Azərbaycan insanını xəyal
qırıqlığına uğradan mövqe
AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARININ
PREZİDENTİ BARAK OBAMAYA MÜRACİƏT
Hörmətli cənab
prezident! "Beləliklə, istər böyük kapitala, istərsə
də mənim atamın da doğulduğu kiçik kəndlərə
malik olan bütün xalqlar və hökumətlər bilməlidir:
Amerika gələcək sülh və ləyaqət axtaran hər
bir millətin, insanın, qadın və uşağın
dostudur". Bu sözlər Sizin inaqurasiya nitqinizdən
götürülən və həmin
çıxışın leytmotivini təşkil edən
çox parlaq fikirdir. Təkcə Kapitoli sarayı ətrafına
toplaşan insanlar deyil, bütün dünyada Amerikanın
siyasi idarəçilik həyatında yeni dövrün
başlandığına dərin inam bəsləyənlər
üçün Sizin şəxsiyyətinizin təcəssüm
etdirdiyi gələcəyi bir kimsə ilə müqayisə
etmək mümkün deyildi. Hər kəs özünəməxsus
arqumentlərə əsaslansa da, hamını birləşdirən
ümumi bir hiss - ABŞ-ın beynəlxalq gücü və
imkanlarından istifadə edərək ədaləti təmin
edəcəyi arzusu şübhəsiz idi. Amerikanın öz həyatında
buna əsaslanmadan dünya hökmranlığını bərqərar
etməyə çalışması sadəcə yeni
müharibələrin anonsu olardı. Beynəlxalq aləmdə
antiamerikan mövqelərini təşkilatlandıranlar,
onları silahlandıraraq Amerika əleyhinə bloklara
qoşanlar yalnız bu amildən ruhlanaraq dünyanı
çoxqütblü əsasda yenidən təsir dairələrinə
bölməyə can atmaqdadır.
Bu gün ABŞ-ın
xarici siyasətində əvvəllər hayata keçirilən
kursdan fərqli nə var? Əgər bunu göstərməyə
çalışsaq, yetərli nümunələri gətirə
bilərik: "Ötən 94 il ərzində ermənilərin
cəhdləri bu xalqın istedadı, dinamizmi və
dözümünü nümayiş etdirməklə, nəticədə,
bu faciəni unutdurmağa can atanların qarşısında
maneə yaradır". Bu sözlər isə ABŞ
prezidentinin ermənilərin Xatirə günü ilə
bağlı müraciətinin mətnindəndir. Sələflərinizdən
irəliyə getmiş bu yanaşma açıq-aşkar
tarixi həqiqətləri dəyişməklə reallıqda
erməni xalqının böyük iddialarına siyasi zəmin
yaradır. Azərbaycan insanını xəyal
qırıqlığına uğradan bu mövqe ən
azı 94 il ərzində Rusiyanın beşinci koloniyası
kimi bu regionda ermənilərin necə böyük istedadla təcavüzkarlıq,
ərazi işğalları və insan qətllərini həyata
keçirməsini nəzərə almır. Tarixi hadisələr
indiki gerçəklikdə dövlətlərin geosiyasi
silahına çevrilmişdirsə, onda şübhə yoxdur
ki, dünyada hüquqi prinsipləri tanıyan millətlər
deyil, böyük siyasətə gərəkli olan xalqlar
bütün formasiyalarda istənilən siyasi rejimlər tərəfindən
himayə olunacaqdır. İstər Çar hakimiyyəti
dövründə, istərsə də onların ideya
düşmənləri olan kommunistlərin zamanında, daha
sonra isə müstəqillik illərində Ermənistanın
can atdığı ideya və məqsədlər həm də
Amerika tərəfindən mükafatlandırılırsa, onda
bu regionda daimi sülhün təminatı sual altında
qalacaqdır. Bizi inandırmaq çətindir ki, belə tarixi
gerçəklərin dünyada tanıdılması ərazilərin
ələ keçirilməsi naminə yox, yalnız ədalətin
bərpası üçündür.
Cənab prezident! Ölkəmizin
müstəqillik qazanması ilə başlayan ABŞ-Azərbaycan
münasibətləri müxtəlif mərhələlərdən
keçib. Azadlığımızın ilk illərində
xarici siyasətimizdə özünü göstərən
eyforiya 1993-cü ildən sonra aparılan köklü dəyişikliklərlə
Cənubi Qafqazın siyasi coğrafiyasının
hüdudlarını müəyyənləşdirməyə,
regionun beynəlxalq aləmə transformasiyasına səbəb
oldu. SSRİ dağılandan sonra məhz Azərbaycanın
iqtisadi-siyasi kursu yerləşdiyimiz bölgədə yüz
illərlə dominantlıq edən sistemin islahına imkanlar
açdı.
