Çingiznamə
"Mən hesab edirəm ki, jurnalistikada vətənpərvərlik
mövzuları ilə bağlı daha da ciddi işlər
aparılmalıdır. Xüsusilə müharibə şəraitində
olan ölkələrdə bu daha da
böyük məna daşıyır. Azərbaycan
müharibə şəraitində yaşayır. Ona görə
gənc nəslimizin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması işində
medianın müstəsna xidmətləri vardır. Əlbəttə
ki, burada dövlət
dəstəyi və dövlət siyasəti çox
mühümdür və bu
siyasət məqsədyönlü şəkildə aparılır".
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev
Azərbaycan və
türk dünyası dünyaca məşhur Çingiz
adlı oğulları ilə əbədi fəxr etməyə haqlıdır.
Çingiz Aytmatov!..
Qırğızıstanın yetişdirdiyi, bütün yer
üzündə məlum dahi yazıçı. Öz
xalqına və bütün türk qövmünə bəşəriyyət
tarixində tayı-bərabəri olmayan, bir milyon misralıq
"Manas" dastanı qədər şan-şöhrət gətirmiş
sənət və söz qəhrəmanı!
Çingiz Əhmədov!..
SSRİ-nin və Özbəkistanın xalq rəssamı! Qədim
şərq miniətürə sənətini yenidən dirildən
və tam yeni rəsm məktəbi yaradan misilsiz fırça
ustası və rənglərin dahisi!
Çingiz Abdullayev!.. Cəmi
yüz əlli il əvvəl ilk realist nəsr əsəri,
avropasayağı hekayə yaratmağa nail olan Azərbaycanın
adını Servantes, Tekkerey, Mark Tven, Drayzer, Kuper, Anderson,
Balzak, Flober, Zolya, Mopassan və başqalarına məxsus bədii
məkanda layiqincə təmsil edən bənzərsiz romannəvis!
Türk dünyasının saysız-hesabsız möhtəşəm
dastanları təki sayı bilinməyən romanlar ustası!
Çingiz Mustafayev!..
Bütün dünyanı titrədən,
XX yüzilin sonuncu ən dəhşətli
soyqırımını batmağa, gizlədilməyə və
unutdurulmağa qoymayan, Vətən və Millət amalı
uğrunda amansız mübarizədə düşmənə
bir güllə də atmadan onu məhv edən telejurnalist və
İşıq dahisi!..
***
93-cü il hələ gəlməmişdi.
92-ci il qəfil
qapımızı kəsmişdi.
91-ci il
vidalaşmamış, öz təqvim müddətini başa
vurmamış, düz dekabrın 8-də səssizcə
çıxıb getmişdi.
90-cı il qəlbimizə
ağır yara vurub getmişdi.
92-ci il -
arzuladığımız və arzularımızın qatili
olan il Azərbaycana çox erkən gəlmişdi.
92-ci il Alver edirdi
Azərbaycanla !
92-ci il Azadlıq verib
Torpaq istəyirdi əvəzinə...
92-ci il Azərbaycanı
kamına çəkib, qamarlayıb boğmaq, udmaq istəyirdi...
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
Çingiz Mustafayevin ömür yolu barəsində
düşünəndə qeyri-ixtiyari olaraq Vətənimizin
tərcümeyi-halı gözlərimiz önündə canlanır.
Dəniz kimi
dalğalanan Azərbaycan!...
Qanlı-qadalı 92-ci
il...
"Azərbaycan"
adlı gəmi tale və həyat ümmanında, Olum və
Ölüm seçimi qarşısında dalğalar qoynunda
yalqız qalmışdı.
Azərbaycan tufan və
qasırğalarda Tanrının ümidinə
buraxılmış, atılmış, sahibsiz gəmini
xatırladırdı.
Biz amansız 92-ci ilin içində idik.
Biz sahibsiz Azərbaycanın
ağuşunda idik...
