İTKİNLƏR GÜNÜ

Biz onsuz da hər gün itiririk

Qubadlının işğalından 17 il keçdi

Nə qədər inanmaq istəməsək də həqiqət qaçılmazdır, faktdan üz çevirmək mümkün deyil. Özü də elə bir faktdan ki, onu gizlətmək də, üstünü ört-basdır etmək də elə onun varlığı qədər ağrılı və üzücüdü. Bu mənada 17 ilin həsrəti insanın ömrünə çalınan bir baltadı. Elə bir balta ki, onun hər zərbəsi dünyanı gözündə qaraldır, həyata, yaşama olan inamını büdrədir...

Mən bu yeri uşaqlıq illərimdən tanımışam. Çünki kəndimizin söykəndiyi Kirs dağının bir üzündə Ərgünəş silsiləsində öz yeri olan Qubadlı rayonu və onun Başarat kəndi əslində özünün havası ilə, suyu ilə mənim kəndimin havasına, suyuna qarışmışdı. Aramızda olan meşə örtüyü və bir də ermənilərin yaşadığı bir kəndi çıxmaq şərti ilə demək olar ki, Qubadlı-Hadrud-Tuğ arası elə bil bir müstəvi kimi idi. Hətta digər bir tərəfdəki Alıcanlı kəndi də bu yerləri birləşdirən, adamlarını bir-birinə doğmalaşdıran varlıqlardan, əlamətlərdən biri hesab olunurdu. Və mən yaxşı xatırlayıram ki, kəndlərimiz arasındakı münasibət, qohumluq əlaqələri də bizim Qubadlıya tez-tez üz tutmağımıza səbəb olurdu. Çox vaxt elə düşünürdüm ki, nə vaxtsa Tuğ kəndi də Qubadlının yerləşdiyi həmin o uca yerdən, dağların ən yüksək zirvəsində mövcud olubdu. Və bu cür düşünməyimin nəticəsində də kəndimizin ağsaqqallarından maraqlı bir məlumat aldım. Sən demə, Tuğun qədim yaşayış ərazisi elə Qubadlının üç addımlığında, yəni Ərgünəş dağının ən yüksək nöqtəsində olubmuş. Bu xəbərin izinə düşüb həmin yerə çox çətinliklə də olsa baş çəkə bildim. Kəndimizin köhnə ünvanındakı yaşayışdan xəbər verən özüllər, uçmuş divarların qalıqları, bir sözlə, tarixə yaxşı bir mənbə olacaq kəndin ilkin ünvanı göz önündə idi.

Bütün bunları elə- belə xatırlamadım. Çünki avqustun 30-u, yəni bu yazını yazdığım gün BMT-nin qərarı ilə təqvimə itkinlər Günü kimi düşüb. Və dünya yaxşı-pis, lap elə "quş qoymaq" xatirinə itkinlər gününü qeyd edir. Görəsən, dünyada nə qədər itkin var? Mən təkcə insanları nəzərdə tutmuram. Elə insanlığın ünvanı olan yerləri - yaşayış massivlərini, əraziləri də yada salmaq, onların da sayını bilmək istəyirəm. Amma deyəsən bu mümkün olası iş deyil. Çünki təkcə bizim itkin yerlərimiz son 20 ildə yetərincədi. Söhbət təkcə onda deyil ki, biz nəyisə əlimizdən salıb itiririk. Yox, söhbət həm də ondadı ki, bizim yeni nəsil zaman-zaman itirilmiş torpaqların adını da, ünvanını da unudur, itirir. Bax, faciə budur.

17 il əvvəl heç ağlıma da gəlmirdi... səmimi etiraf edim ki, heç xəbərim də yox idi ki, dünyanın itkinlər günü var. Amma indi həmin tarix yadımda qalıb. Özü də lap mismarlanmış şəkildə qalıb. Çünki itkinlər gününün ertəsi, yəni avqustun 31-i Qubadlını itirdiyimiz gündü. Təzada baxın, itkinlər günündən sonra daha bir itki!..

Düz 17 ildi ki, Ağdam kimi, Füzuli kimi, Laçın kimi Qubadlını da yuxularda görürük. Düz 17 ildi ki, itirdiyimiz Qubadlının geri qayıdacağına içimizdə bir ümid yaşadırıq. Hər məclisdə, hər bayramda növbəti görüşü, növbəti xeyir işi, növbəti bayramı Qubadlıda keçirməyi Tanrıdan dilək kimi diləyirik. Amma hələ ki, diləklərimiz hasil olmur. Bilmirəm, Tanrı bu diləklərimizdən bezib bizi dinləmir, yoxsa biz hələ itkilərimizə qovuşmağa layiq və hazır deyilik. Hər halda çətin bir durumdu. Dünyanın gedişatı, baş verən siyasi olaylar, ən vacibi isə düşmənlərimizin havadarları bizim 17 illik Qubadlı həsrətimizin ömrünə ömür calayır. Bizim qovuşmaq istəyimizin qarşısına keçilməsi çətin olan daşlar yumalayır...

Bəli, biz 17 ildi gözləyirik. 17 ildi də ki, Qubadlı bizi gözləyir. O bizim qayıdacağımız yollara baxır. Biz qayıdıb gedəcəyimiz yolları xəyalımızda canlandırırıq. Qubadlı bizim görüşümüzə gələsi deyil. Bu məlum bir həqiqətdi. Deməli, xəyalımızda qurduğumuz yolların çətinliyinə, problemlərinə baxmayaraq, o yolları biz keçib getməliyik. Necə deyərlər, başqa bir yol yox!..

...Hə, bilmirəm qubadlılar indi nə fikirləşir. Və onu da bilmirəm ki, Qubadlı özü indi nəyin həsrətini çəkir. Yeganə bildiyim odur ki, itirdiklərimizi qaytarmaq bizim şərəf borcumuzdu, namus məsələmizdi. Bunun üçün bütün itkilərin geri alınması barədə düşünməklə yanaşı, iş görmək də vacibdi. Özü də, hətta dünyayla üz-üzə gəlmək qorxusu olduğu bir anda da!..

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.- 2010.- 31 avqust.- S. 3.