İkiqat dünya çempionunun səmimi etirafları

 

Bu müsahibəni çoxdandır planlaşdırırdım. Amma nədənsə hər dəfə bir problem çıxırdı. Amma axır ki, baş tutdu. Doğrusu, söhbət əsnasında çox mətləblərə aydınlıq gətirildiyindən nəyisə fərqləndirmək də istəmirəm. Bircə onu deyə bilərəm ki, redaksiyamızın qonağı Azərbaycan Pankration Federasiyasının prezidenti, ikiqat dünya çempionu Azad Əsgərovdur.

 

 

Pankrationun tarixi

 

- Azad müəllim əvvəlcə məşğul olduğunuz idman növüylə-pankrationla bağlı danışardınız. Bu idman növünün kökü hardan gəlir, hansı xalqa məxsusdur, nə kimi qaydaları var?

- Pankration (yunanca- hərnövçülük) eramızdan əvvəl 648-ci ildə Yunanıstanda yaranıb. Yarandığı gündən ən mürəkkəb növ olan pankration tez bir zamanda tamaşaçıların sevimli idman növünə çevrilə bildi. Bu yarışlara Elladanın ən mübariz, çevik və güclü pəhləvanları qatılırdı. Bu idman növü özündə duruşda və parterdə güləşmə fəndlərini, badalaq, ağrıdıcı, boğucu fəndlərini və baş, əl, ayaq, dirsək və dizlərlə zərbələri birləşdirən universal döyüş növü idi. Hər bir idman növü kimi pankrationun da öz qaydaları var idi ki, onların da riayət edilməsinə hakim nəzarət edirdi. Pankrationun inkişafına bu idman növünün sələflərinin - Misir güləşi, babil yumruq döyüşü, krit boksunun üslubu müxtəlif təsir göstərib. Qədim yunanlar pankrationu fiziki inkişafın, xarakteri formalaşmasının və gəncləri hərbi xidmətə hazırlamanın ən effektiv vasitəsi hesab edirdilər. Olimpiya oyunlarında pankration idman növünün qalibləri milli qəhrəman sayılırdılar. Yunanların pankrationa əsaslanan hərbi hazırlıq metodikası Qədim Romaya keçmiş, burdan isə german və qall barbar tayfalarının əsas əlbəyaxa döyüş növünə çevrilmişdir. Pankration haqqında bilgilər Makedoniyalı İsgəndərin ordusu ilə Hindistan və Çinə qədər irəliləmişdir. Beləliklə, pankration üzrə ilk yarış eramızdan əvvəl 648-ci ildə keçirilmiş Olimpiya oyunlarında keçirilmişdir. Müqayisə üçün deyimki, bundan təxminən 700 il sonra tayboks, 1000 il sonra Koreyada taekvon-do, 1200 il sonra Şaolin monastırında kunq-fu, 2100 il sonra isə Okinava atasında karate-do meydana gəlib. Pankrationun üslubi istiqamətləri öz inkişafını kunq-fu (Çin), viet-vo-dao (Vyetnam), kapoera və valitudo (Braziliya), taekvan-do (Koreya), boks (İngiltərə), karate-do, ayki-do, ju-do (Yaponiya), sərbəst güləş və savote (Fransa), kik-boksinq (ABŞ), klassik güləş (Yunanıstan) və sambo (SSRİ) kimi döyüş növlərində tapmışdır. Vaxtilə pankration olimpiya idman növü olub. Yunanıstana səfərimizdə məhz həmin şəhərdə-Olimpiyada oldum. Orda çempionların ayaq izləri, daş lövhələrdə aldarını gördüm. Amma sonra bir neçə yüz il bu idman növü yoxa çıxıb və son 30 ildə yenidən bərpa olunub. Söhbət rəsmi şəkildə idman növü kimi qeydiyyatdan gedir. Hazırda Ümumdünya Pankration Federasiyası Yunanıstanda yerləşir.

- Bəzən pankrationu "yumruqlu güləş" də adlandırırlar. Bəs bunların fərqi nədir?

- Güləşin 8 növü var ki - qraplinq, qumüstü güləşmə və sair - onlardan cəmi 2-si olimpiya proqramına daxildir. Məhz həmin növlərdən biri də pankrationdur.