Birdən ümidsizlikdən,
qorxudan qaralan gözlərimiz önündə inam
qığılcımları parladı.
Tanrı bizə
Çingizi göndərdi.
Arzulardan doğulan, xəyallardan
uçub gələn Ağ Atlı Oğlan kimi Azərbaycan
torpağında Çingiz peyda oldu.
Tanrı Azərbaycanı
Çingizə inanmışdı, Çingizə
tapşırmışdı.
Qarı düşmən
həmlələrindən dağılan, canavar və
kaftarların didib-parçaladığı Vətənə
Çingiz sahib durmuşdu.
Daha doğrusu, Acgöz
və Doymaz düşmən dişlərinin
doğradığı Vətənə Çingiz sinəsini
sipər etmişdi.
90-cı ildən -
Böyük Qətli-Am ilindən də dəhşətli idi
92-ci il.
Ölkə
başdan-başa qaranlıqlar burulğanında boğulurdu.
"Qırmızı
Azərbaycan"ı qəfil qaranlıqlar
sarmışdı.
Çingiz çiynindəki
kamera ilə bu zülmətləri qovmaq, Azərbaycanın qəlbini
işıqlandırmaq istəyirdi.
Qaranlıqlar qoynunda
qıvrılan Vətən iynənin ucu boyda işığa
həsrət idi.
Çingiz isə
işıqla silahlanmışdı.
Onun gözləri də,
ürəyi də işıq saçırdı.
92-ci ilin qaranlıqları
içində türfə faciələr, min cür cinayətlər,
saylı-saysız ölümlər üst-üstə
qalanmış, bir-birinə pərçim olmuşdu.
Onları arayan-axtaran, soran-soruşan,
nəticə çıxaran,
dərdə əlac tapan yox idi.
Çingiz Vətəni
Ölüm və Qorxu rəngindən - Qaranlıqdan qurtarmaq
arzusu ilə yanırdı.
Qoşa-qoşa faciə-adlar,
qiyamət-adlar, qətliam-adlar peyda
olurdu Azərbaycan torpağında...
Xocəvənd,
Qaradağlı, Meşəli, Malıbəyli,
Quşçular, Kosalar...
Düşmən doymaq
bilmirdi, il misilsiz ad-san almaq istəyirdi.
92-ci il iki ayağını
yox başmağa dirəyib durmuşdu.
92-ci il görünməmiş,
bu dünyada tayı-bərabəri olmayan bir ad almağı
arzulayırdı.
1918 - 1920-ci illərin
Şamaxı, Quba, Lənkəran, Salyan, Göyçə, Zəngəzur,
Şuşa, Təbriz, Ərdəbil, Xoy...
qırğınları kimi...
Xocalı müsibəti
ilin bətnində ildırım sürəti ilə
böyüdü, tez yetişdi.
92-ci il öz arzusuna
çatdı.
Dərindən
düşünəndə, Xocalı qiyaməti o qədər
də gözlənilməz deyildi.
İlk günlərindən qan-yaşlar
axıdan il hamının gözləri önündə faciə
dalınca faciə doğurdu.
Dağlarda məskən
salan Təpəgözlər hər gün bizdən bir kənd,
bir şəhər istəyirdi.
Qaranlıqlar içində
çabalayan yurdumuzu Təpəgözlər
didib-parçalamaqdan doymurdu.
Düşmən hər
gün yurdumuzun bir parçasını xaraba qoyub, bizə
böhtan atırdı.
Xocalı - Çingizin
dünyaya məlum etdiyi ilk ən böyük qiyamətimiz
oldu.
Xocalı -
Dünyanın kor gözlərini açan, XX yüzilin ən
dəhşətli və sonuncu soyqırımı!
Xocalı - Qaranlıqlar
içində öz qanına qəltan edilmiş şəhər!
Əlləri,
ağzı, üz-gözləri günahsız insanların
qanına batmış kaftarlar, canavarlar, yalquzaqlar bu
işıqdan kor olmuşdular.
