Beş dəqiqəlik qəhrəman olmaq istəyənlər

ONLARIN BU HƏVƏSİNDƏ ÜRƏKAÇAN NƏSƏ TAPMAQ ÇƏTİNDİR

Xarici dövlətlərin öz ictimai sektor təmsilçilərini təmənnasız maliyyələşdirməsinə biz həmişə müəyyən qibtə hissi ilə baxmışıq. Bəzi vətəndaşlarımız heç indinin özündə də təsəvvür edə bilmirlər ki, dövlət və yaxud hər hansı bir başqa qeyri-dövlət Azərbaycan vətəndaşına "çörək çıxarmayan" hansısa işlərin yerinə yetirilməsi üçün götürə də pul verə! Pulun əl çirki olmaması haqda hörmətli müasirlərimizə bir daha məlumat verməyə ehtiyac yoxdur.

Bəli, bu gün Azərbaycan dövləti qeyri-hökumət təşkilatlarına maliyyə dəstəyi verir. Bu, ölkədə ictimai sektorun dirçəldilməsi, vətəndaş cəmiyyətinin möhkəmləndirilməsi ilə bərabər həm də bir iftixar, qürur mənbəyi olaraq öyünəsi haldır: bu günü də gördük! Dövlətin vətəndaş cəmiyyətinə maliyyə yatırımı ildən-ilə artırılır. Əslində isə bu, yəni pullu-pulsuz vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu, yalnız müstəqil dövlətçiliyə xas olan çox incə rəmzlər sisteminin tərkib hissəsidir. Belə rəmzləri bəzən adi gözlə görmək və onları dəyərincə qiymətləndirmək çətin olur: bunun üçün cəmiyyətdə yüksək kollektivçilik mədəniyyəti formalaşdırılmalıdır. Həmin mədəniyyətin Azərbaycanda mövcud olmadığını və ola bilməyəcəyini iddia edənlər cəmi-cümlətanı on beş-iyirmi il öncə cəmiyyətin beyninə yeritməyə çalışırdılar ki, Azərbaycan imperiyadan ayrı, müstəqil yaşaya bilməz. Əlbəttə, bunu deyərkən onların vətəndaş səmimiyyətinin standartı sovet kalibr sistemi ilə müəyyənləşirdi, amma hər halda və həmişə olduğu kimi, həqiqət üstün gəldi: Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini hələlik mümkün olan yeganə variantda qoruyub saxlaya və inkişaf etdirə bildi. Ətrafımızda fürsət gözləyən düşmənlər bu müstəqilliyi hələ də həzm edə bilmir və göründüyü kimi, səhvlərimizi bizə bağışlamaq niyyətindən tamamilə uzaqdırlar.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin möhkəmləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi üçün yaradılmış xüsusi təyinatlı bir qurumdur. Onun yerinə yetirdiyi bugünkü missiyanın Azərbaycanda analoqu yoxdur. Biz ictimai əsaslarla kommunizm quruculuğunun həyatımıza dəxli olmayan gop və yalanlarla çarpazlaşdırılaraq necə reallaşdırıldığını və ideyanın necə iflasa uğradığını vaxtilə görmüşük. Həmçinin, bəzi xarici təşkilatların əsil adı və mahiyyəti heç zaman olduğu kimi açıqlanmayan donorluq fəaliyyətinə, Azərbaycanın özəl və qeyri-özəl strukturlarının lokal və xaotik maliyyələşdirmə texnologiyasına da bələdik. Şuranın QHT maliyyələşdirmə sistemi isə yalnız öz texnologiya və metodologiyası ilə deyil, həm də və (ən başlıcası!) cəmiyyət tərəfindən psixoloji qavranma dayanıqlığı ilə yenidir. Bu, cəmiyyət üçün həm yeni fəaliyyət, həm yeni münasibət forması, həm də həyati əhəmiyyət daşıyan yeni informasiya mənbəyidir. QHT fəaliyyəti sahəsində müəyyən təcrübəyə malik təşkilatlar bu yeni situasiyada özlərini çox yaxşı hiss edirlər: çünki, prinsip etibarilə, uğurlu layihə yazmaq uğurlu nikah bağlamaqdan qat-qat asandır. Ona görə maliyyələşdirilməyə iddialı layihələrin sayı artır. Yaranmaq istəyən QHT-lərin sayının necə artdığını isə yalnız Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq qurumunda işləyərək təsəvvür etmək mümkündür.