- Bəs necə olur ki, Beynəlxalq Pankration Federasiyası ola-ola bu idman növü FİLA-nın, yəni Ümumdünya Güləş Federasiyasının tərkibindədir? Yəni burada bir qarışıqlıq var.

- Dünya indi pulun üstündə dayanıb. Bu idman növünü Olimpiya oyunlarına salmaq üçün də adam və pul vacibdir. FİLA isə daha böyük assosiasiyadır, atdığı baltanın dalı da kəsir, qabağı da. Bu təşkilat istəyir ki, pankrationu himayəsinə alaraq olimpiya oyunlarına daxil etsin. İndi yunanlar da bunun üçün çox çalışırlar.

- Niyə?

- Çünki pankration tarixi addır. Səhər bu idman növünü olimpiadaya təqdim edəndə kimsə deyə bilməz ki, bu nədir? Yəni tarixi var.

- Pankration özü də bir neçə qola ayrılır...

- Bəli. Həvəskar və peşəkar pankration. Mənim məşğul olduğum növ peşəkar pankrationdur. Burda baş geyimi və digər qoruyucu vasitələr olmur. Həvəskarda isə müəyyən qaydalar və qoruyucular mövcuddur.

- Bir neçə gün əvvəl Yunanıstanda keçirilmiş dünya çempionatında komanda şəklində iştirak edirdiniz. Vətənə hansı nəticələrlə döndünüz?

- Doğrusu, bu yarışa o qədər də hazır deyildik. Yunanıstana gedənlər arasında cəmi 4 nəfəri təcrübəli, qalanları isə gənc idmançılar idi. Bu yarış pankrationun daha yüngül versiyasında keçirilirdi. Yəni sındırma, atma, başa zərbə yoxdur. Başa zərbə yüngül növdə cərimə hesab olunur.

- Pankrationun ikinci dəfə bərpa olunmasından 25 il vaxt keçir. Siz isə 20 ildir ki, bu idmandasınız. Belə çıxır ki, pankrationun Azərbaycandakı banisisiniz. Necə oldu ki, məhz bu idman növüylə məşğul olmağa başladınız?

- Uzun müddət Rusiyada yaşamışam və 2002-ci ildə vətənimə qayıtmışam. O zaman pankration sözünü heç kim bilmirdi. Əvvəlcə klub yaratdım. 2004-də klubumu, 2006-cı ildə isə Pankration Federasiyasını rəsmən qeydiyyata aldılar.

 

 

"Bu il medallarımız az oldu"

 

- Artıq geridə qalmaqda olan 2010-cu ildə idmançılarımız daha hansı yarışlarda iştirak etdilər və nə uğurlar qazana bildilər?

- Bir sıra yarışlarda iştirak etdik. Amma fikrimcə, bu il medallarımız nisbətən az- 4 gümüş, 4 bürünc, 1 qızıl medal oldu.

- 2011-ci ildə milli komandamızı hansı məsul yarışlar gözləyir?

- Gələn ilin ilk ayı Bakı birinciliyi, fevralın əvvəlində Azərbaycan çempionatı, fevralın 22-28-də İspaniyada dünya oyunları olacaq. Bu bir növ idman festivalıdır və proqrama pankration da daxil edilib. Fevralda həm həvəskar, həm də peşəkar növdə yarışlar keçiriləcək. Aprel ayında açıq Azərbaycan birinciliyi keçiriləcək.

- Yəni başqa dövlətlərin idmançıları da iştirak edəcək?

- Bəli. Müxtəlif şəhərlərdə turnirlər olacaq. May ayında Rusiyada peşəkar pankration üzrə dünya çempionatı keçiriləcək. İyun ayının 17-22-də Ukraynanın Odessa şəhərində həvəskarlar arasında Avropa birinciliyi, avqustda kiçiklər arasında dünya çempionatı, (20 yaşa qədər) olacaq. Bura qraplinq yarışları da daxildir. Yaxınlarda qraplinq və pankratyon federasiyalarının birləşdirilməsi də gözlənilir. Qraplinq haqda deyim ki, bu zərbəsiz pankrationdur. Yəni sındırıcı fəndlər də ola bilər. Daha sonra Budapeştdə yarış var. Serbiyada Qraplinq və FİLA-nın keçirdiyi dünya birinciliyi olacaq. Bir də pankrationun Aqon versiyasında (aqon-başa zərbə vurmaq olmaz, ful aqon isə əksinə) yarışda çıxış edəcəyik.