Çingiz bir parça
işıq , göylərdən düşmüş meteorit
kimi, günahkar yer üzündə birdən peyda olmuş
insan günəşi kimi qaranlıqları
yaxıb-yandırmışdı.
Çingizin
işığında Xocalı hamıya, dözülər-dözülməz
dəhşətləri ilə bütün dünyaya
göründü.
Dünya isə yalan bəyanatları,
saxta və qeyri-səmimi qərarları ilə yenə
gözlərini qapadı.
Çingiz
qeyri-insanlığın və vəhşiliyin misilsiz
nümunəsini öz kamerası vasitəsi ilə bəşəriyyətə
göstərməklə Dünyanın insanlıq duyğusunu
oyatmağa can atdı.
Çingizin bir insan və
jurnalist kimi qəhrəmanlığının, fədakarlığının
bütün miqyasları, qatları hələ yetərincə
kəşf edilməyib.
Çingiz şəhidliyin
cazibəsini və həyatın şərəfsizliyini
yaxından görüb, duyub heyrətlənmişdi.
Çingiz insanın və
insanabənzərlərin fərqini görüb dəhşətə
gəlmişdi.
Çingiz öz
işığında qaranlıqların gizlətdiyi həqiqətləri
görüb heyrətdən və dəhşətdən
quruyub qalmışdı.
Çingiz - əzabdan və
heyrətdən yoğrulmuş gözləri
görmüşdü...
Qocalarımız və
qarılarımızın, analarımız və bacılarımızın,
qadınlarımız və kişilərimizin,
övladlarımız və körpələrimizin, gəlinlərimiz
və gözəllərimizin gözlərinə
baxmışdı Çingiz!
Çingizi - ən
çox şəhidlərin gözlərindəki Heyrət əsir
etmişdi!..
O Heyrət - Çingizi
şəhid etdi...
O Heyrəti görən
Çingiz bizim kimi ola bilməzdi!
- Zaman da belə Zalım
olarmı, Allah?!
- Düşman
da belə Zülm elərmi, Allah?!
- İnsan
da belə ölərmi, Allah?!
Çingiz şəhidlərin
gözlərini gördüyü andan bu dünyadan vaz
keçmişdi - O həmin andan şəhidliyin
dünyasını seçmişdi...
92-ci il isə aylara,
günlərə ad seçə-seçə gəlirdi...
Çingiz Mənhus və
Mənfur ilin bədliyinə, qədəmlərinin
ağırlığına dözə bilmirdi.
92-ci illə
Çingizin savaşı
hər an davam edirdi.
92-ci il Azərbaycanın
Mənəviyyat və Mədəniyyət paytaxtı
Şuşanı mədəniyyətsiz və mənəviyyatsız
öz meymunlarına ərməğan etdi.
10 min illik bəşər
tarixində bu cür ədalətsiz, qəribə və
ağlagəlməz bəxşiş verən də, alan da
olmamışdı.
Azərbaycanın dahi
oğlu Məmməd Araz hər bir Azərbaycanlının qəzəbdən
titrədiyi, Tanrıdan özünə ölüm istədiyi
günlərdə bütün Dünyaya və Həyata
üsyanla söyləmişdi": Bundan sonra daha
yaşamağa dəyməz!"
Çingiz də belə
düşünürdü, o da belə qərar verdi": Belə
yaşamaq olmaz".
Azərbaycanı
Hamıdan çox sevən, ona Xocalı, Şuşa qədər
əziz olan insan Vətənin ürəyinə çevrilə
bilərdi...
Azərbaycanın Ürəyinə
Çevrilmək Yolu isə Şəhidlikdən
keçirdi...
***
92-ci ilin -
özünü rəzil və təhqiramiz bir il kimi tariximizə
sırımaq istəyən ilin üstündən xətt
çəkmək istəyirdi Çingiz.
