Sənətimiz beynəlxalq nəşrlərdə

İstanbulda nəşr olunmuş kitab barəsində düşüncələr

Azərbaycan incəsənətinə xaricdə olan maraq indi heç kəsdə təəccüb doğurmur. Ölkəmizə turist axını, beynəlxalq standartlara cavab verən turizm mərkəzlərinin açılması, tarixi-memarlıq abidələri ilə tanışlıq, milli mədəniyyətimizə, musiqimizə, mətbəximizə əcnəbilərin məftun olması bu gün bizim üçün adiləşib.

Professor Ərtegin Salamzadə müasir Azərbaycan sənətşünaslığının prioritet elmi istiqamətlərini, elmi problematikasını müəyyənləşdirən nüfuzlu alimlərdəndir. Onun istər tarixi, istərsə də nəzəri sahədəki görüşləri, tədqiqatları müstəqillik dövrü Azərbaycan ictimai-humanitar elminin inkişafında, istiqamətlənməsində önəmli rol oynamışdır. Nisbətən gənc nəsli təmsil etməsinə baxmayaraq, Ərtegin Salamzadənin bu vaxta kimi onlarla elmi monoqrafiyası, dərslikləri, tədris vəsaitləri, çoxlu sayda digər elmi publikasiyaları işıq üzü görmüşdür.

Tofiq Rəsulovun əl işləri həm respublikamızda, həm də xaricdə yaxşı tanınır. O, elə sənətkarlardandır ki, öz yaradıcılığı ilə ilk növbədə Vətənini, xalqını təmsil edir. Tofiqin gözəl şəbəkə kompozisiyalarına baxan əcnəbilər Azərbaycan dekorativ sənətinin zərifliyinə, nəfisliyinə, eyni zamanda monumentallığına, müstəsnalığına məftun olurlar.

Kitabda sənətkarın yaradıcılığı ilə yanaşı, onun keçdiyi yaradıcı ömür yolu da işıqlandırılmışdır. Bu yola qısaca nəzər salaq.

Professor Ə.Salamzadə populyar el sənətakrımızın rəngarəng yaradıcılıq yolunu canlı ifadələrlə açıb göstərir. Tofiqin yaradıcılığı vasitəsilə oxucular, o cümlədən əcnəbi oxucular (ingilis mətni vasitəsilə) şəbəkə sənətimizlə tanış olurlar. Müəllif kitabı elmi-populyar səpkidə, bəzi hallarda dialoqlardan istifadə etməklə qələmə almışdır ki, bu da mətnin daha maraqlı, belə demək mümkünsə, "isti" təsir bağışlamasına, oxucu sayının artmasına imkan yaradır.

Kitabda Tofiq Rəsulovun yaradıcılığı öz əhatəli təhlilini tapır. Ə.Salamzadə haqlı olaraq qeyd edir ki, şəbəkə sənəti memarlıqla sıx bağlı olduğundan o, əsasən monumental xarakter daşıyır. Tofiqin əsərləri ilə canlı surətdə tanış olmaq üçün bu əsərlərin nəfəs verdiyi memarlıq abilədərinə, evlərə, binalara, interyerlərə baş çəkmək lazımdır. Bu isə kifayət qədər geniş coğrafi məkan deməkdir. Sənətkarın bir çox nisbətən kiçik ölçülü kompozisiyaları, ağacdan nəfis şəkildə hazırladığı məişət əşyaları dünyanın müxtəlif ölkələrində saxlanılır. Elə Azərbaycanın özündə Tofiqin işlərinə çox yerdə rast gəlmək olar.

Kitab-albomun diqqəti cəlb edən mühüm xüsusiyyətlərindən biri də onun şəbəkə sənətinin incəliklərinə yetərincə nəzər salmasıdır. Qeyd edək ki, şəbəkə sənəti dekorativ-tətbiqi sənətlərin xüsusi vərdiş, təcrübə və texnolologiya tələb edən çətin sahələrindən biridir. Professor Ə.Salamzadə şəbəkə sənətinin incəliklərindən ətraflı danışmış, bununla da bu qədim el sənətinin texnologiyası ilə oxucuları tanış etmişdir. Kitab üç dildə - Azərbaycan, ingilis və rus dillərindədir. Bu cəhət sözügedən kitabın, şübhəsiz ki, mühüm göstəricilərindən biridir. Azərbaycan mədəniyyətinə marağın artdığı müasir dönəmdə el sənətiniz haqqında peşəkar sözünün ingilis və rus dillərində yayılması təqdirəlayiqdir.

Kitabın bədii tərtibatı, buradakı fotolar barəsində ayrıca danışmağa dəyər. Bu fotolarda Tofiqin sənətinin, onun ömür yolunun ayrı-ayrı epizodları öz əksini tapır. Əlbəttə, görüntülərdə Şəki xan sarayının interyer tərtibatı üstünlük təşkil edir. Tofiq bədii ənənələri zaman kontekstində yaşatmağı bacaran sənətkarlardandır. Şəki xan sarayının oynaq, əlvan çalarlara malik gözəl şəbəkə kompozisiyaları iki əsr öncə olan görünüşünü saxlamaqla bu gün də öz parlaqlığı ilə görənlərin, o cümlədən buraya gələn çoxsaylı turistlərin marağına səbəb olur. Şəki kimi mühüm turizm bölgəsi üçün əlvan milli-etnoqrafik cizgilərə malik el sənəti nümunələri çox vacibdir. Çünki onlar Azərbaycan milli sənətkarlığını təbliğ edir və müasir dövrdə həm də reklam xarakteri daşıyırlar.

Bu mükəmməl nəşrdə Tofiq Rəsulovun əlvan yaradıcılığı öz həqiqi ifadəsini tapmışdır. Professor Ərtegin Salamzadənin müəllifi olduğu kitab el sənətimizin istər respublikamızda, istərsə də xaricdə daha yaxından tanınmasına, sevilməsinə kömək edir.

ƏBÜLFƏT

Ədalət.- 2010.- 1 aprel.- S. 7.