz kimik?" sualına cavabda ağsaqqalanə kəlamla, nikbin baxışla cavanlara deyir: "Sən elə bilmə ki, elm - bilik ocağını söndürüb, közüylə oynayanlar həyatda udacaq. Mən inanıram ki, gələcəkdə yeniləşən Azərbaycanın xoş güzəran qapıları atasının varına, vəzifəsinə arxalanan bəzi boşbeyin, lovğa, təkəbbürlü cavanların deyil, yalnız ağlı, biliyi, savadı, əxlaqı yerində olanların üzünə açılacaq".

Həzrət peyğəmbərimizin buyurduğu kəlamdan sözə qüvvət: "Hər kim elm öyrənmək üçün yollar qət edərsə, Allah Behişt yolunu onun üçün açar".

Yazıların coğrafiyası geniş, mövzuları rəngarəng olduğu kimi, jurnalistin, bənzərsiz xidməti ilə xalqın ürəyində yer almış şəxsiyyətlərlə bağlı isti sözləri Etibarın insaniyyətə mehrli sədaqətinə dəlalət edir.

Kitabda Azərbaycan liderlərindən Məmməd Əmin Rəsulzadə, Nəriman Nərimanov, qardaş Türkiyənin sabiq prezidenti Turqut Ozal haqqında sərrast deyilmiş dövlətçilik fikirləri ilə yanaşı, hazırkı Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev cənablarının səmərəli fəaliyyətinin panoraması verilir, həm də ölkə başçısının şəxsiyyət xarakteristikası açıqlanır ("Heydər Əliyevin oğlu olmaq böyük xoşbəxtliklə yanaşı, həm də böyük məsuliyyətdir"). Bax, bu konteksdən də Azərbaycanın sürətli inkişaf mənzərəsinə nəzər salınır.

Jurnalist neçə on illik yaradıcılıq dövründə demək olar ki, Azərbaycanın öncül elm-mədəniyyət xadimləri ilə təmasda olub, müşahidələrini oxucu ilə bölüşüb. Ziya Bünyadov haqqında bir cümlə necə də yanıqlıdır: "Torpaq Ziya Bünyadovu qəbul etdi; fəqət torpaq bu xəyanəti, abırsız qətli, böyük haqsızlığı, ədalətsizliyi öz qoynunda basdırmağa icazə verəcəkmi?"

Jurnalist ədalət meyarı ilə qələmə aldığı insanların hamısını gerçəkliklə gənc oxucuya tanıdır. Bütün dünyada məhəbbətlə qarşılanıb, alqışlarla yola salınan Rəşid Behbudov, səssiz-səmirsiz dünyadan köçən gözəllik ilahəsi Leyla Bədirbəyli, ölüm xəbərsiz və vaxtsız qapısını döymüş Emin Sabitoğlu, Qarabağın xilası naminə uçuşda-səmada düşmən gülləsinə tuş gəlmiş igidlər, jurnalistikamızın böyük itkiləri - Nəcəf Nəcəfov, Osman Mirzəyev və başqalarının tale bioqrafiyası təsirli, ibrətlidir.

Həm də yazılarda deyilənlər arxiv materiallarından, başqa məxəzlərdən köçürülmə deyil, üz-üzə, çiyin-çiyinə zəhmətin canlı bəhrəsidir.

Bir sözlə, jurnalistin nəzərindən heç bir böyük və kiçik əhəmiyyətli hadisə, şəxs kənarda qalmayıb. Kitab buna şəhadət edir.

Bax, yüksək qiymətləndirilməyə layiq odur ki, yazılarda qərəz yoxdur. İqtidar - müxalifət ayrıseçkiliyi sərf nəzər edilir. Onun amalında xalq bütövdür; uğuru ilə də, uğursuzluqları ilə də!

Başqa cür də ola bilməzdi. Axı, o milli əqidə sahibidir, amalı vətənə xidmətdir.

Ancaq tanınmış publisist heç yerdə "mən də varam" demir, millətə "Mənim xalqım" deyə dəbdəbəli sözlərlə xitab etmir. Lakin belə bir iddiada olmağa da haqqı var. O, dünyanın bir çox ölkəsini gəzib, qələmi və mikrofonu ilə Azərbaycana gərək olan fikirləri yayıb, tərəqqimizə sevinənlərdən xoş xəbərlər gətirib. Dərd-sərimizi, ali zatımızı-nəcabətimizi aşılamağa çalışıb, əcnəbi ölkələrdəki dostlarımızla ünsiyyət yaratmağa cəhd göstərib. Londonda, Bi-Bi-Si şirkətinin vasitəçiliyi ilə dünya şöhrətli Jeyms Oldriclə görüşü də bu qəbildəndir. Peşəsinin uğuru naminə fədakarlıq səyinin mənasını anlayıb heyran qalmamaq olmur. Bəllidir ki, görkəmli jurnalist-yazıçı müharibə vaxtı Amerikanın "Taym" jurnalının hərbi müxbiri kimi Təbrizdə ezamiyyətdə olarkən, "Qafqaz haqqında nəğmə" adlı məşhur poetik novellasını yazıb. Dübarə Cənubi Azərbaycanda olandan sonra "Diplomat" adlı dünya şöhrətli romanı ərsəyə çıxıb.

