Mənim tanıdığım
Kamal Qəhrəmanov
Mən ədəbiyyatşünas
alim Kamal Qəhrəmanovu keçmiş Azərbaycan Dövlət
Pedaqoji İnsititutuna qəbul olunmazdan xeyli əvvəl
tanıyırdım. Onun adını ilk dəfə ədəbiyyat
müəllimim, AYB-nin üzvü, Respublikanın əməkdar
müəllimi, doğmaca əmim Sevi Sevdimalıdan
eşitmişdim. Sonralar mən də filologiya fakültəsinə
qəbul olundum. Haqqında xoş təəssürratım
olan Kamal müəllimlə uzaqdan-uzağa tanış idim. Kamal
müəllimi uşaqlardan soraqladım. Bir gün tənəffüs
vaxtı idi. Dəhlizdə qələbəlik idi. Həmin
vaxt filologiya fakültəsi keçmiş Ketsxoveli (indiki
akademik Ş.Əzizbəyov) küçəsində yerləşirdi.
Hər kursda 250 tələbə oxuyurdu. Dörd kurs üzrə
ümumilikdə 1000 nəfər təhsil alırdı. İndi
özünüz tənəffüs vaxtı yaranacaq mənzərəni
bir anlıq göz önünə gətirin. Bu vaxt yuxarı
mərtəbədən bir müəllim ləngərli
addımlarla düşürdü. Bayaqkı səs-küydən
əsər-əlamət qalmadı. Uşaqlar
pıçıldaşdılar ki, Kamal müəllim gəlir.
Hamı əllərini yanına salıb, sanki farağat vəziyyətini
aldı. Mən Kamal müəllimi birinci dəfə belə
gördüm, onun nüfuz sahibi olduğunun şahidi oldum. Deyilənlər
doğru imiş. Öz gözlərimlə gördüm,
öz fəhmimlə duydum. Həqiqətən, Azərbaycan
Pedaqoji İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji
Universiteti) filologiya fakültəsində bir Kamal Qəhrəmanov
kultu var idi. Tam məsuliyyətlə deyə bilərəm ki,
bu, belə idi. Tələbələrdən tutmuş müəllimlərə,
hətta dekan və rektora kimi ona böyük həssaslıqla
yanaşar, xüsusi hörmət bəsləyər, həmişə
də etimad göstərirdilər. Bu böyük nüfuzu, dərin
ehtiramı onun özü qazanmışdı. Onun nüfuzunun
kökündə ziyalı dünyagörüşü,
savadı, geniş erudisiyası, müəllim təmizliyi,
pedaqoji əxlaqı dururdu. Onun adı, şəxsiyyəti
obyektivliyi, sözü, əməli, lazımi anlarda
atdığı addımı-hərəkətı,
davranışı filologiya fakültəsinin ab-havasına
açıq-aşkar təsir edir, mənəvi atmosferinə
hissolunacaq səviyyədə bir saflıq gətirirdi.
Təkcə fakültədə
yox, ümumən, institutda sayılıb-seçilən şəxslərdən
idi. Onun üstün keyfiyyətləri çox idi. Ədalətli
və obyektiv, bilikli və bacarıqlı idi. Hökmlü,
sözü bütöv şəxs idi. Qətiyyətli,
bütöv kişi olması qürurundan su içirdi. Bu səbəbdən
söz sahibi idi, bir sözü iki olmazdı.
Döyüşkən,
mübariz şəxs idi. Bu mübarizlik ədalətli
olmasından, həqiqəti
sevməsindən irəli
gəlirdi. Son dərəcə ciddi, intizamlı və təmənnasız
müəllim olan Kamal Qəhrəmanova iş yoldaşları, yaxın dostları ona obyektiv olmayan,
həqiqətə söykənməyən,
ədalətdən uzaq
söz deyə bilməz, xahiş etməyə ürək etməzdilər. Onu öz prinsiplərindən
uzaqlaşdırmaq mümkün
deyildi. Onu tanıyanlar da ədalət naminə təsdiqləyərlər ki,
o, bütün ömrü boyu belə oldu, inamını, əqidəsini
heç nəyə qurban vermədi, prinsiplərini heç nəyə dəyişmədi.
O, həyatda həmişə
və hər yerdə alnıaçıq,
üzüağ olub. Bənzərsiz, özünəməxsus
bir ömür yaşayıb. Onun həyat və düşüncə ritmi
tam özünəməxsus
və orijinal idi. O, hər an fikir və
düşüncəsində, hərəkət və davranışında improvizə
etməyi bacaran, situasiyadan asılı olmayaraq təbii və bədahətən danışmağı və
hərəkət etməyi
bacaran kişi idi. Sözü məqamında və birbaşa deyərdi. İnstitut həyatında
o, mühafizəkar deyildi, azad və
müstəqil insan idi. Onun özünütəsdiqinin
kökündə biliyi,
savadı ilə yanaşı, elə bu ərən keyfiyyətləri - azad ruhlu və müstəqil
olması da dururdu. Yazının bu məqamında beynimdən keçdi ki, yəqin Kamal Qəhrəmanov şair olub. Adam heç cür inanmır ki, belə azad
ruhlu, müstəqil düşüncəli birisi
şeir yazmamış
ola. Onda azad ruh, şair
təbiəti var idi. Kamal Qəhrəmanov
ilk baxışdan bəzilərinə qapalı
adam təsiri bağışlayırdı. Bu
təəssürat və
müşahidə bir
anlıq özünü
doğrulda bilərdi.