Çingiz bu riyakar və
iyrənc ilin adını, adlarını pozmaq istəyirdi
tariximizdən.
Çingiz arzusuna
çatdı - ili durdurdu, ili dayandırdı.
Çingiz öz müqəddəs
qanı ilə yudu günləri, ayları və ili
başdan-başa!..
92-ci il - Çingizin
ilinə çevrildi!
Beləcə, ilk dəfə
Azərbaycan tarixində ədədlə, rəqəmlə
deyil, İnsanla, Şəxsiyytətlə, Şəhidlə
nişanlanan, adlanan il yarandı!
Çingizin ili!..
Çingiz Mustafayev
adına il!
92-ci il - Çingizi
bütün Azərbaycana və Dünyaya yenidən doğan
il!..
***
Əziz
qardaşımız! Sən 18 ildir ki, Vətən
torpağında uyuyursan.
18 ildir ki, Vətən sənə
layla çalır.
18 ildir ki, Azərbaycan
göylərində sənin ruhun nigaran-nigaran qanad
çalır.
Bütün nakam şəhidlərimiz
kimi sən də Böyük Qələbənin həsrətindəsən.
Döyüşərək
keçdiyin dağların, yolların və yamacların azad
olunmasını gözləyirsən.
Əziz qardaşımız!
Müqəddəs Qarabağın azad günlərinə az
qalıb!
Sənin ayaq izlərini,
sənin baxışlarının izlərini, sənin səsinin,
harayının, hayqırıq və
hıçqırıqlarının əks-sədasını
xilas edəcəyik.
Qaytaracağıq Azərbaycana:
Sənin
Xocalını...
Sənin
Şuşanı...
Sənin Külli
Qarabağını...
***
92-ci il - bilmirdi ki,
93-cü il gələcək.
Ümummilli Xilaskarın
addım səsi, hayqırıq və nərəsi
yaxınlaşmaqda idi.
Bütün Azərbaycan
bu səsə qulaq kəsilmişdi.
Qisası Qiyamətə
Qoymayan İl gəlirdi.
93-cü il gəlirdi...
***
Çingiz, Sən
çoxdan Vətənin müqəddəs bir
parçasına çevrilmisən!
Əziz qardaşım,
Sən bizim Əzizlərimizin, Müqəddəslərmizin
sırasındasan!
Sənin haqqında
neçə-neçə dastanlar, şeirlər, nəğmələr
yazılıb və yazılacaq.
Sən ümid və
güvənc harayı kimi, qələbə nəğməsi
kimi, ölməzlik və yenilməzlik zümzüməsi kimi
həmişə səslənəcəksən ürəklərdə.
Əzizim, Sənə 18
ildən bəri bəslədiyim, qəlbimdə
böyütdüyüm, bir az qərib, bir az ürkək, bir
az kövrək mehrimi XX yüzil türk şəhid
lirikasının ölməz nümunələrindən biri
ilə - Sizin Şəcərənizə, Sizin Təbəqənizə
və Sizin Mərtəbənizə xüsusən və xitabən
söylənmiş səmimi-etiraf misralarla bitirmək istərdim!..
Şəhidlik elə bir zirvədir ulu,
Yurdun qalasıdır, Vətən bürcüdür.
Hamı uyuduğu torpağın qulu,
Təkcə şəhidlərə Vətən
borcludur.
Min ildir dəyişir, dönür bu dünya,
Gün çıxır, qar yağır,
düşür duman, çən.
Amma dəyişməyir bir şey əzəldən –
Həmən şəhidlərə borcludur Vətən.
P.S. Yazı ANS Press Nəşriyyat
Evinin Milli Qəhrəman, tele-jurnalist Çingiz Mustafayevin 50
illik yubileyi ilə əlaqədar jurnalistlər arasında elan
etdiyi müsabiqəyə təqdim edilir.
Yaşar Azsoy
Ədalət.- 2010.- 7 avqust.- S. 8.