Etibar, dostu Şahin Xəlilinin Oldric haqqında kitabını ona çatdırır və onun söylədiyi bu sözləri oxucularımıza xatırladır: "Mən Azərbaycanı, onun ədəbiyyatını, incəsənətini, insanlarını çox sevirəm. Onlar üçün darıxmışam. Sizin gəlişinizə və mənimlə görüşmək istəyinizə sevindim. Demək, məni Azərbaycanda tanıyırlar, unutmayıblar, yad edirlər.

Həqiqətən jurnalist bal arısı siqlətindədir, acılıqları, çətinlikləri özündə saxlayır, şirinləri oxucuya çatdırır.

Mətləb üstə gələk. Etibar Babayev sözün həqiqi mənasında xalq jurnalistidir. Bəs onda neçə jurnalist toplusunun üzvü olan peşə dostumuzun, ələlxüsus dövlətin dördüncü hakimiyyəti sayılan qələm əhlinin tək-tənha qalmasına nə ad verək?! Çox da ki, Etibar giley-güzardan, qərəz-yamanlamadan uzaq insandır! Dözümlü, təmkinlidir! Axı, hər şeyi bilən və görən Allah var. "Hər hansı bir camaata qarşı kininiz Sizi ədalətsizliyə sövq etməsin. Ədalətli olun. Bu təqvaya daha yaxındır. Allahdan qorxun, Allah etdiklərinizdən xəbərdardır!" (Ə.Maidə surəsi)

Heç olmasa bunu unutmayaq!

Yaxşı ki, aramızda Allah adamları, əsl ziyalılar hələ qalmaqdadır. Bir mühafizi haqqında jurnalistin minnətdarlığı bu cümlədə belə ehtiva olunub: "Etiraf edirəm ki, son bir ildə qələmə sarılmağımın səbəbkarı İradə Tuncaydır. Bir il əvvəl İradə xanım ("Ədalət"in baş redaktoru) oxucusu olduğum qəzetə məni daimi yazarlardan biri etdi.... Meydanı boş görüb sağdan-soldan üzərimə şığıyan namərdlərin həmləsinə qələmini qılınc kimi sıyırıb necə cavab verdiyini də görmüşdüm... Mənə ithaf etdiyi "Bu dünya etibarsızdır" adlı yazısında bu dünyanın vəfasız olduğunu xatırlatmaqla yanaşı, vəfa hissinin, insanlıq borcunun nə demək olduğunu da vəfasız dostlara nümayiş etdirdiyinin də şahidiyəm. Ötən ilin aprelində O, mənə ərklə bircə kəlmə söz - "Siz yazın" dedi. Amma bunu elə dedi ki, sözünü yerə salmayıb "Ədalət"in yazarlar ordusuna könüllü səfərbər oldum. Bu kitaba daxil olan məqalələrin əksəriyyəti də elə "Ədalət"də dərc olunub."

Mütərəqqi medianın ayrı-ayrı sahələrinə nəzər salanda görürsən ki, jurnalistikamız xalqı bu çətin məqamlardan çıxarmağa qadirdir. Cəmiyyəti çalxalanmalardan xilas edib dupduru bir halal yaşam tərzinə qovuşdura bilər.

Ulu babamız Həsən bəy Zərdabi "Əkinçi"ni ərsəyə gətirmək niyyətinə düşəndə ilk cümləsi belə olmuşdu: "Dünyada ittifaq olmasa, heç bir cəmiyyət işi bina tutmaz". Əlbirliklə - xalqı sevənlərin bir-birinə ürəkdən, milli əqidə ilə bənd olması sayəsində təşəkkül tapa bilər bu birlik.

Gözəl publisist, elsevər, dərrakəli qələm sahibi Etibar Babayev də kitabında bizləri buna çağırır: "Əsas odur ki, hamı bir səngərdə olsun və bir istiqamətdə döyüşsün: hədəf də, amal da, meyar da bir olsun".

"Bu da bir imtahandır" kitabı, bax belə ali məqsədlə, sənətkarlıq məharətiylə, ürək və məslək paklığı ilə yazıldığına görə bizim tərəfimizdən ədalətlə "5" qiymətinə layiq görülür.

Son sözümüz də budur: İşıqlı simaları göz bəbəyimiz kimi qorumalıyıq! Müdriklər belə məsləhət görüb: evə lazım olan çırağı məscidə göndərməzlər.

Cəmil ƏLİBƏYOV

525-ci qəzet.- 2009.- 5 may.- S.6.