O, birinci kursa yenicə qəbul olunmuşlara "Ədəbiyyatşünaslığın
əsasları" fənnini
tədris edirdi. İlk dəfə qədəm basdığı
auditoriyaya özünün
azadlığını gətirərdi.
Birinci gündən uşaqlarla zarafat edər, bədahətən
tələbənin xarakterinə
uyğun replikalar işlədərdi. Zahirən
sakit, ləngərli görünən Kamal Qəhrəmanov həssas və açıqfikirli müəllim idi. Mən özüm onun ədaləti, haqqı müdafiə etməsinin əyani şahidiyəm.
Üçüncü kursda oxuyurduq. Deyəsən, mart ayı idi.
Tənəffüs vaxtı
idi. Növbəti auditoriyada dərs keçməli idik. Dərs keçəcəyimiz
auditoriyada Tağı
Xalisbəyli mühazirə
söyləyirdi. Zəng
vuruldu, ancaq Tağı müəllim auditoriyadan çıxmadı.
Qapının göz yerindən növbə ilə baxdıq. Tağı müəllimin
görkəmindən otağı
tərk etmək hiss olunmurdu. Çoxumuzun hövsələsi
daralmışdı. Birdən
uşaqlardan biri dilləndi: "Kimin cəsarəti çatar ki, Tağı müəllimə zəngin
içəri vurulduğunu
desin".
Mən irəli
çıxdım: "İndi mən deyərəm, siz də
görərsiniz" dedim. Qapını döymədən
açdım. Elə qapının ağzından dedim ki,
Tağı müəllim, zəng vurulub. Elə bunu
demişdim ki, Tağı müəllim ley kimi üstümə
şığıdı. Yaxamdan tutub içəri çəkdi,
yazı lövhəsinin qarşısına apardı.
Başladı qışqıra-qışqıra
danışmağa. Nə isə bu münaqişənin təfərrüatlarına
varmadan deyim ki, o vaxt dekanlığa gəldik. Dekan Afat Qurbanov
idi. Orada Tağı müəllim yenidən əsib-coşdu. A.Qurbanov
mənim danışmağıma imkan vermədi. Eynəyinin
altından məni soyuqqanlılıqla süzüb dedi ki, tələbə
biletini ver. Katibəsi Sənubərə də dedi ki, bunun
qovulma əmrini yaz. Bunu eşidən kimi özümü saxlaya
bilmədim. Mən də əsəbi şəkildə
bildirdim ki, Tağı müəllim məni vurubdu, xahiş
edirəm araşdırın, görün, mənim təqsirim
varmı? Həmin vaxt Kamal Qəhrəmanov da dekanlıqda idi.
Kamal müəllim üzünü A.Qurbanaova tutaraq dedi.
- Afat müəllim,
Tağı Xalisbəylinin belə işləri çox olur. Onun
tələbələrlə güləşməsi birinci dəfə
deyil ki.
Onun məsələyə
müdaxiləsi ab-havanı bir qədər yumşaltdı.
Çox-çox sonralar
həmin gərgin situasiyanı və Kamal Qəhrəmanovun məqamında
tutduğu mövqeyi özlüyümdə təhlil etmişəm.
Düşdüyüm situasiyanı təhlil edən oxucu da
Kamal müəllimin ədalətsizliyə dözmədiyini, əksinə
açıq-aşkar şəkildə haqsızlıq edən
birisinin gözləri qarşısında nümayişkaranə
şəkildə haqqı müdafiə etdiyini mənimlə
birgə dərk edər. Söhbət gedən dövrdə tələbənin
haqqını müdafiə etmək hər müəllimin
hünəri deyildi. Əksinə, bütün hallarda tələbələr
müəllimlərin ayağına verilərdi. Bu əhvalat
yadıma düşəndə dünyanın ədalətli
insanlardan heç vaxt xali olmadığına inanıram. Bu
dünyanın tarazlığını həmişə
xeyirxah insanlar qoruyub-saxlayıblar. Həyatda itirilən,
basılan həqiqətlər gec-tez ədalətli kişilərin
gücü, qüdrət sayəsində bərpa olunub. Bəli,
Kamal Qəhrəmanov belə kişilərdən idi.
525-ci qəzet.- 2009.- 14 may.- S.6.