Adət-ənənələr

Mental dəyərlərimizi xalq necə tanıyır?

Azərbaycan xalqının yaratdığı minillik mədəniyyəti özünün estetik zövqü, milli xüsusiyyəti ilə səciyyələnir. Qədim Azərbaycan ərazisində xalq formalaşmağa başlayandan onun incəsənəti, musiqisi, təsviri sənəti, bədii, elmi təfəkkürü də müəyyən şəkil almağa başladı. Ölkənin yerləşdiyi strateji mövqeyə baxmaq yetər ki, onun mədəniyyəti, məişət xüsusiyyəti haqqında dünyanın çoxdan bilgili olduğunu anlayasan. Doğu ilə Batı arasında qapı rolunu oynayan qədim Azərbaycan ərazisində xalq adət-ənənələri, kültür miladdan daha əvvəl şəkillənmişdir. Misal üçün Qobustan qayaüstü rəsmlərinin yaşı əsrlər, qərinələrlə ölçülür. Bu da ona dəlalət edir ki, bu xalqın musiqi ənənəsi şox qədimdir. Əsrlər bundan qabaq biz musiqi dinləmiş, rəqs etmişik. Demək olar ki, sivilizasiyanın musiqi ilə tanış olmadığı dönəmdə biz mədəniyyətimizlə birgə vardıq. İnkişafının pik nöqtəsində olan Avropanın intibahdan xəbəri olmadığı bir vaxtda Azərbaycan xalqı mədəniyyətində bunu əsrlər öncə yaşamışdı. Qərb bizdən daha sonralar kültürdə yüksəlişin nə demək olduğunu bilmişdi. Odur ki, Azərbaycan incəsənətinin inciləri Londonun Viktoriya və Albert, Parisin Luvr, Nyu Yorkun Metropoliten, İstanbul muzeylərinin antikvar əsərləri hesab olunur.

Söz yox ki, xalqımızın məişət adət-ənənələri Azərbaycan mədəniyyətinin əsas tərkib hissəsidir. Əhalinin məişət həyatında bu gün də qorunub saxlanılan bu mental dəyərlər əhəmiyyətlidir. Onu Azərbaycan kültürünün ayrıca sahəsi kimi öyrənsək bir neçə istiqamət yaranacaqdır. Vaxtilə köçəri xalqların əsas oturaq məskəni olduğundan xalq adət-ənənələrində müxtəliflik mövcudddur. Həmçinin İslamın dini adətləri də yerli xalqın mentalitetində bir sıra dəyişikliklər etmişdir.

Hər zaman nəsil yeniləndikcə yaşlı adamlar belə deyirlər: "O vaxtı belə deyildi!". Əcəba biz dəyişmişikmi? Əksəriyyət isə heç də adət-ənənələrimizin yoxluğa sarı getmədiyi qənaətindədir. Xalq iki ziddiyyətli fikirlərdən hansının daha doğru olduğunu yalnız onda bilər ki, mətbuat tariximiz, mədəniyyətimiz, elmimizin keçmişi barəsində araşdırmalar aparsın. "Bizim tarix" layihəsi bu missiyanı yerinə yetirməyə çalışır.

Mənsur

Ədalət.- 2010.- 27 aprel.- S. 5.