- Həm də Azərbaycan Pankration Federasiyasının prezidentisiniz. Qeyd etdiyiniz kimi bu idman növünün də inkişafı üçün vəsaitə ehtiyac var. İdmançılarımız isə il ərzində bəzən 15 yarışda iştirak edirlər. Yəni maliyyə məsələsi necə həll olunur?

- Beş il əvvəllə müqayisədə bizə qayğı böyükdür. Azad Rəhimovun gəlişindən sonra bu daha çox hiss olunur. Mənim o kişiyə nazir kimi böyük hörmətim var. Bu müddətdə əksər federasiyalarda çox şey dəyişildi. Məsələn ildə 20 min manat bizim federasiyaya ayrılır. Yarışlar çox olanda əlavə kömək də edilir. Həm də federasiyamızın sponsorları var.

 

 

"Adlarını çəkə bilmərəm"

 

- Bu sponsorlar fərdi şəxslərdir, yoxsa hansısa şirkətlər?

- Fərdi şəxslər, dostlar, şirkətlər var. Amma adlarını çəkə bilmərəm. Məsələn, respublikada böyük bir adamdır, yarışlarımıza kömək edir. Məsələn, adi respublika birinciliyini nazirliyin dəstəyiylə keçiririk. Amma mənim öz köməyim olmasa, alınmaz. Çünki nazirlik təkcə zalı və diplomu verir. Amma hakimlər var, onlar çay içməlidir, çörək yeməlidir, qonorar almalıdırlar. Başqa xırda xərclər də var axı

- Ayrılan puldan savayı əlavə nə qədər xərcləyirsiniz?

- Təxminən 15-20 min də özümüzdən çıxır.

- Bilirsinizmi, hazırda respublikada neçə nəfər pankrationla məşğuldur?

- Bu dəqiqə Bakıda və rayonlarımızda 20-25 klubumuz var. Yarışlarda ən azı 250-300 idmançı iştirak edir. Amma hər adam da yarışda iştirak edə bilməz. Məsələn, Respublika birinciliyindən əvvəl Bakı çempionatında ilk beş yeri tutanlar ölkə birinciliyinə buraxılır.

- Zona yarışları necə, keçirilirmi?

- Xeyr. Çünki hələ ona maliyyə imkanlarımız yol vermir.

 

 

"Yarışa getmişəm, təyyarədən düşəndən yarış meydanına qədər efirdə göstəriblər, reklam ediblər"

 

- Siz xeyli sayda peşəkar döyüş keçirmisiniz. Məlumdur ki, peşəkar döyüşlərdə qələbə qazanan idmançılar müəyyən məbləğdə qonorar alırlar. Bir döyüşə aldığınız ən yüksək qonorar nə qədər olub?

- Orda hamının reytinqi var. Necə ki, biri toy edir, "Yeni Ulduz"dan müğənni gətirir, başqası daha tanınmışını, birinə yüz dollar, o birin 5 min dollar verir. Burda da elədir.

- Deməli, hər hansı döyüşdə daha reytinqli idmançı uduzsa belə, rəqibindən artıq qonorar qazanır...

- Ola bilər. Çünki reytinqi var. Məsələn, olub ki, yarışa getmişəm, təyyarədən düşəndən yarış meydanına qədər efirdə göstəriblər, reklam ediblər. Məndən başqa iki amerikan, bir hollandı da reklam ediblər. Nəyə görə? Təşkilatçı da istəyir ki, tanınmış idmançıların vasitəsiylə yarışa diqqət çəksin, pul qazansın.

- Siz bir döyüşdən maksimum nə qədər qazanmısınız?

- Tituldan asılıdır. Elə yarışım olub ki, 100 dollar qazanmışam. Elə də olub ki, 5 min dollar götürmüşəm.

- Bilirik ki, sizi daha çox məşhur edən yarışlarda ermənilərə qarşı amansızlığınız olub. Karyeranız ərzində neçə erməni idmançıyla qarşılaşmısınız?

- İki. Hər ikisinə də nokautla qalib gəlmişəm. Bir də moldovan rəqibim olub ki, hamı onun erməni oduğunu zənn edib - Balayankov.