Ölkəmiz təcavüzə
məruz qalsa da qlobal təhlükələrə münasibətdə
birmənalı mövqe tutdu. Lakin xarici təhdidlərə, o
cümlədən, terrora, separatizmə və etnik təmizləməyə
qarşı mübarizədə Azərbaycan layiq olduğu dəstəyi
hələ də əldə edə bilməmişdir. Ölkəmiz
Qərbin ən etibarlı iqtisadi, enerji və təhlükəsizlik
partnyoru sayılır. Qabaqcıl Qərb dünyasının
daşıdığı dəyərlərə böyük
önəm verən xalqımız keçmiş Sovet idarəçilik
ənənələrindən xilas olmağa, plüralist və
azad vətəndaş cəmiyyəti qurmağa doğru
inamlı addımlar atır. Bunlar sübut edir ki, Azərbaycan
təkcə mədəni Qərbə deyil, həm də
hüquqi və siyasi Avroatlantik məkana inteqrasiyanı
qarşısına məqsəd qoyub. Lakin əhalisinin hər
8 nəfərindən birinin qaçqın olduğu məmləkəti
fundamental insan haqlarına əsaslanan demokratiyaya qovuşdurmaq
nonsensdir. Azərbaycan insanı üçün ABŞ-ın
beynəlxalq və regional səyləri o vaxt müsbət nəticə
verəcəkdir ki, ərazi bütövlüyünün təminatı
demokratiya ixracından daha prioritet sayılsın. Başqa halda
bölgəni hərbi platsdarmaya çevirməklə burada
möhkəmlənmək çətin olacaq.
ABŞ-ın bu bölgəyə
və ölkəmizə yönəlik siyasətinə Azərbaycandan
baxış bir sıra sualların
cavablandırılmasını tələb edir ki, bununla da gələcək
münasibətlərin strateji xarakteri təmin oluna bilər.
Bunları belə ümumiləşdirmək olar:
- 8 avqust 2008-ci idən
sonra Rusiyanın Cənubi Qafqazda hərbi cəhətdən
möhkəmlənməsi fonunda Amerikanın addımları nədən
ibarət olub? Bölgəyə təşrif buyuran yuksək
ranqlı nümayəndələr ABŞ
administrasiyasını həll olunmamış konfliktlərin
regional və beynəlxalq təhlükəsizliyə zərbə
olduğuna inandıra biliblərmi? Əgər cavab müsbətdirsə,
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü hər
dönəmdə tanıyan Birləşmiş
Ştatların real addımları nədən ibarət olub?
- ABŞ-ın Qafqazda dərin
və dəyişilməz maraqları olduğundan bəhs edən
Ağ Ev strateqləri bunun konturlarını sıralaya bilərmi?
İlk yerdə hansı məqsədlərin durduğunu
söyləmək mümkündür? Ötən dövr ərzində
Ermənistana 2 milyard dollardan artıq yardım göstərən
ABŞ bu ölkəni nə qədər demokratikləşdirə
bilib və bu siyasət Ermənistanın beynəlxalq
hüquqa uyğun davranmasına təsir edibmi?
- 1992-il fevralın 26-da
Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın
Xocalı şəhərində həyata keçirdiyi
soyqırıma Amerika dövlətinin rəsmi münasibəti
necədir və prezident Barak Obama bu faciə ilə
bağlı xalqımızın böyük dərdini
bölüşürmü? Həmçinin, dünyada
işğalçı dövlətlərə münasibətdə
ABŞ-ın həyata keçirdiyi sanksiya rejiminin Ermənistana
qarşı tətbiq olunmamasının səbəbləri nədir?
- Azərbaycanı
antiterror, enerji və təhlükəsizlik məsələlərində
strateji tərəfdaşı adlandıran Amerika başqa tərəfdən
müxtəlif daxili məsələlərlə bağlı
ölkəmizi tənqid edərkən bunun fundamental dəyərlərdən
deyil, dövlətimizin xarici siyasətinə təsir etmək
üçün daxili faktorları qabartması kimi təzahür
edir. "Qara siyahıların" hazırlanması az qala
soyuq müharibə dövrünün, ideoloji savaş
zamanının mirası kimi müasir Amerikanın dünyaya
siyasi təsir və təzyiq instrumenti kimi qalmaqda davam edəcəkdirmi?
- Azərbaycanın
müsəlman ölkələri içərisində model
dövlətə çevrilmək uğrunda
çalışmaları ABŞ tərəfindən necə
müdafiə olunur? Ölkəmizə dini eksport etməyə
çalışan xarici güclərə qarşı
mübarizədə Azərbaycana ABŞ tərəfindən nə
səviyyədə dəstək göstərilir?
- Ölkəmizin
Avroatlantik strukturlarda yerinin möhkəmlənməsinə
dair əldə etmək istədiyi qarantiyaların verilməsi
nə vaxta qədər təxirə salınacaq?
İnanıram ki, Azərbaycan
insanını düşündürən bütün bu məsələlərin
həlli ABŞ-Azərbaycan müttəfiqliyini yeni səviyyəyə
qaldırardı. Ümidvaram ki, ABŞ prezidenti kimi Siz dünyada
və regionumuzda ədalətli sülh
çağırışlarına real dəstək verəcək,
ölkələri hansısa rənglərə bölmədən
qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa
və ədalət prinsiplərinin reallaşmasına
çalışacaqsınız. Bunun gerçəkləşməsi
isə bizim də ölkəmizin daxil olduğu yeni ünvanlara
Sizin edəcəyiniz səfərlər bu coğrafiyaların
reallıqlarını yenidən qiymətləndirməyə
və milli yaşantılarına daha dərindən bələd
olmağa imkanlar açacaq.
Zahid ORUC ,
Milli Məclisin deputatı