Külli halda hələ qrantı kreditdən ayıra bilməyən cəmiyyət üçün birdən-birə (191+) 226 layihənin Azərbaycan dövləti tərəfindən maliyyələşdirilməsinin informativ effekti küçədən keçən adi vətəndaşımızın təfəkküründə anlaşılmaz dərəcədə yeni və mürəkkəbdir. QHT-lərə hər cür dəstəklə yanaşı həm də toplumda belə mənəvi və psixoloji yeniliklərin müstəqil dövlət quruculuğu prinsiplərinə uyğunluqla çözülməsinin effektiv təminatı üçün yaradılmış Şura, onun azsaylı əməkdaşlarından ibarət katibliyi Avropanın analoji qurumları ilə müqayisədə sadəcə fədakarlıq nümayiş etdirməyə məcburdur. Təzyiq hərtərəfli, rəngarəng, həm də müsəlmansayağıdır. Burada qəbul edilən hər bir sənəd, hər bir təlimat və irəli istiqamətində atılan hər bir addım dövlət müfəttişlərinin müvafiq sorğuları ilə bərabər, həm də cəmiyyətimizin dərinliklərindən gələn bu təzyiqi, onun əsasən uğursuz nəticələrini nəzərə almaya bilmir.

İctimai sektorun böyük əksəriyyətini təşkil edən pozitiv qat, yəni təcrübəli, tanınmış, nüfuzlu, illərlə ölkə üçün faydalı layihələr həyata keçirməyə müvəffəq olmuş təşkilatlar Şuradan maliyyə dəstəyini alıb, öz layihəsinin icrası ilə bağlı qayğılarının ardınca gedir. Əslində, Şuranın əsas işləri də elə bundan sonra, layihələrin icrasına nəzarət sisteminin effektivliyinin təmin olunması yönündə başlayır. Ancaq Şura maliyyə yardımı vermədiyi layihə sahiblərinin israrlı və təkidli "mübarizə" çağırışlarına cavab vermək və mətbuata sel kimi yeriyən bu cığal neqativlə münasibət aydınlaşdırmaq məcburiyyətində qalır.

İkinci maliyyə yardımı müsabiqəsinin nəticələrinin açıqlanması və ondan sonrakı proseslər göstərdi ki, cığal neqativ heç bir məntiqin qarşısında dayanmaq istəmir. Onun özünün əsas məntiqi isə son dərəcə bəsitdir: nəyə görə filankəsin layihəsi keçir, mənimki yox?! Əgər kiminsə layihəsi keçibsə, deməli, o layihədə müsbət və layiqli nələrsə nəzərə alınaraq qiymətləndirilib. Kiminsə layihəsi keçməyibsə, bu yalnız iki səhifəlik yazıya verilmiş qeyri-kafi qiymət olaraq düşünülməli və qəbul edilməlidir. Başa düşmək lazımdır: savadlı ekspert iki səhifəlik layihə yazısında 10 səhifəlik yazılmamış qüsur tuta bilər. Bunu bütün dünya bilir, ona görə heç bir ölkədə heç kim donorla bizimkisayaq kobud və məzmunsuz mübarizəyə qurşanmır. Əlbəttə, ustad qələmi altında yel dəyirmanları ilə vuruşub, qəhrəmana da çevrilmək olar... Ancaq öz uğursuzluqları və faciələri içində beş dəqiqəlik qəhrəman olmaq istəyənlərin bu həvəsində həqiqətən də ürəkaçan nəsə tapmaq çətindir. Sadəcə, həmin insanlar beş dəfə üzbəüz dayandıqları Şuranın gənc üzünə hiddətlə baxanda, bircə dəfə də geri qanrılaraq, öz arxalarında dayanmış təhrikçilərin ilğım kimi gah görünən, gah da görünməyən sifətinə Azərbaycan ziyalısı kimi baxmağı bacarmalıdırlar.

Opponentlərimizin susmuş qəlblərini yenidən riqqətə gətirmək istəməzdik, sadəcə Şura və onun cəmiyyətimiz üçün yerinə yetirdiyi ülvi missiya bu mətləblərə bir daha toxunmağımızı zəruri edir. Cəmiyyətimizdə ictimai neqativin xüsusi çəkisinin hələlik ağır olması heç kim üçün sirr deyil: iki yüz ilin müstəmləkəsi olmuş ölkədə ayrı cür olmur. Bu neqativin mövcud olan və olmayan analogiyalarını Şuranın adına, rəhbərliyinə və onun hələ ikicə ili tam olmamış səmimi fəaliyyətinə mexaniki şəkildə tətbiq etmək cəhdləri şəxsi ambisiyadan, mənəvi məhdudluqdan başqa nəsə deyil. İstərdik ki, bütün tərəfdaşlarımız bunu nəzərə alsın.

Səfər ALIŞARLI

QHT-lərə Dövlət Dəstəyi

Şurasının mətbuat xidmətinin rəhbəri

525-ci qəzet.- 2009.- 15 may.- S.5.