- Bəs karyeranızda ümumilikdə neçə döyüş olub?

- 60-a yaxındır. Doğrusu dəqiq sayını bilmirəm.

 

 

"3-4 ay idi ki, məşq eləmirdim, özümçün gəzirdim"

 

- Səhv etmirəmsə, yalnız son illər 3 dəfə məğlub olmusunuz...

- Xeyr. Təxminən 5-6 döyüş uduzmuşam. Bunları danmaq olmaz. Amma necə? Birində qaşım partladığına görə yarışdan kənarlaşdırdılar. Mənim elə döyüşlərim var ki, görüntülər özümdən başqa heç harda yoxdur və onları studiyaya vermişəm. Yaxınlarda döyüşlərimin yeni diski çıxmalıdır.

- Döyüş ərəfəsində hansısa maraqlı hadisələrlə qarşılaşmısınızmı?

- Olub. 3-4 ay idi ki, məşq eləmirdim, özümçün gəzirdim və birdən yarışa 14 gün qalmış mənə dəvət gəldi. Əvvəlcə qəbul etmədim və sonradan dostumun vasitəsiylə razılığımı aldılar. Təyyarəyə minib Rusiyada düşdüm və artıq ayın 7-i idi. Yarışsa 20-də keçirilməliydi. İlk günyarımı yatdım. Bir ev və bir məşq zalı verdilər. Bayırda 15-20 dərəcə şaxtaydı. Ancaq qaçırdım və məşqlərimi edirdim. Buna baxmayaraq, bilirdim ki, məğlub olacağam. Yarışa 4 nəfər-dağıstanlı, erməni, mən və başqa bir millətin idmançısı dəvət olunmuşdu.

Püşk atıldı və erməni mənə rəqib oldu. Sonradan narazılıq yarandı və mən dağıstanlıyla rəqib düşdüm. Nə isə mən dağıstanlıya qalib gəldim, ermənisə uduzdu. Finaldakı rəqibim-erməninin uduzduğu idmançıya da qalib gələrək yarışın birincisi oldum. Amma 3-4 aydan sonra cəmi 13 gün hazırlaşmışdım. Yəni həyatda hər şeyə, möcüzələrə, qeyri-adiliklərə inanmaq lazımdı. Öz tələbələrimə də bunu deyirəm. İnsan heç zaman ümidsiz olmamalıdır. Bir dəfə də qırğız idmançıyla ağır döyüşüm olmalı idi. Tuneldən keçib yarış meydanına gedəndə ayağım çıxdı. Ayağımı birtəhər yerinə saldım, vuruşdum və qalib gəldim. Məni fantaziyam da güclüdür. Əgər 10 döyüş keçirirəmsə, onun hamısını eyni fəndlə udmamışam. Çalışıram ki, döyüşdə də fantaziyaya üstünlük verim. Tələbələrimdən biri yarışa getməliydi, narazııq elədi ki, hazır deyiləm. Dedim ki, deyilsənsə də, onsuz da nə vaxtsa başlamalısan. İnanın ki, həmin yarışda o idmançı qalib gəldi.

 

 

"Məhz belə şeylərdən sonra namaz da qılıram, oruc da tuturam"

 

- Dinə münasibətiniz necədir?

- Yaxşıdır. Mən bir şeyi bilirəmsə, hər kəslə paylaşıram. Amma elə şeylər də var ki, deyilməsi doğru deyil. O möcüzələr səninçündür, desən qaça da bilər. Kitab oxumuram, amma bilirəm ki, möcüzələr var. Məhz belə şeylərdən sonra namaz da qılıram, oruc da tuturam.

- Çoxdan?

- Altı ay olar. Elə tələbəm var ki, avaralıq eləyir, amma yenə də ona kömək edirəm. Ta ki, pis yoldan çəkinənə qədər. Görürsən ki, kimsə avaradır, amma hər şeyi var. Deməli Allah onu istəyir. Amma pisi odur ki, Allah səndən üz döndərsin. Nə istəmişəmsə onu da əldə elmişəm.

- Tələbələrinizdən söhbət düşmüşkən, son zamanlar gənc idmançılarda uğur qazanandan sonra məsuliyyətsizlik yaranır. Hətta onlar narkotik və sair kimi cinayətlərə qurşanırlar. Məsələn, Vüqar Ələkbərov 19 yaşında olimpiya oyunlarında bürünc medal qazandı, boksçu Fariz Məmmədov peşəkarlar arasında dünya çempionu oldu. Amma hər ikisi məhbəs həyatı yaşadı. Həmçinin boksçu Samir Məmmədov bir müddət öncə məşqlərə içkili vəziyyətdə gəlirdi. İndi isə heç cür əvvəlki formasına qayıda bilmir. Sizcə bunun səbəbi nədir?

- İnsanın əhatəsindən, onun iradəsindən də çox şey asılıdır. Bir kişi siqaret çəkirmiş, o biri ondan siqaret istədi. Gec verdiyinə görə siqaret istəyən gəlib evdə neçə qutu siqareti əzib-tökdu. O düşündü ki, özünü alçaldıb. Məsələn, insan ac olanda çörək istəməyə utanır, amma belə şeyləri istəyir.

- Düzdür, insanın əhatəsinin də belə məsələlərdə rolu var. Amma məncə başqa bir səbəb odur ki, bu uğurlar tez qazanılır və ona görə də əziz, dəyərli olmur.

- İdmançı hazır olanda hər şey də qaydasında gedir. Düşünmürsən ki, yoruldum, bezdim. O demək deyil ki, iradə ancaq idmançılara məxsusdur. Bir də görürsən ki, yolla gedir, gözü kənardakı kafeyə sataşır. Deyir ki, qoy bir 50 qram içim gedərəm. Yaxud da bir qız görür.

- Hər idman növündə bir nəfər tanınmış sima olur ki, hazırda Azərbaycanda pankrationda da bu sizsiniz. Gələcək Azad Əsgərov kimi yerinizdə hansı idmançını görürsünüz?

- Tələbələrim var ki, dünyada ad qoyub. Məsələn bir neçə il əvvəl onlara kömək elədim, öz gücləri hesabına yarışlarda qalib oldular, işə düzəlmələrinə yardım göstərdim. Günün birində limiti keçdi və onu zaldan qovdum. Hazırda 18 yaşlı tələbəm Rüstəmov Aslan 2 dəfə Avropa çempionu, 3-4 dəfə dünya birinciliyinin mükafatçısı olub. Ondan başqa da yaxşı tələbələrim var. Hazırda 70 kiloqramda döyüşür. Fikrim var ki, 1-2 ildən sonra onu peşəkarlar arasında yarışlara buraxım. İndiyə kimi elə yarış olmayıb ki, Aslan nəticəsiz qayıtsın. Polşada özündən 10 yaş böyük Amerika idmançısını rinqdə qatmışdı qabağına. Rəqib axırıncı saniyələrdə zərbədən yayındı və bir xalla qalib gəldi, daha doğrusu, canını qurtardı.

 

"20 yaşda da idmana başlayıb uğur qazanmaq olar"

 

- Bu idman növünə neçə yaşda gəlmək daha yaxşı olardı?

- O müəllimdən asılıdır və düzgün məşq keçilməlidir. Ağacı yaxşı budamalısan ki, su tökəndə boy atsın. İdmançı da belədir. Çox adam elə bilir ki, 10 yaşda gələndə uğur qazanacaq.

- 20 yaşda idmana başlayan insan uğur qazana bilər?

- Ola bilər. İnsan hər şeyə qadirdir. Mən 30 yaşımda sırf peşəkar qaydasız döyüşə başlamışam. O yaşda mənim qabağıma çıxan yox idi. Amma 16 yaşımda güləşdə SSR çempionu olmuşdum.

- Adətən idmançılar əsəbi olurlar ki, bu da bəzən xoşagəlməz nəticəyə səbəb olur. Olubmu ki, hansısa anlaşılmazlıq yaransın və fiziki gücünüz köməyinizə gəlsin?

- (gülümsəyir) Çox olub. Əksəriyyətini yola vermişəm, amma bəzilərində alınmayıb. İndi isə peşmanam. Onlar da məni təbdən çıxarıblar. Vurmuşam da, yıxmışam da. Məsələn, yanacaqdoldurma məntəqəsində məni aldadıb və sonra qayıdıb etirazımı bildirəndə təkləmək istəyiblər. Təbii ki, məni vurmaq istəyirlərsə neyləməliyəm? Bir dəfə də mənə cinayət işi açılıb. Bir dostum Rusiyadan zəng edib ki, qardaşımın uşaqlarını maşınla, yola sal. Uşaqları xəstəxanadan çıxarıb taksiyə qoymuşam. Dönüb qayıdanda gördüm ki, sürücü bunları maşından yerə atıb və söyür. Gəlib əvvəlcə xahiş elədim və məni təhqir elədiyinə görə onu boğmuşam. Amma vurub-vurmadığımı hiss eləməmişəm. Olmayan şeyləri də üstünə qoyub polisə müraciət elədi və iki aydan sonra məni saxladılar. Rəis, prokuror məni tanıyandan sonra başa düşdülər ki, belə şey edə bilmərəm.

- Adətən idmançılar ailə qayğılarına o qədər də vaxt ayıra bilmirlər. Bəs siz?

- Hamısını özüm edirəm və bununla qürur duyuram.

- Bir ay ərzində nə qədər pul xərcləyirsiniz?

- Baxır nə alırsan.

- Ortalama bir aylıq xərci soruşuram...

- Onu dəqiq deyə bilmərəm. Bircə onu deyə bilərəm ki, artıq şeylərə pul xərcləmirəm. Bəzən də çatdırmaq olmur.

- Yeni il yaxınlaşır və artıq ilayrıcıdır. Adətən belədə insanlar bütün borclarını verməyə çalışırlar. Kiməsə borcunuz varmı?

- Var.

- Nə qədər?

- 360 manat öz saytıma verməliyəm. Hər il sayta görə bu qədər ödəməliyəm.

- Maşın həvəskarısınız?

- Yox.

- Tanınmışlardan kimlərlə dostluq edirsiniz?

- Nazir dostum da var, sadə insan da.

- Məsələn hansı nazir?

- Adını çəkə bilmərəm. Deputat da var, polis də, müğənni də. Məsələn, əsgərlərlə görüşə gedəndə müğənnilərlə tanış olmuşam. Verilişlərdə ünsiyyət yaranıb. Ədalət Şükürov, Samirə dəfələrlə təşkil elədiyim yarışların açılış mərasimində iştirak ediblər.

- Mənə, yaxud da qəzetimizə hansısa sualınız varsa, buyurun.

- Sualım yoxdur. Amma təşəkkür edirəm ki, idmana yer ayırırsınız. Bu çox yaxşı haldır. Məsələn bapbalaca Dağıstanın hər küçəsində dünya çempionu var. Artıq orda bütün idman növləri inkişaf edib. Əksər xarici ölkələrdə dağıstanlı idmançılardır. Hazırda bizim güləş komandamızda neçə dağıstanlı legioner var.

- Amma fikrimcə bu elə də yaxşı hal deyil. Çünki güləş bizim Milli idman növümüzdür.

- Düzdür.

 

"Yeməyin birini çəngəllə, o birini qaşıqla yeyirsən"

 

- Boyunuz və çəkiniz nə qədərdir?

- Boy 171 santimetr, çəki 78 kiloqram. Amma indi 84-dür.

- Amma çəkiniz boyunuza görə çoxdur. Çətinlik yaratmır ki? Yoxsa, ağır çəkidə zərbələrin daha qüvvətli olması məsələsinə görədir?

- Yox. Balaca balaca kimi vuruşur. Yeməyin birini çəngəllə, o birini qaşıqla yeyirsən. Bu özü də bir elmdir. Yəni hər idmançının görkəminə, fiziki gücünə uyğun dəyişməlisən.

- Və son olaraq, qəzet oxuyursunuz?

- Hərdənbir. Amma xoşuma gəlmir. Yazırlar ki, ay şok xəbər belə gəldi, qalmaqal elə getdi. Boş-boş şeylərlə camaatı yorurlar. İdmana çox yer vermək lazımdır. Məsələn, bu müsahibəni kimsə oxuyub uşağını idman bölmələrinə göndərə bilər. Bəs, həmin şou xəbərlərini oxuyub hara göndərəcək?

  

  

İntiqam VALEHOĞLU

 

Ədalət.- 2010.- 30 dekabr.- S. 6.